JĘZYK, RZECZYWISTOŚĆ, IRONIA. KSIĄŻKI ARTYSTYCZNE JAROSŁAWA KOZŁOWSKIEGO

193


5

(m©1as© t am© t a1anguag©}

1 a^trtaiBs 'It lat
that th# propoidtle**
fsci&ai?© i** bl®ck *^ T&-*

3.1. Jarosław Kozłowski, Propositions, 1973
i rzeczywistości, do której się odnoszą, na procesie narastania i redukcji
wypowiedzi metajęzykowych. Punktem wyjścia jest wskazanie na czwo-
rokątną, równoboczną, zamalowaną na czarno figurę, jako na kwadrat:
/This is a sąuare/. Jak sugeruje zapis - nie jest to jeszcze wypowiedź ję-
zykowa, ale raczej myśl, założenie, przedsąd. Kolejna wypowiedź sfor-
mułowana jest w języku pierwszego stopnia: The sąuare is blach, na-
stępna zaś jest przykładem użycia metajęzyka: The proposition „The
sąuare is blach” is true. Na stronach następuje eskalacja wypowiedzi
metajęzykowych, aż do wariantu „metametametametajęzykowego”: „The
proposition III ascertain: ‘It is true that the proposition „The sąuare
is blach” is true I / is true”. W przypadku wypowiedzi metajęzykowych,
a zwłaszcza tak spektakularnego ich spiętrzenia, język przestaje się od-
nosić do rzeczywistości zewnętrznej, sam dla siebie stając się rzeczywi-
stością, a kategorie prawdy lub fałszu nie mają już żadnego odniesienia.
Nie ma więc żadnego znaczenia, gdy na kolejnej stronie autor nie mnoży
już metawypowiedzi, ale dokonuje jedynie drobnej korekty: słowo praw-
da {true) zamienia na fałsz (false): The proposition III ascertain: ‘It is
true that the proposition „The sąuare is blach” is true I / is false. Metaję-
zykowa wypowiedź nadal jest prawdziwa, ponieważ ta „drobna” zmiana