Citation link:
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bhs1987/0065
ŚREDNIOWIECZNE EMALIE Z LIMOGES W ZBIORACH KRAKOWSKICH
zdobiącą ściankę relikwiarza, postacie nieokreślonych świętych
nad poziomą belką krzyża, zajmujące miejsce aniołów, pocho-
dzące zapewne ze ścianek relikwiarza lub z zakończeń krzyży,
pagórki, nad którymi umieszczono pćłfigury Marii i św. Piotra
oraz plakietki usytuowane w połowie wysokości bordiury na
dłuższych bokach oprawy, zdobione półpostaciami aniołów
i palmetowym kwiatem. Plakietki te są fragmentem bordiury
innej oprawy, reprezentują najwyższy poziom artystyczny
spośród wszystkich wymienionych elementów i powstały ok.
połowy XIII w.
Figurkę Chrystusa z oprawy Codex Aureus łączą bardzo
wyraźne podobieństwa z postacią Chrystusa datowaną na 3
ćwierć XIII w. z kościoła w Revosjó w Szwecji, przechowywa-
ną w Muzeum w Boros (il. 27)44. Na obu zabytkach w sposób
bardzo zbliżony potraktowano całą sylwetkę, z wyjątkiem
ramion, które w figurce na oprawie naszego kodeksu opadają
ku dołowi. Niemal identyczny jest natomiast typ fizjonomicz-
ny, rysunek żeber i słabo zaznaczonych mięśni brzucha,
kształt korony, przede wszystkim zaś emaliowane perizonium
z charakterystycznym białym pasem, wysadzanym guzami
oraz stopy wtopione w subpedaneum, stanowiące z nim
jedną całość. Można więc przyjąć dla postaci Chrystusa
z oprawy Codex Aureus podobne datowanie, jak dla figurki
z Revesjó i uznać oba zabytki za wyrób jednego warsztatu.
Późniejsze, zapewne z końca XIII w., wydają się pozostałe
elementy umieszczone na oprawie. Cechuje je wyraźnie niższy
poziom artystyczny i stanowią przykład piymitywnych, nie-
dbale wykonanych wyrobów pochodzących ze schyłkowej fazy
produkcji warsztatów działających w Limoges.
Kończąc, warto podkreślić, że krakowskie zbiory emalii
limuzyjskich są nie tylko najbogatsze w Polsce, ale należą do
ważniejszych w Europie Środkowej zarówno ze względu na
ilość, jak i poziom artystyczny. Dla porównania warto podać,
że nasze zbiory liczące 24 zabytki stanowią połowę ilości tego
typu wyrobów znajdujących się na całym terytorium Węgier45,
a przewyższają liczące ok. 15 zabytków zbiory czechosłowac-
kie46. Kraków jest więc miastem, w którym skumulowała się
niezwykła w skali Europy Środkowej ilość zabytków emalier-
stwa limuzyjskiego, choć niewątpliwie stanowią ono zaledwie
nikły procent zbiorów światowych. Ich ostateczną ilość po-
znamy dopiero po ukazaniu się korpusu emalii, przygotowy-
wanego we Francji pod kierunkiem znakomitej znawczyni
tego zagadnienia Marie -Madelaine Gauthier47.
Kraków
II. 21. Pastorał, Muzeum Narod. w Krakowie. Fot. Zbiory Czartoryskich. II. 22. Pastorał, Ermitaż. Repr. wg Lapkovskaja. II. 23.
Pastorał, kolekcja Eugeniusza Dutuii. Repr. wg Giraud.
59
zdobiącą ściankę relikwiarza, postacie nieokreślonych świętych
nad poziomą belką krzyża, zajmujące miejsce aniołów, pocho-
dzące zapewne ze ścianek relikwiarza lub z zakończeń krzyży,
pagórki, nad którymi umieszczono pćłfigury Marii i św. Piotra
oraz plakietki usytuowane w połowie wysokości bordiury na
dłuższych bokach oprawy, zdobione półpostaciami aniołów
i palmetowym kwiatem. Plakietki te są fragmentem bordiury
innej oprawy, reprezentują najwyższy poziom artystyczny
spośród wszystkich wymienionych elementów i powstały ok.
połowy XIII w.
Figurkę Chrystusa z oprawy Codex Aureus łączą bardzo
wyraźne podobieństwa z postacią Chrystusa datowaną na 3
ćwierć XIII w. z kościoła w Revosjó w Szwecji, przechowywa-
ną w Muzeum w Boros (il. 27)44. Na obu zabytkach w sposób
bardzo zbliżony potraktowano całą sylwetkę, z wyjątkiem
ramion, które w figurce na oprawie naszego kodeksu opadają
ku dołowi. Niemal identyczny jest natomiast typ fizjonomicz-
ny, rysunek żeber i słabo zaznaczonych mięśni brzucha,
kształt korony, przede wszystkim zaś emaliowane perizonium
z charakterystycznym białym pasem, wysadzanym guzami
oraz stopy wtopione w subpedaneum, stanowiące z nim
jedną całość. Można więc przyjąć dla postaci Chrystusa
z oprawy Codex Aureus podobne datowanie, jak dla figurki
z Revesjó i uznać oba zabytki za wyrób jednego warsztatu.
Późniejsze, zapewne z końca XIII w., wydają się pozostałe
elementy umieszczone na oprawie. Cechuje je wyraźnie niższy
poziom artystyczny i stanowią przykład piymitywnych, nie-
dbale wykonanych wyrobów pochodzących ze schyłkowej fazy
produkcji warsztatów działających w Limoges.
Kończąc, warto podkreślić, że krakowskie zbiory emalii
limuzyjskich są nie tylko najbogatsze w Polsce, ale należą do
ważniejszych w Europie Środkowej zarówno ze względu na
ilość, jak i poziom artystyczny. Dla porównania warto podać,
że nasze zbiory liczące 24 zabytki stanowią połowę ilości tego
typu wyrobów znajdujących się na całym terytorium Węgier45,
a przewyższają liczące ok. 15 zabytków zbiory czechosłowac-
kie46. Kraków jest więc miastem, w którym skumulowała się
niezwykła w skali Europy Środkowej ilość zabytków emalier-
stwa limuzyjskiego, choć niewątpliwie stanowią ono zaledwie
nikły procent zbiorów światowych. Ich ostateczną ilość po-
znamy dopiero po ukazaniu się korpusu emalii, przygotowy-
wanego we Francji pod kierunkiem znakomitej znawczyni
tego zagadnienia Marie -Madelaine Gauthier47.
Kraków
II. 21. Pastorał, Muzeum Narod. w Krakowie. Fot. Zbiory Czartoryskich. II. 22. Pastorał, Ermitaż. Repr. wg Lapkovskaja. II. 23.
Pastorał, kolekcja Eugeniusza Dutuii. Repr. wg Giraud.
59