Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (14.2003)

OCENZUROWANE STUDIUM NAD CENZURĄ

387

stów, ponadto skupia się jedynie na wybranych incydentach. Jako pełniejsze kompen-
dium wiedzy o cenzurze w nowoczesnej kulturze amerykańskiej może służyć książka
Arresting Images Stevena C. Dubina11. W tej encyklopedycznej pracy dokładnie opisa-
ne są wszystkie główne przypadki konfliktu pomiędzy cenzurą a kulturą w Stanach
Zjednoczonych XX wieku, i to zarówno na polu seksualnym, religijnym, jak i politycz-
nym. W rozdziałach poświęconych homoseksualizmowi oraz AIDS pojawiają się, poza
Warholem, wszyscy bohaterowie Meyera. Richard Meyer koncentruje się wprawdzie
wyłącznie na homoseksualnych kontrowersjach i jego perspektywa jest inna od socjo-
logicznego podejścia Dubina, w obszernych przypisach brakuje jednak odniesienia do
tej ważnej wcześniejszej publikacji, dotykającej pokrewnego tematu. Ponadto na
przykładzie kontrowersji wobec religijnych aktów męskich fotografa F. Holland Day’a
( 1898 ) Dubin pokazuje, iż napięcia w reakcjach na homoseksualne podteksty w sztu-
ce pojawiły się już na przełomie wieku. Uwzględnienie twórczości fotograficznej Ed-
warda Muybridge’a oraz malarstwa i fotografii Thomasa Eakinsa, również potwier-
dzałoby, że teoria Meyera o ważnych dla wyłonienia się homoseksualizmu łatach 30.
wcale nie jest taka oczywista. Poza tym Dubin podaje z łat 40. przypadek znanego fo-
tografa Minora White’a, który z lęku tak stłumił swą ekspresję homoseksualizmu, iż
zamiast ciała męskiego - jego ulubionego tematu, pokazywał najczęściej jedynie suge-
rujące je kamienie i skały.
Meyer nie ustosunkowuje się również do funkcjonującego w historii sztuki podzia-
łu na homoseksualną sztukę przed rebelią Stonewall w 1969 roku i po niej12. Bunt
klientów gejowskiego baru Stonewall w Nowym Jorku przeciwko najazdowi policji
jest traktowany jako początek ruchu homoseksualnego wyzwolenia w Stanach Zjed-
noczonych oraz początek otwartej publicznej obecności homoseksualizmu wcześniej
ukrytego w sekretach życia prywatnego. Przełom ten został przełożony na ekspresję
artystyczną. Przyjęło się uznawać, iż w sztuce i literaturze przed 1969 homoerotyzm
był jedynie sugerowany przez aluzję, kodowany, zakamuflowany - fotografie Minora
White’a byłyby tu świetnym przykładem. Natomiast po 1969 roku zaczął być otwarcie
wyrażany, np. w fotografiach Mapplethorpe’a. Oczywiście jest to konwencjonalny po-
dział i często krytykowany za zbytnią generalizację, wskazuje jednak na pewną za-
sadniczą różnicę historyczną i jego uwzględnienie wydaje się istotne w książce będą-
cej przekrojem XX wieku. Tym bardziej że z podejścia Meyera wyłania się oryginalna
idea, iż sztuka jest cały czas represjonowana lub że przełom Stonewall nie miał zna-
czenia, gdyż zawsze istnieli otwarci artyści powstrzymywani jedynie przez oficjalne
normy wystawiennicze.

WOBEC HISTORII SZTUKI
Richard Meyer dystansuje się od podziału w amerykańskiej akademickiej historii
sztuki na tzw. amerykanistów i modernistów: amerykanistów, czyli tych, którzy zajmują
się „realistyczną” sztuką amerykańską do drugiej wojny światowej oraz modernistów,
którzy objęli we władanie obszar rozpoczynający się od wkroczenie modernistycznego
11 S. C. Dubin, Arresting Images. Impolitic Art and Unciuil Actions, Routledge, London,
New York 1992.
12 Por. C. Holland, Art after Stonewall. 12 Artists Interuiewed, „Art in America”, June

1994.