Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (32.1970)

RECENZJE — POLEMIKI

tektury świadczy np. francuska elegancja fasady pa-
łacu Mniszchów. Przesłanki te, powstałe głównie przez
eliminację nie oparte, jak sam Autor przyzna je, na
żadnym materiale porównawczym, wydają się zbyt
wątłe do łączenia obu pałaców z Hiżem. Omawiane
plansze mogły znaleźć się w źbiorze Sapiehów np.
przez nadwornego architekta Aleksandra Sapiehy kan-
clerza w. litewlśkiego, Jana Samuela Beckera, być mo-
że Sasa z pochodzenia. Warto wspomnieć, że w oca-
lałej części teki Sapiehów znajduje się np. plan nie
znanej rezydencji w Niemczech Wschodnich rysowany

przez drezdeńskiego inżyniera Ch. F. Krubsaciusa. Na-
leży także wziąć pod uwagę możliwość innej inter-
pretacji rysunków: że nie są one projektami orygi-
nalnymi, lecz przerysami różnych projektów wyko-
nanymi jedną ręką i w jednym czasie.
Rozwiązanie problemu autorstwa obu pałaców nie
da się chyba dokonać tą drogą, którą proponuje Hen-
schel, a związanie ich przy obecnym stanie wiado-
mości z zaledwie znanym architektem wydaje się nie
dość uzasadnione.

HALINA MYSZKÓWNA

PRZERYSY I KOPIE W ZASOBACH ARCHIWUM DREZDEŃSKIEGO
A ATRYBUCIE PRZYJĘTE NA ICH PODSTAWIE PRZEZ WALTERA HENTSCHLA

Książka prof. Hentschla1 oparta jest głównie na
materiałach rysunkowych przechowywainych w Pań-
stwowym Archiwum w Dreźnie (Staatsarchiv Dres-
den). Dlatego wydaje się uzasadnione zwrócenie uwa-
gi na kilka problemów, które nasuwają się w związku
z korzystaniem z tego zbioru. W źbiorze tym uderza
przede wszystkim obfitość zachowanych materiałów.
Rysunków dotyczących tylko Warszawy jest ponad
1000. Są one przeważnie dość jednolicie wykonane, co
jest zrozumiałe, ponieważ powstały na zlecenie jed-
nego dysponenta — dworu królewskiego w Warsza-
wie. Przeważająca liczba rysunków została wykreślo-
na w warszawskim królewskim biurze budowlanym
w latach trzydziestych-czterdziestych XVIII w., kiedy
jego kierownikiem był Jauch2. Większość rysunków
powlstała więc w czasie, kiedy proces projektowania
— zwłaszcza budowli dla Augusta II — należał już

do przeszłości. W królewskim „Urzędzie Budowlanym”
działającym na zasadach biurokratycznych zatrudnio-
nych było wielu budowniczych, a przede wszystkim
kreślarzy. Drezdeński zespół varsavianów jest w swo-
jej zasadniczej masie wynikiem działalności tego
właśnie zespołu. Nieznaczną tylko liczbę rysunków
drezdeńskich można' zakwalifikować do oryginalnych
projektów architektonicznych, wykonanych dla celów
budowlanych. Większość stanowią okazałe plansze
obwiedzione ramkami i chociaż zwykle wykonane
bardzo starannie, to jednak jako rysunki pozbawione
są całkowicie indywidualnych cech, jakimi odznaczają
się zazwyczaj oryginalne projekty architektoniczne.
Plansze te są zwykle jaskrawo kolorowane, numero-
wane i zaopatrzone w obszerne opisy, w których na-
der często pojawia się zwrot „Nach Ihro Kbnigl. Ma-
jest. Augusti II di Gedanken”. Cechy formalne rysun-

W. HENTSCHEL, Die sachsische

Baukunst des 18. Jahr-

hunderts in Polen, Textt>and, Berlin 1967.

2 Tamże, s. 98—99.


U. 1. Marywil, rzut piętra, J. Z. Deybel, Staatsarchiv Dresden, VII, 91, 13,
Blatt 4. (Fot. W. Wolny, neg. Muz. Hist. m.st. Warszawy)

378