180

PIOTR PIOTROWSKI

enigmatyczne i absurdalne teksty, co odczytano jednak jako działanie po-
lityczne i bardzo szybko usunięto. Tak też zresztą należało je odczytywać,
choć polityczny charakter tych zamieszczonych na tablicach tekstów nie
musiał wynikać wprost z ich litery.
Węgry stanowią dość wyjątkowy przykład wyraźnie politycznych alu-
zji w działaniach neoawangardy, gdzie indziej znacznie bardziej zakamu-
flowanych lub w ogóle nie podejmowanych. W zasadzie nie były to już
aluzje, lecz wprost wyrażana krytyka, którą trudno znaleźć w innych
krajach Europy Środkowej. Kontrast ten widoczny jest szczególnie w ze-
stawieniu z historią neoawangardy w Polsce, bardzo dynamiczną i bogatą
w wydarzenia, ale ubogą w bezpośrednio wyrażaną krytykę o politycz-
nym charakterze. Taką hipotezę, oprócz wyżej przytoczonych przykła-
dów, wspiera też częste na Węgrzech (a rzadkie np. w Polsce) operowanie
symbolami komunistycznymi, co Katalin Keserii wiąże z oddziaływaniem
pop-artu na węgierską scenę neoawangardy. Użycie to miało naturalnie
ironiczny, a przez to krytyczny charakter. Na przykład Gabor Attalei po-
sługiwał się pięcioramienną gwiazdą, używając do tego jednak bardzo


25. Gabor Attalai, Negatiue Star, 1970; repr. K. Keserii, Variations on Pop-Art. Chapters in
the History of Hungarian Art between 1950 and 1990, Budapest: Ernst Museum, 1994