Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (15.2004)

MEDIA OBRAZOWE

225

HISTORIA SZTUKI JAKO FORUM TEGO, CO NIERÓWNOCZESNE
Komputer sprzyja transmedialnej wędrówce współczesnej sztuki,
ponieważ jest zdolny do reprezentowania w hybrydalny sposób całej hi-
storii mediów, co jednak nie oznacza, że historia ta kończy się na nim82.
Żaden z wynalazków w sferze mediów obrazowych nie został wyma-
zany przez późniejszy postęp w tej dziedzinie. Proces permanentnego
przenikania i nawarstwiania się technik starych i nowych wcale nie roz-
począł się dopiero wraz z pojawieniem się komputera. Konfliktowe dzieje
mediów obrazowych trzymają w zanadrzu cały rezerwuar „duchów”,
zdolnych w zmienionych warunkach do ponownego wejścia na scenę i -
jak uczy dzisiejszy triumfalny powrót malarstwa - nigdy nie można
przewidzieć, kto będzie przegranym, a kto zwycięzcą historii sztuki
i mediów.
Już sukcesowi książki drukowanej towarzyszyło - jako „medium-bę-
kart” McLuhana83 - wyjątkowo kosztowne malarstwo książkowe. Co
prawda, druk książek sprawił, że utraciło ono swój przywilej ilustrowa-
nia tekstu, jednak malarstwo to nie zaniknęło całkowicie. Utrzymało się
w kosztownej niszy książek artystycznych, zachowując najwyższą jakość.
Przykładem produktywności anachronicznych środków produkcji jest
stosowanie w sztukach plastycznych - po drzeworycie, miedziorycie,
stalorycie i akwatincie - litografii, czyli manualnej metody reprodukcji,
po tym jak fotografia dowiodła swoich możliwości w tym względzie. Na-
leży tutaj również sitodruk, w końcu wynaleziony w dwudziestym wieku,
który stał się popularny w twórczości pop artu jako ironiczne połączenie
reklamy i sztuki84. W wyniku takiej wzajemnej gry powstaje kultura
artystycznej obfitości, która żywi się nie lineranym postępem, ale kon-
fliktami. Przeciwstawia się ona - polegającej na autoiluzji - wierze w
postęp, zgodnie z którą każdy kolejny etap wypełnia i tym samym unie-
ważnia dotychczasową historię85.
Andy Warhol osiągnął syntezę szczególnego rodzaju, gdy zlecił wy-
produkowanie podkładów drukarskich nie w sposób rękodzielniczy, ale
fotomechanicznie, a następnie pokrywając ten druk (jak na przykład
w hommage dla Josepha Beuysa86) cienką warstwą złotego proszku, co

82 Coy, 1994, s. 30; Manovich, 2000, s. 19-25 i Kittler, 2001, s. 49.
83 Zachowała się książka-wzornik dla kosztownych malowideł w Biblii Gutenberga
z Getyngi (Füssel, 2000, s. 50 nn.).
84 Por. Hirner, 1997, s. 44 nn. i Huber, 1997.
85 Wiele medialnych historii powrotu pozornie zarzuconych materiałów i technik
przytaczają: Wagner, 2001 i Stafford, 2001.
86 Andy Warhol, Portret Josepha Beuysa, Stiftung Sammlung Marx, Hamburger
Bahnhof-Museum für Gegenwart, Berlin.