Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (16.2005)

166

JAROSŁAW LUBIAK

rodzajami pracy aparatu psychicznego13. O ile melancholia oznacza stałe
przeżywanie straty, niemożność przejścia nad nią do porządku dzienne-
go, o tyle praca żałoby pozwala na pogodzenie się ze stratą i powrót do
normalnego życia. Wydawać się by mogło zatem, że „praca melancholii”,
jako stanu permanentnego niepogodzenia z nieobecnością mogłaby być
odpowiednim sposobem przeżywania straty Holocaustu, odpowiedniej-
szym niż praca żałoby, w której efekcie następuje pojednanie z nieobec-
nością, a tak naprawdę zastąpienie absencji przez wspomnienie, przez
iluzję obecności, jaką ono wytwarza.


5. Muzeum Żydowskie, Berlin. Nowe Skrzydło. Ogród Wygnania. © Jiidisches Museum
Berlin, fot.: Jens Ziehe

Oba te sposoby postępowania ze stratą nie są jednak właściwe w
przypadku Holocaustu. Melancholia jest destrukcyjna dla podmiotu,
doprowadza do zerwania kontaktu z rzeczywistością i zakłóceń tożsamo-

13 Por. S. Freud, Żałoba i melancholia, przeł. B. Kocowska, (w:) K. Pospiszyl, Zyg-
munt Freud. Człowiek i dzieło, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, s. 295-308.