Zitierlink:
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bhs1987/0164
IZABELLA GALICKA
II. 28. Kozłów Biskupi, kościół paraf., ok. 1442, widok od
wschodu. Fot. S. Deptuszewski.
Ił. 29. Bielawy, kościół paraf., pocz. XV w., szczyt zachodni.
Fot. Jakimowicz, 1928.
żeber są urozmaicone: gruszkowe, redukcyjne, wałkowe.
W kilku kościołach mazowieckicli spotykamy sklepienia
kryształowe, które powstały niewątpliwie pod wpływem
warsztatów gdańskich, działających także na Warmii63.
Szczyty
Formy szczytów w mazowieckich kościołach w najbardziej
może oczywisty sposób wyrażają uzależnienie od wzorców
z obszarów Warmii i Pomorza Gdańskiego. Spośród uwzględ-
nionego zbioru, 35 kościołów opatrzonych jest szczytem
gotyckim, czasem nawet dwoma (od wschodu i zachodu,
w zależności od planu kościoła) lub szczytami czy półszczytami
zakrystii, naw bocznych albo kaplic. Na strukturę powszech-
nie stosowanego tu szczytu składają się blendy, sterczyny,
filarki, wimpergi, ewentualnie fryzy, rozdzielające strefy
szczytu. Najczęściej spotykany jest szczyt rozczłonkowany
skośnie ustawionymi filarkami, przechodzącymi w sterczyny;
między filarkami występują blendy półkoliste lub ostrołukowe
— pojedyncze, parzyste albo bliźnie; sterczyny rozdzielone
bywają wimpergami z okulusami64. Rzadszy jest szczyt
schodkowy bez sterczyn65 lub rozczłonkowany płaskimi lize-
nami bez skośnych filarków66. Liczba podziałów u podstawy
szczytu bywa różna — od pięciu67 do siedemnastu68, liczba
stref waha się od jednej69 do pięciu70, z tym że najczęstszy
jest szczyt trójstrefowy.
Brak jest ustalenia chronologii szczytów mazowieckich.
Jeszcze w samym końcu wieku XVI kościół bernardyński
w Przasnyszu powtarza niemal dosłownie o sto lat wcześniej-
szy szczyt fary ciechanowskiej. Jedyną konstatacją dotyczącą
chronologii może być stwierdzenie, że najwcześniejsze szczyty
tj. z 1 poł. wieku XV71 są jednostrefowe, w formie trójkąta
ze sterczynami, wypełnionego blendami, którycli wysokość
wzrasta aż do osi symetrii.
Poziom wykonania większości szczytów — zaskakująco
wysoki w porównaniu z innymi formami i detalami stosowa-
nymi w kościołach mazowieckich, także w zakresie proporcji
158
II. 28. Kozłów Biskupi, kościół paraf., ok. 1442, widok od
wschodu. Fot. S. Deptuszewski.
Ił. 29. Bielawy, kościół paraf., pocz. XV w., szczyt zachodni.
Fot. Jakimowicz, 1928.
żeber są urozmaicone: gruszkowe, redukcyjne, wałkowe.
W kilku kościołach mazowieckicli spotykamy sklepienia
kryształowe, które powstały niewątpliwie pod wpływem
warsztatów gdańskich, działających także na Warmii63.
Szczyty
Formy szczytów w mazowieckich kościołach w najbardziej
może oczywisty sposób wyrażają uzależnienie od wzorców
z obszarów Warmii i Pomorza Gdańskiego. Spośród uwzględ-
nionego zbioru, 35 kościołów opatrzonych jest szczytem
gotyckim, czasem nawet dwoma (od wschodu i zachodu,
w zależności od planu kościoła) lub szczytami czy półszczytami
zakrystii, naw bocznych albo kaplic. Na strukturę powszech-
nie stosowanego tu szczytu składają się blendy, sterczyny,
filarki, wimpergi, ewentualnie fryzy, rozdzielające strefy
szczytu. Najczęściej spotykany jest szczyt rozczłonkowany
skośnie ustawionymi filarkami, przechodzącymi w sterczyny;
między filarkami występują blendy półkoliste lub ostrołukowe
— pojedyncze, parzyste albo bliźnie; sterczyny rozdzielone
bywają wimpergami z okulusami64. Rzadszy jest szczyt
schodkowy bez sterczyn65 lub rozczłonkowany płaskimi lize-
nami bez skośnych filarków66. Liczba podziałów u podstawy
szczytu bywa różna — od pięciu67 do siedemnastu68, liczba
stref waha się od jednej69 do pięciu70, z tym że najczęstszy
jest szczyt trójstrefowy.
Brak jest ustalenia chronologii szczytów mazowieckich.
Jeszcze w samym końcu wieku XVI kościół bernardyński
w Przasnyszu powtarza niemal dosłownie o sto lat wcześniej-
szy szczyt fary ciechanowskiej. Jedyną konstatacją dotyczącą
chronologii może być stwierdzenie, że najwcześniejsze szczyty
tj. z 1 poł. wieku XV71 są jednostrefowe, w formie trójkąta
ze sterczynami, wypełnionego blendami, którycli wysokość
wzrasta aż do osi symetrii.
Poziom wykonania większości szczytów — zaskakująco
wysoki w porównaniu z innymi formami i detalami stosowa-
nymi w kościołach mazowieckich, także w zakresie proporcji
158