DOI Artikel:
Miscellanea
DOI Artikel:Kwiatkowski, Marek: Stara Kordegarda, Trebhauz, widoki amfiteatru: ze studiów nad Łazienkami Warszawskimi
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47895#0192
MAREK KWIATKOWSKI
II. 24. Z. Yogel, Widok stawu północnego
w Łazienkach, fragment. (Fot. A. Łotysz)
nawcę o zdecydowanie większym talencie rysunko-
wym. Jest nim, sądzę, J. Ch. Kamsetzer. O autor-
stwie jego świadczy przede wszystkim umiejętność
bezbłędnego oddania architektury wzbogaconej kon-
kretnym pejzażem i sztafażem ludzkim. Postacie, mię-
siście modelowane ożywione są naturalnymi gestami.
Drzewa, woda, kamienie znajdują swe analogie w zna-
nych rysunkach tego artysty.
Nie jest wykluczone, że powiązanie wymienionej
pracy z Voglem zasugerowała błędna atrybucja Łu-
nińskiego, który w albumie Napoleon zamieszcza wi-
dok amfiteatru wykonany niewątpliwie tą samą ręką
i będący zbliżonym wariantem omawianej sepii3ł.
Ujęcie tematu w rysunku reprodukowanym przez Łu-
nińskiego obejmuje szerszy zakres widzenia. Można
przypuszczać, że i omawiana tu praca miała pierwot-
nie większe wymiary, lecz później została obcięta.
W albumie Łunińskiego występuje jeszcze jeden
widok tematycznie wiążący się z amfiteatrem, ale
przedstawiający go od strony południowej, z więk-
szym uwzględnieniem sceny na wyspie i również przy-
pisywany Voglowi32 (il. 22). Układ scenerii i forma
rysunku nasuwa przypuszczenie, że i w tym wypadku
rzeczywistym autorem był Kamsetzer. Obydwa wi-
doki reprodukowane przez Łunińskiego uległy znisz-
czeniu podczas ostatniej wojny.
W Muzeum Narodowym w Warszawie przechowy-
wany jest wariant przytoczonego widoku33 (il. 23).
Zmiany dotyczą jedynie stroju pierwszoplanowych po-
staci. Akwarela ta, wykazująca jednak inną technikę
rysunku, traktowanego bardziej drobiazgowo nasuwa
podejrzenie, że jest ona kopią omówionej akwareli,
reprodukowanej przez Łunińskiego, wykonaną chyba
nie ręką Kamsetzera. Być może, że właśnie Vogel
jest autorem kopii. Rysunki Kamsetzera musiały być
Voglowi znane, bo na jednej z jego akwarel przed-
stawiającej widok stawu północnego w Łazienkach
znajdujemy motyw łodzi z ludźmi, „żywcem” prze-
niesiony z rysunku Kamsetzera (por. il. 24 i il. 20).
W Kamsetzerowskich przedstawieniach amfiteatru
można doszukiwać się osobistego stosunku autora do
obiektu, bo właśnie on był jego twórcą. Trudno
stwierdzić, czy prace te stanowią projekt budowli,
tak jak to uczynił z przedstawieniem kaskady czy
promenady, czy też widoki sporządzone już po jej
wzniesieniu. Data śmierci artysty: rok 1795, wyznacza
górną granicę ich wykonania34.
31 E. LUNINSKI, Napoleon (Napoleon i Księstwo War-
szawskie), Warszawa t. I, 1911, s. 235; na istnienie podobnych
przedstawień w albumie Łunińskiego zwróciła mi uwagę dr
K. Sroczyńska.
32 Tamże, s. 236.
33 Gab. Ryc. Muz. Naród, w Warszawie, nr inw. 159117;
repr. TATARKIEWICZ, Łazienki Warszawskie, jw., il. 87 —
gdzie powiązany jest z Z. Voglem.
34 Warto przypomnieć, że w zbiorze prac Kamsetzera,
które znajdowały się w posiadaniu wdowy po nim, wymie-
niony był widok Amfiteatru. TATARKIEKICZ, Pięć studiów
o Łazienkach..., jw.
184
II. 24. Z. Yogel, Widok stawu północnego
w Łazienkach, fragment. (Fot. A. Łotysz)
nawcę o zdecydowanie większym talencie rysunko-
wym. Jest nim, sądzę, J. Ch. Kamsetzer. O autor-
stwie jego świadczy przede wszystkim umiejętność
bezbłędnego oddania architektury wzbogaconej kon-
kretnym pejzażem i sztafażem ludzkim. Postacie, mię-
siście modelowane ożywione są naturalnymi gestami.
Drzewa, woda, kamienie znajdują swe analogie w zna-
nych rysunkach tego artysty.
Nie jest wykluczone, że powiązanie wymienionej
pracy z Voglem zasugerowała błędna atrybucja Łu-
nińskiego, który w albumie Napoleon zamieszcza wi-
dok amfiteatru wykonany niewątpliwie tą samą ręką
i będący zbliżonym wariantem omawianej sepii3ł.
Ujęcie tematu w rysunku reprodukowanym przez Łu-
nińskiego obejmuje szerszy zakres widzenia. Można
przypuszczać, że i omawiana tu praca miała pierwot-
nie większe wymiary, lecz później została obcięta.
W albumie Łunińskiego występuje jeszcze jeden
widok tematycznie wiążący się z amfiteatrem, ale
przedstawiający go od strony południowej, z więk-
szym uwzględnieniem sceny na wyspie i również przy-
pisywany Voglowi32 (il. 22). Układ scenerii i forma
rysunku nasuwa przypuszczenie, że i w tym wypadku
rzeczywistym autorem był Kamsetzer. Obydwa wi-
doki reprodukowane przez Łunińskiego uległy znisz-
czeniu podczas ostatniej wojny.
W Muzeum Narodowym w Warszawie przechowy-
wany jest wariant przytoczonego widoku33 (il. 23).
Zmiany dotyczą jedynie stroju pierwszoplanowych po-
staci. Akwarela ta, wykazująca jednak inną technikę
rysunku, traktowanego bardziej drobiazgowo nasuwa
podejrzenie, że jest ona kopią omówionej akwareli,
reprodukowanej przez Łunińskiego, wykonaną chyba
nie ręką Kamsetzera. Być może, że właśnie Vogel
jest autorem kopii. Rysunki Kamsetzera musiały być
Voglowi znane, bo na jednej z jego akwarel przed-
stawiającej widok stawu północnego w Łazienkach
znajdujemy motyw łodzi z ludźmi, „żywcem” prze-
niesiony z rysunku Kamsetzera (por. il. 24 i il. 20).
W Kamsetzerowskich przedstawieniach amfiteatru
można doszukiwać się osobistego stosunku autora do
obiektu, bo właśnie on był jego twórcą. Trudno
stwierdzić, czy prace te stanowią projekt budowli,
tak jak to uczynił z przedstawieniem kaskady czy
promenady, czy też widoki sporządzone już po jej
wzniesieniu. Data śmierci artysty: rok 1795, wyznacza
górną granicę ich wykonania34.
31 E. LUNINSKI, Napoleon (Napoleon i Księstwo War-
szawskie), Warszawa t. I, 1911, s. 235; na istnienie podobnych
przedstawień w albumie Łunińskiego zwróciła mi uwagę dr
K. Sroczyńska.
32 Tamże, s. 236.
33 Gab. Ryc. Muz. Naród, w Warszawie, nr inw. 159117;
repr. TATARKIEWICZ, Łazienki Warszawskie, jw., il. 87 —
gdzie powiązany jest z Z. Voglem.
34 Warto przypomnieć, że w zbiorze prac Kamsetzera,
które znajdowały się w posiadaniu wdowy po nim, wymie-
niony był widok Amfiteatru. TATARKIEKICZ, Pięć studiów
o Łazienkach..., jw.
184