Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (14.2003)

„HOMOSEKSUALIZM”, STUDIA GEJOWSKO-LESBIJSKIB I TEORIA QUEER W HISTORII SZTUKI

281

Na początku XX wieku homoseksualizm w dużym stopniu wiązał się
już ze świadomym (jeśli nawet nadal skrywanym) uznaniem swojej
„homoseksualności”. Można ją opisać jako silną osobistą wiarę - powsta-
łą w obliczu ostrego społecznego odrzucenia - w nieredukowalność,
niekorygowalność i często także socjokulturową uniwersalność oraz psy-
chobiologiczną nieuchronność (własnego) pociągu do swojej płci i związa-
nych z tym określonych działań seksualnych, często jednak niekoniecznie
doświadczanych i praktykowanych jako wyłączna forma osobistej seksual-
ności2. W wyniku badań homoseksualistycznych (ich autorami byli nie
tylko „homoseksualiści”) w naukach przyrodniczych, medycynie, psycho-
logii i historii (zob. zwłaszcza Bloch 1902, Freud 1905, Hirschfeld 1914)
udało się sformułować sugestię - przyjętą z satysfakcją, przynajmniej
przez wielu naukowców i istotną część ogólnej publiczności - że wiara ta
jest najprawdopodobniej prawdziwa. W sposób adekwatny odsłania ona
rzeczywiste zjawisko, niezależnie od - co należy przyznać - stronniczego i
tendencyjnego (a nawet do pewnego stopnia wrogiego bądź podszytego
obawami) społecznego i dyskursywnego sposobu postrzegania.
Wiarygodność tak rozumianego homoseksualizmu - tak jak fizyka lub
katolicyzm, jest on związany tym, co sam narzuca jako prawdziwą wiarę
- zmalała dziś wśród co prawda niewielkiej, jednak wyraźnie widocznej
grupy badaczy akademickich. Oczywiście, generalnie zmniejszył się pre-
stiż wszelkich prawdziwych twierdzeń, po części dlatego, że filozofia XX
wieku położyła silny akcent na fakt, że „rzeczywistość” zjawisk natural-
nych i społecznych tworzona jest przez obserwacje sterowane interesami
oraz dyskursy zdeterminowane ideologicznie (zob. Foucault 1980, Halpe-
rin 1990 na temat punktów przecięcia między homoseksualnością jako
prawdziwym twierdzeniem a homoseksualnością jako konstruktem dys-
kursywnym). Homoseksualizm nadal nie jest jednak kwestionowany
przez olbrzymią większość należących do klasy średniej euroamerykań-
skich gejów spoza środowiska akademickiego. W rzeczywistości wydaje
się im wręcz niezbędny; w Ameryce większość głównych współczesnych
rzeczników tego środowiska, czy to po prawej stronie (Sullivan 1995), czy
po lewej (Vaid 1995), czy w centrum (Mohr 1988, 1994) politycznego spek-
trum, akceptuje go jako warunek sine qua non intelektualnego porozu-
mienia i społecznych rozstrzygnięć. Na szerszym forum homoseksuali-
2 By uniknąć anachronizmu, używam tutaj terminu „seksualność” w znaczeniu nada-
wanym mu w początkach XIX wieku - to znaczy, jako odnoszącego się do teleologicznej or-
ganizacji (kierunek i „cel”) rozrodczej lub seksualnej aktywności człowieka, nawet jeśli
w tym kontekście seksualność homoerotyczna musiała być często postrzegana jako niedo-
rzeczna, nieumiarkowana, skrzywiona, niekompletna lub występna - tak jak to formuło-
wał wcześniejszy kanon doktryn na temat sodomii, uogólniony na wszystkie niereprodu-
kcyjne akty seksualne. W ciągu XIX wieku akcent coraz bardziej przesuwał się z akcji
erotycznego przyciągania na jego odczuwanie lub nawet sam jego instynkt (szerzej zob. Da-
vis 1995a, s. 115-140).