Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (16.2005)

252

ROSALIND E. KRAUSS

prostu ulotniła się; widzenie stało się jeszcze bardziej, wręcz oślepiająco
racjonalne w tym, co ujmowali oni jako efemeryczne; graniczne warunki
widzenia.
Kwadrat semiotyczny lub graf strukturalistów umożliwia zobrazowanie
całości kulturowego uniwersum jako znajdującego się we władzy dwóch
opozycyjnych wyborów, dwóch niekompatybilnych możliwości. Produkcja
kulturowa jest tworzeniem przestrzeni wyobrażeniowej, w której te dwie
rzeczy mogą być do siebie odniesione. Konflikt zawsze będzie istnieć.
Jednak ulegnie jakby zawieszeniu. Na przykład, będzie kształtowany
i przekształcany w przestrzeni mitu. Mit to rozwiązanie - w sferze wy-
obrażeniowej - rzeczywistych konfliktów, powiada Levi-Strauss. I Alt-
husser podąża za nim. I Jameson podąża za nim. Graf strukturalistów
staje się samowystarczalną przestrzenią ideologii. A produkcja kulturo-
wa staje się niemożliwą próbą skonstruowania przestrzeni wyobraże-
niowej, w której miałyby być rozwiązywane nieprzezwyciężalne sprzecz-
ności wytwarzane w rzeczywistym obszarze historii. Te sprzeczności,
które zostają wyparte, są miejscem The Politicał Unconscious Jamesona.
Piąta zaleta grafu ukazała mi się później. Dopiero po tym, gdy zaczęłam
wypełniać przestrzeń alternatywnej historii, tej, która rozwinęła się pod
prąd modernistycznego optykalizmu, która wyrosła w miejscu samego
modernizmu, po to tylko, by rzucić wyzwanie jego logice, by poplątać nici
jego różnych kategorii, wykpić te jego wszystkie idee 7ia temat esencji
i puryfikacji, odrzucić jego zainteresowanie fundamentami - przede wszyst-
kim ufundowaniem w zakładanej jako istniejąca ontologicznej podstawie
tego, co wizualne. Kiedy zaczęła się ta inna historia, co dało początek
odrzuceniu optycznej logiki głównego nurtu modernizmu ?
Trudno ustalić datę, przywołać jakieś dzieło, wydarzenie, konkretny po-
kaz. Czy powinniśmy mówić o Duchampie, o owym momencie w Buenos
Aires w 1918 lub 1919 roku, gdy cała mechaniczna metaforyka Wielkiej
szyby przestała go nagle interesować i wymienił maszynę kawalera na
przyrząd optyczny, lekcja optyki, za którą będzie gonił przez następne
piętnaście lat? „Precyzjna optyka”, jak ją par ody stycznie określi, wyzwa-
nie wobec modernistycznego, zracjonalizowanego widzenia. Lub może
obrazy przemalowywane4 Maxa Ernsta, jego kolaże dadaistyczne, które
tak zdumiały Bretona, wykonane mniej więcej w tym samym czasie?
4 W oryginale - orerpaintings, angielskie tłumaczenie terminu Maxa Ernsta Uber-
mahlungen, który - jeśli by pozostać przy jedno wyr azowym przekładzie - należałoby
tłumaczyć jako „nadmalunki” lub „przemalunki”. W niniejszym tekście termin ten będzie
konsekwentnie tłumaczony jako „obrazy przemalowywane”.