DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.26589#0194
190
Mariusz Karpowicz
Atrybucja projektu ołtarza fromborskiego Franciszkowi Placidi była
zapewne dziełem Józefa Lepiarczyka. Wiadomo, że swą znakomitą mono-
grafię tego architekta referował Lepiarczyk na Komisji Historii Sztuki PAN
już w 1962 roku i wiadomość o atrybucji musiała dojść do ks. Jana Obłąka,
skoro w drugiej ze swych cytowanych tu prac podaje autorstwo Franciszka
Placidi jako pewnik7. Pełen tekst Lepiarczyka ukazał się dopiero w 1965
i zawiera krótkie uzasadnienie tej atrybucji8. Otóż uczony ten połączył
w całość już dawniej znaną wiadomość o przesłaniu modelu ołtarza przez
anonimowego architekta z Drezna w roku 17409 z wiadomością o drugim
modelu w 1745 roku nadesłanym z Krakowa. Wedle Lepiarczyka tym
architektem drezdeńskim był Placidi, a więc i ten drugi model, krakowski,
też jest zapewne jego. Tymczasem ów model drezdeński, który kanonik
Marquart przedstawił kapitule, wykonany został właśnie dla kapituły, a nie
dla biskupa Grabowskiego bowiem w owym 1740 roku był on jeszcze bi-
skupem kujawskim, a na stolicę warmińską został prekonizowany dopiero
18 września 1741. Model drezdeński pozostał bez echa, przez trzy lata ka-
pituła nie zajmowała się sprawą, dopiero decyzję o budowie ołtarza podjęła,
jak mówiliśmy, w 1744 roku. Sytuacja była już jednak inna, biskupem
był Grabowski, ajednocześnie nowy biskup miał już za sobą swoją pierwszą
wielką fundację artystyczną- drewniany ołtarz główny kolegiaty w Dobrym
Mieście (ił. 2).
Latem 1743 roku biskup miał już w ręku model ołtarza dla Dobrego
Miasta, w 1745 trwała realizacja, w 1747 ołtarz pozłacano i marmoryzowa-
no, konsekracja odbyła się 27 marca 1748 roku10. Na identyczność pro-
jektowąi kompozycyjną obu ołtarzy, tego drewnianego w Dobrym Mieście
i tego marmurowego we Fromborku, zwróciła uwagę Krystyna Kordek.
Rzeczywiście, w obu przypadkach projekt jest ten sam.
Pani Kordek uważa, że biskup przedstawił kapitule model dobromiej-
ski z 1743 roku11. Naszym zdaniem, przy zachowaniu struktury przestrzen-
Mecenat artystyczny biskupa Adama Stanisława Grabowskiego, „Rocznik Olsztyń-
ski”, 11, 1975, s. 132-134.
7 Obłąk, Stosunek..., s. 53, autor nie podaje jednak źródła tej atrybucji. Nie zna też
streszczenia pracy Lepiarczyka w „Sprawozdaniach z Posiedzeń Komisji Oddziału PAN
w Krakowie”, 1962, s. 475-480.
8 J. Lepiarczyk, Architekt Franciszek Placidi, około 1710-1782, „Rocznik Kra-
kowski”, 37, 1965, s. 114-115.
9 F. Dittrich, Der Dom zu Frauenburg, „Zeitschrift für die Geschichte und Alter-
tumskunde Ermlands”, 19,1914, s. 28.
10 Obłąk, Stosunek..., s. 52.
11 Kordek, op. cit., s. 134.
Mariusz Karpowicz
Atrybucja projektu ołtarza fromborskiego Franciszkowi Placidi była
zapewne dziełem Józefa Lepiarczyka. Wiadomo, że swą znakomitą mono-
grafię tego architekta referował Lepiarczyk na Komisji Historii Sztuki PAN
już w 1962 roku i wiadomość o atrybucji musiała dojść do ks. Jana Obłąka,
skoro w drugiej ze swych cytowanych tu prac podaje autorstwo Franciszka
Placidi jako pewnik7. Pełen tekst Lepiarczyka ukazał się dopiero w 1965
i zawiera krótkie uzasadnienie tej atrybucji8. Otóż uczony ten połączył
w całość już dawniej znaną wiadomość o przesłaniu modelu ołtarza przez
anonimowego architekta z Drezna w roku 17409 z wiadomością o drugim
modelu w 1745 roku nadesłanym z Krakowa. Wedle Lepiarczyka tym
architektem drezdeńskim był Placidi, a więc i ten drugi model, krakowski,
też jest zapewne jego. Tymczasem ów model drezdeński, który kanonik
Marquart przedstawił kapitule, wykonany został właśnie dla kapituły, a nie
dla biskupa Grabowskiego bowiem w owym 1740 roku był on jeszcze bi-
skupem kujawskim, a na stolicę warmińską został prekonizowany dopiero
18 września 1741. Model drezdeński pozostał bez echa, przez trzy lata ka-
pituła nie zajmowała się sprawą, dopiero decyzję o budowie ołtarza podjęła,
jak mówiliśmy, w 1744 roku. Sytuacja była już jednak inna, biskupem
był Grabowski, ajednocześnie nowy biskup miał już za sobą swoją pierwszą
wielką fundację artystyczną- drewniany ołtarz główny kolegiaty w Dobrym
Mieście (ił. 2).
Latem 1743 roku biskup miał już w ręku model ołtarza dla Dobrego
Miasta, w 1745 trwała realizacja, w 1747 ołtarz pozłacano i marmoryzowa-
no, konsekracja odbyła się 27 marca 1748 roku10. Na identyczność pro-
jektowąi kompozycyjną obu ołtarzy, tego drewnianego w Dobrym Mieście
i tego marmurowego we Fromborku, zwróciła uwagę Krystyna Kordek.
Rzeczywiście, w obu przypadkach projekt jest ten sam.
Pani Kordek uważa, że biskup przedstawił kapitule model dobromiej-
ski z 1743 roku11. Naszym zdaniem, przy zachowaniu struktury przestrzen-
Mecenat artystyczny biskupa Adama Stanisława Grabowskiego, „Rocznik Olsztyń-
ski”, 11, 1975, s. 132-134.
7 Obłąk, Stosunek..., s. 53, autor nie podaje jednak źródła tej atrybucji. Nie zna też
streszczenia pracy Lepiarczyka w „Sprawozdaniach z Posiedzeń Komisji Oddziału PAN
w Krakowie”, 1962, s. 475-480.
8 J. Lepiarczyk, Architekt Franciszek Placidi, około 1710-1782, „Rocznik Kra-
kowski”, 37, 1965, s. 114-115.
9 F. Dittrich, Der Dom zu Frauenburg, „Zeitschrift für die Geschichte und Alter-
tumskunde Ermlands”, 19,1914, s. 28.
10 Obłąk, Stosunek..., s. 52.
11 Kordek, op. cit., s. 134.