Zitierlink:
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bhs1987/0086
MAŁGORZATA KOCHANOWSKA-REICHE
II. 7. Asyż, bazylika św. Franciszka, kaplica św. Stanisława,
fresk ze sceną Wskrzeszenia rycerza Piotra. Repr. wg Scar-
pelliniego.
II. 8. Asyż, bazylika św. Franciszka, kaplica św. Stanisława,
fresk ze sceną Pocięcia ciała biskupa. Repr. wg Scarpeliiniego.
między rokiem 1253 a 1256 nisza przeznaczona została na
kaplicę ku czci polskiego świętego — na pamiątkę dokonanej
w tym kościele kanonizacji— i wyposażona w retabulum z wy-
rzeźbioną sceną odnoszącą się do męczeństwa; w latacli
1334—1337 w kaplicy wymalowano freski o tematyce uzupeł-
niającej tę scenę i podporządkowane jej ideowo.
Dla sformułowania wniosków ostatecznych omówienia
wymaga ikonografia obu fresków. Cud wskrzeszenia rycerza
Piotra przez św. Stanisława przedstawiono na dziedzińcu
przykościelnym, otoczonym krużgankami. W centrum kom-
pozycji stoi biskup, w stroju pontyfikalnym, jego głowę okala
nimb; święty zwrócony jest ku lewej stronie — ku wychodzą-
cemu z grobu Piotrowi, którego trzyma za obie ręce. Wyda-
rzeniu asystuje kilku duchownych. Prawą stronę planu pierw-
szego zajmuje postać klęczącego zakonnika, który trzyma
dłonie złożone w geście modlitewnym i patrzy na grupę biskupa
i wskrzeszonego. Postać zakonnika stanowi kompozycyjny
odpowiednik postaci Piotra; jest to ów hipotetyczny fundator
fresku. Malarz wyróżnił go spośród reszty świadków, umiesz-
czając jego wizerunek na eksponowanym miejscu i przed-
stawiając go w odmiennej, niż pozostali pozie. Inni świad-
kowie stoją wzdłuż planu drugiego: jeden, pokazany od
przodu, usytuowany jest na wysokości postaci Piotra, czterej
zajmują miejsca za plecami biskupa i widoczni są z profilu,
z wyjątkiem mężczyzny ze skraju lewego, który, odwróciwszy
się do swego sąsiada, o czymś go informuje. Stojący za tym
ostatnim zakonnicy trzymają dłonie złożone do modlitwy.
Te pobożne gesty służą wyrażeniu cudownego charakteru
wydarzenia, które widz ma przed oczami.
Treść przedstawienia odpowiada tekstowi Legendy piotra-
wińskiej44. Malarz ukazał tu nie tyle sam akt wskrzeszenia,
ile jego spektakularny efekt — bardziej niż sam akt czytelny
w języku wizualnym — kiedy to Piotr przy pomocy (fizycznej
już) biskupa wyswabadza się z grobu. Według przekazu Win-
centego z Kielc grób Piotra znajdował się nieopodal bramy
kościoła piotrawińskiego, nie precyzuje on jednak, kto dokład-
nie był świadkiem cudu; przedstawiona więc tu asysta du-
chowieństwa wprowadzona została przez projektodawcę
fresku, zgodnie zresztą z konwencją stosowaną w scenach
religijnych. Roberto Longhi rozpoznaje wśród świadków
80
II. 7. Asyż, bazylika św. Franciszka, kaplica św. Stanisława,
fresk ze sceną Wskrzeszenia rycerza Piotra. Repr. wg Scar-
pelliniego.
II. 8. Asyż, bazylika św. Franciszka, kaplica św. Stanisława,
fresk ze sceną Pocięcia ciała biskupa. Repr. wg Scarpeliiniego.
między rokiem 1253 a 1256 nisza przeznaczona została na
kaplicę ku czci polskiego świętego — na pamiątkę dokonanej
w tym kościele kanonizacji— i wyposażona w retabulum z wy-
rzeźbioną sceną odnoszącą się do męczeństwa; w latacli
1334—1337 w kaplicy wymalowano freski o tematyce uzupeł-
niającej tę scenę i podporządkowane jej ideowo.
Dla sformułowania wniosków ostatecznych omówienia
wymaga ikonografia obu fresków. Cud wskrzeszenia rycerza
Piotra przez św. Stanisława przedstawiono na dziedzińcu
przykościelnym, otoczonym krużgankami. W centrum kom-
pozycji stoi biskup, w stroju pontyfikalnym, jego głowę okala
nimb; święty zwrócony jest ku lewej stronie — ku wychodzą-
cemu z grobu Piotrowi, którego trzyma za obie ręce. Wyda-
rzeniu asystuje kilku duchownych. Prawą stronę planu pierw-
szego zajmuje postać klęczącego zakonnika, który trzyma
dłonie złożone w geście modlitewnym i patrzy na grupę biskupa
i wskrzeszonego. Postać zakonnika stanowi kompozycyjny
odpowiednik postaci Piotra; jest to ów hipotetyczny fundator
fresku. Malarz wyróżnił go spośród reszty świadków, umiesz-
czając jego wizerunek na eksponowanym miejscu i przed-
stawiając go w odmiennej, niż pozostali pozie. Inni świad-
kowie stoją wzdłuż planu drugiego: jeden, pokazany od
przodu, usytuowany jest na wysokości postaci Piotra, czterej
zajmują miejsca za plecami biskupa i widoczni są z profilu,
z wyjątkiem mężczyzny ze skraju lewego, który, odwróciwszy
się do swego sąsiada, o czymś go informuje. Stojący za tym
ostatnim zakonnicy trzymają dłonie złożone do modlitwy.
Te pobożne gesty służą wyrażeniu cudownego charakteru
wydarzenia, które widz ma przed oczami.
Treść przedstawienia odpowiada tekstowi Legendy piotra-
wińskiej44. Malarz ukazał tu nie tyle sam akt wskrzeszenia,
ile jego spektakularny efekt — bardziej niż sam akt czytelny
w języku wizualnym — kiedy to Piotr przy pomocy (fizycznej
już) biskupa wyswabadza się z grobu. Według przekazu Win-
centego z Kielc grób Piotra znajdował się nieopodal bramy
kościoła piotrawińskiego, nie precyzuje on jednak, kto dokład-
nie był świadkiem cudu; przedstawiona więc tu asysta du-
chowieństwa wprowadzona została przez projektodawcę
fresku, zgodnie zresztą z konwencją stosowaną w scenach
religijnych. Roberto Longhi rozpoznaje wśród świadków
80