Citation link:
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bhs1987/0163
GOTYCKA ARCHITEKTURA SAKRALNA NA MAZOWSZU
II. 27. Czernice Borowe, kościół paraf., pocz. XVI w., szczyt. Fot. S. Deptuszewski.
Innym sposobem rozwiązania elewacji krótszych jest umiesz-
czenie pojedynczego dużego okna lub wnęki na osi55.
Zachowane arkady ściany tęczowej (a także arkady mię-
dzynawowe) z reguły mają ostrołukowe zamknięcie, rozmaite
bywają natomiast ich proporcje — od niskich, rozsiadłych,
po smukłe, wysokie, najczęściej w sfazowanych obramieniach.
W arkadach tęczy pierwotnie umieszczane były profilowane
belki tęczowe, na których często stały grupy Opłakiwania
pod krzyżem. Zachował się m.in. fragment belki tęczowej
upamiętniającej fundację opata Jakuba Kuli z 1538 r. a po-
chodzącej najpewniej z Czerwińska (obecnie w Muzeum
Diec. w Płocku).
Zarówno wnęki i blendy, jak portale, arkady i okna często
zamykane są od góry lukiem półkolistym, co stanowi szczegól-
ną i dość powszechną cechę mazowieckich kościołów, wystę-
pującą już od 2 poł. wieku XV56. Nasuwa się pytanie, czy ów
półkolisty luk był zapowiedzią renesansu, czy reminiscencją
gotyckiego miękkiego stylu, zapożyczonego z architektury
północnej, czy też świadectwem tak silnie zapóźnionego post-
romanizmu inspirowanego przez dzieła doby romańskiej na
Mazowszu - — pw Płocku, Czerwińsku czy Błoniu.
Sklepienia
Przeważająca część gotyckich kościołów mazowieckich
kryta była stropami, czasem drewnianymi kolebkami; za-
ledwie kilkanaście miało sklepienia murowane, często tylko
w prezbiterium. Z reguły niemal natomiast sklepione bywały
zakrystie i skarbce, zazwyczaj kolebkowo lub krzyżowo. W
nawach i prezbiteriach najczęściej stosowano sklepienia
gwiaździste, gwiaździste z żebrem przewodnim, sieciowe lub
gwiaździsto-sieciowe57. Kładziono również sklepienia krzy-
żowo-żebrowe58. Czasem nakładano żebra o rysunku gwiaź-
dzistym na sklepienie kolebkowe, kolebkowo-krzyżowe lub
żeglaste59. Zebra spływają na wsporniki ostrosłupowe60,
czasem ozdobione tarczami herbowymi61, czasem schodzące
na filary przyścienne niemal równoległą wiązką62. Profile
157
II. 27. Czernice Borowe, kościół paraf., pocz. XVI w., szczyt. Fot. S. Deptuszewski.
Innym sposobem rozwiązania elewacji krótszych jest umiesz-
czenie pojedynczego dużego okna lub wnęki na osi55.
Zachowane arkady ściany tęczowej (a także arkady mię-
dzynawowe) z reguły mają ostrołukowe zamknięcie, rozmaite
bywają natomiast ich proporcje — od niskich, rozsiadłych,
po smukłe, wysokie, najczęściej w sfazowanych obramieniach.
W arkadach tęczy pierwotnie umieszczane były profilowane
belki tęczowe, na których często stały grupy Opłakiwania
pod krzyżem. Zachował się m.in. fragment belki tęczowej
upamiętniającej fundację opata Jakuba Kuli z 1538 r. a po-
chodzącej najpewniej z Czerwińska (obecnie w Muzeum
Diec. w Płocku).
Zarówno wnęki i blendy, jak portale, arkady i okna często
zamykane są od góry lukiem półkolistym, co stanowi szczegól-
ną i dość powszechną cechę mazowieckich kościołów, wystę-
pującą już od 2 poł. wieku XV56. Nasuwa się pytanie, czy ów
półkolisty luk był zapowiedzią renesansu, czy reminiscencją
gotyckiego miękkiego stylu, zapożyczonego z architektury
północnej, czy też świadectwem tak silnie zapóźnionego post-
romanizmu inspirowanego przez dzieła doby romańskiej na
Mazowszu - — pw Płocku, Czerwińsku czy Błoniu.
Sklepienia
Przeważająca część gotyckich kościołów mazowieckich
kryta była stropami, czasem drewnianymi kolebkami; za-
ledwie kilkanaście miało sklepienia murowane, często tylko
w prezbiterium. Z reguły niemal natomiast sklepione bywały
zakrystie i skarbce, zazwyczaj kolebkowo lub krzyżowo. W
nawach i prezbiteriach najczęściej stosowano sklepienia
gwiaździste, gwiaździste z żebrem przewodnim, sieciowe lub
gwiaździsto-sieciowe57. Kładziono również sklepienia krzy-
żowo-żebrowe58. Czasem nakładano żebra o rysunku gwiaź-
dzistym na sklepienie kolebkowe, kolebkowo-krzyżowe lub
żeglaste59. Zebra spływają na wsporniki ostrosłupowe60,
czasem ozdobione tarczami herbowymi61, czasem schodzące
na filary przyścienne niemal równoległą wiązką62. Profile
157