DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Piotrowski, Piotr: Nad mapą neoawangardy Europy Środkowej lat siedemdziesiątych XX wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28198#0218
216
PIOTR PIOTROWSKI
nowił problem etyki, pytanie o etyczny status tworzenia w sytuacji, gdy
tradycyjne ramy dzieła i kultury artystycznej zostają zakwestionowa-
ne167. Pierwszą wyrazistą manifestacją chorwackiej neoawangardy lat
siedemdziesiątych była wspominana już inicjatywa świeżo powołanej do
życia i kierowanej przez Żelimira Kośćevića galerii Centrum Studenckie-
go Hit Parada w 1967 roku. Ta spontaniczna impreza polegała na aran-
żowaniu szeregu wydarzeń, eoents, i postrzegana jest jak początek całego
szeregu wystaw i akcji artystycznych w stolicy Chorwacji. Nie sposób ich
tu wszystkich przywoływać, wymieńmy tylko zorganizowaną przez
Kośćevića ekspozycję swoistego rodzaju „sztuki poczty” w 1972 w kiero-
wanej przez niego galerii (Mail-Items) (il. 36); piszę: swoistego, gdyż nie
należała ona do klasycznych prezentacji tego rodzaju. Kośćević mianowi-
cie wyeksponował skrzynie z zamkniętymi tam pracami, które zostały
przysłane z Paryża, gdzie eksponowano je na tamtejszym biennale. Same
prace nie były dostępne - publiczność mogła zobaczyć jedynie skrzynie, w
których były one zapakowane. Dzieła więc nie zostały „ujawnione” jedy-
nie ich przesyłka. Innym wydarzeniem wartym odnotowania była wcześ-
niejsza Akcja Totalna (1970), również zorganizowana przez galerię Cen-
trum Studenckiego, przy okazji której Boris Buca i Dawbor Tomcić
ogłosili Dekret o demokratyzacji sztuki:
1) The following is hereby abolished: painting, sculpture, graphic art, applied
arts, industrial design, architecture and urban planning. 2) A ban is hereby pla-
ced on the following: all activity in the history of art and especially the so called
art criticism. 3) There shall be no exhibitions in galleries, museums or art pavi-
lions168.
Ta radykalna deklaracja nie była zbyt odległa od rzeczywistości. W chor-
wackim środowisku artystycznym, bardzo dynamicznym i pełnym wybit-
nych indywidualności, przeważały takie właśnie nastroje i próby prakty-
ki kwestionującej tradycyjny układ instytucji życia artystycznego na
rozmaite zresztą sposoby. Kilka przykładów. Mladena Stilinović, członek
założonej w połowie lat siedemdziesiątych Grupy Sześciu Artystów, fun-
kcjonowała poprzez produkcję książek-przedmiotów, a nie tradycyjnych
obiektów artystycznych. Cała zresztą grupa prowadziła często swe akcje
poza terenem wystawowym, bezpośrednio w przestrzeni miasta. W tej
przestrzeni pokazywał swe słynne performances Tomislav Gotovac, przy
użyciu własnego nagiego ciała. W stronę radykalnej, językowej dekon-
strukcji dzieła szedł Josip Stośić. Wspomnijmy dość dynamicznie rozwija-
jącą się tu sztukę video, podejmującą często krytyczną problematykę tele-
167 M. Susovski, Inovacije..., op. cit.
168 Cyt. za: D. Matićević, The Zagreh Circle, (w:) The New Art Practice in Yugosla-
via..., op. cit., s. 21.
PIOTR PIOTROWSKI
nowił problem etyki, pytanie o etyczny status tworzenia w sytuacji, gdy
tradycyjne ramy dzieła i kultury artystycznej zostają zakwestionowa-
ne167. Pierwszą wyrazistą manifestacją chorwackiej neoawangardy lat
siedemdziesiątych była wspominana już inicjatywa świeżo powołanej do
życia i kierowanej przez Żelimira Kośćevića galerii Centrum Studenckie-
go Hit Parada w 1967 roku. Ta spontaniczna impreza polegała na aran-
żowaniu szeregu wydarzeń, eoents, i postrzegana jest jak początek całego
szeregu wystaw i akcji artystycznych w stolicy Chorwacji. Nie sposób ich
tu wszystkich przywoływać, wymieńmy tylko zorganizowaną przez
Kośćevića ekspozycję swoistego rodzaju „sztuki poczty” w 1972 w kiero-
wanej przez niego galerii (Mail-Items) (il. 36); piszę: swoistego, gdyż nie
należała ona do klasycznych prezentacji tego rodzaju. Kośćević mianowi-
cie wyeksponował skrzynie z zamkniętymi tam pracami, które zostały
przysłane z Paryża, gdzie eksponowano je na tamtejszym biennale. Same
prace nie były dostępne - publiczność mogła zobaczyć jedynie skrzynie, w
których były one zapakowane. Dzieła więc nie zostały „ujawnione” jedy-
nie ich przesyłka. Innym wydarzeniem wartym odnotowania była wcześ-
niejsza Akcja Totalna (1970), również zorganizowana przez galerię Cen-
trum Studenckiego, przy okazji której Boris Buca i Dawbor Tomcić
ogłosili Dekret o demokratyzacji sztuki:
1) The following is hereby abolished: painting, sculpture, graphic art, applied
arts, industrial design, architecture and urban planning. 2) A ban is hereby pla-
ced on the following: all activity in the history of art and especially the so called
art criticism. 3) There shall be no exhibitions in galleries, museums or art pavi-
lions168.
Ta radykalna deklaracja nie była zbyt odległa od rzeczywistości. W chor-
wackim środowisku artystycznym, bardzo dynamicznym i pełnym wybit-
nych indywidualności, przeważały takie właśnie nastroje i próby prakty-
ki kwestionującej tradycyjny układ instytucji życia artystycznego na
rozmaite zresztą sposoby. Kilka przykładów. Mladena Stilinović, członek
założonej w połowie lat siedemdziesiątych Grupy Sześciu Artystów, fun-
kcjonowała poprzez produkcję książek-przedmiotów, a nie tradycyjnych
obiektów artystycznych. Cała zresztą grupa prowadziła często swe akcje
poza terenem wystawowym, bezpośrednio w przestrzeni miasta. W tej
przestrzeni pokazywał swe słynne performances Tomislav Gotovac, przy
użyciu własnego nagiego ciała. W stronę radykalnej, językowej dekon-
strukcji dzieła szedł Josip Stośić. Wspomnijmy dość dynamicznie rozwija-
jącą się tu sztukę video, podejmującą często krytyczną problematykę tele-
167 M. Susovski, Inovacije..., op. cit.
168 Cyt. za: D. Matićević, The Zagreh Circle, (w:) The New Art Practice in Yugosla-
via..., op. cit., s. 21.