Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (13.2002)

AGORAFOBIA

357

Dychotomia pubhczne/prywatne wytwarza również inny rodzaj uprzy-
wilejowanego obszaru, który znajduje się poza przestrzenią społeczną i dla-
tego nie podlega politycznej analizie: punkt absolutnej przewagi lub, jak
to nazywa Lefort, „punkt widzenia wszystkiego i wszystkich”, „fantazja
wszechmocy”1-5. Właśnie to bezpieczeństwo zapewniane przez podział na
publiczne/prywatne, który ochrania podmiot przed przestrzenią publicz-
ną, stało się przedmiotem ostrej krytyki ze strony sztuki inspirowanej
przez feministyczną krytykę wizerunku, która podkreśla, że tożsamość
i znaczenie są kształtowane w przestrzeni publicznej i dlatego kwestio-
nuje możliwość istnienia zewnętrznego punktu widzenia. Laclau pisał, iż
głównym celem kultury postmodernistycznej w walce o demokrację jest
„transformowanie istniejących w naszej cywilizacji form identyfikacji i kon-
strukcji tożsamości”126. Czyż zatem nie powinniśmy przyjmować jako
wkładu w pogłębienie i rozwój przestrzeni publicznej sztuki, która inter-
weniuje w formy przedstawień, dzięki którym podmioty konstruują siebie
jako uniwersalne i wolne od różnicy, podobnie jak i sztuki związanej z no-
wymi ruchami społecznymi? Zwłaszcza jeśli chcemy zapobiec przekształ-
ceniu sfery publicznej we własność prywatną, co się często obecnie próbu-
je czynić, właśnie w imię demokracji.

x"5 Lefort, Politics and Humań Rights, op. cit., s. 270.
1-6 E. Laclau, Building a New Left, (w:) New Reflections on the Reuolution of Out
Time, Yerso, London 1990, s. 190.