Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (32.1970)

IRENA TURNAU


II. 5. Szewc francuski z końca XVII w. z całym warsztatem,
szaflikiem do moczenia skór na głowie i gotowymi wyrobami.
ryc. N. del’Armessin. (Fot. A. Skarżyńska)

skromne są materiały zawarte w testamentach i in-
wentarzach ruchomości notujące raczej cenniejszą
odzież świąteczną, jakkolwiek w starannych zapisach
wyszczególnia się także odzież roboczą. Sumiennego
przestudiowania wymagają wszelkie przepisy związane
z produkcją cechową i manufakturową. Można w nich
znaleźć wzmianki i o odpowiednim „noszeniu się”
członków cechów przy pracy i od święta, i o mini-
mach odzieży robotników manufakturowych, i rza-
dziej o wymogach odzieży ochronnej. Poza tym pewne
typy ubiorów zawodowych ukazujących pełnione funk-
cje społeczne, jak mundury wojskowe, municypalne
czy liberie, były w każdym szczególe regulowane od-
powiednimi przepisami. Podobne przepisy określały
także inne typy ubiorów zawodowych, np. ubiory uni-
wersyteckie czy prawnicze. Obok tych rozporządzeń
regulaminowych przy badaniach nad ubiorem zawo-

dowym należy zwrócić szczególną uwagę na źródła
pochodzące z prasy codziennej stanowiące krótkie
charakterystyki wyglądu przedstawicieli poszczegól-
nych zawodów, np. listy gończe. Podobne materiały
zawierają relacje pamiętnikarskie pełne powierzchow-
nych obserwacji przechodniów zwiedzanego kraju,
a także teksty dramatyczne, satyryczne i zwłaszcza
realistyczna powieść obyczajowa rozwijająca się jako
gatunek literacki w ciągu w. XVin.
3. WZORCE UBIORÓW STANOWYCH
Zajmiemy się tu problemem nie tylko zakazów
przeciwbytkowych uwzględnianych na ogół w lite-
raturze kostiumologicznej, lecz także na pierwszym
miejscu nakazami odpowiedniego „noszenia się”, tak
charakterystycznego dla stanowego rozwarstwienia

122