Zitierlink:
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bhs1987/0369
RECENZJE — KSIĄŻKI
I!. 10. Bitwa z Krzyżakami w latach 1453—1457, drzeworyt w Kronice Marcina Bielskiego,
1564. Fot. W. Wolny.
rządkowane i łatwo dostępne w bibliotece uniwersy-
teckiej w Toruniu 47. Brak jest także obydwu ksią-
żek zarysowujących sylwetkę ostatniego Jagiellona na
tronie polskim 48. Trzecią osobą, której Autorka po-
święciła wiele uwagi, jest hetman Jan Tarnowski,
ale opublikowana ostatnio jego biografia została tak-
że pominięta 49. Gdybyśmy nawet przyjęli, iż dla ce-
lów tej książki wystarczy sylwetka hetmana skreślona
piórem Stanisława Orzechowskiego, to pomijając
fakt, iż drukiem ukazała się ona dopiero w 1773 r.,
i tak wypadałoby wspomnieć artykuł Hanny Dziech-
cińskiej analizujący ten utwór 50.
Bardziej dyskusyjne jest, oczywiście, jakie prace
poświęcone problemom historii i historiografii rene-
sansowej powinna Autorka uwzględnić, a jakie miała
prawo pominąć. Wydaje się jednak, iż można uznać
za mankament nieuwzględnienie książki Augusta Bu-
cka, Das Geschichtsdenken der Renaissance (= Sch-
riften und Vortrdge des Petrarca—Institutes Koln,
Heft 9), Krefeld 1957 i Rudigea Landfester, Historia
Magistra Vitae. Untersuchungen zur Humanistischen
Geschichtstheorie des 14 bis 16 Jahrhunderts, Geneva
1972 oraz artykułu H. Weisingera 51 i E. Garina 52. Po-
winny chyba znaleźć tu się także prace Aleksandra
Gieysztora 53, Jacka Banaszkiewicza ^ czy Krzysztofa
Pomiana 55. Wyjątkowo dużo do życzenia pozostawia
potraktowanie w bibliografii historiografii polskiej
XVI wieku. A przecież uwaga Teresy Jakimowicz na
niej właśnie w dużej mierze się koncentruje, gdyż wy-
starczy przejrzeć materiał ilustracyjny, aby stwierdzić,
iż prawie jedna trzecia są to ryciny ilustrujące kroni-
ki. Brak jest jednak m.in. interesujących obserwacji
A. Czekajewskiej 56, uzyskanych na podstawie prze-
śledzenia zapisów, jakie czynili czytelnicy w XVI w.
na marginesach poszczególnych kronik. Autorka do-
syć szeroko rozważa ikonografię batalistyczną, ale nie
uwzględnia artykułu Karola Olejnika, Problemat yka
militarna w historiografii polskiej 57. Gdybyśmy chcieli
dowiedzieć się czegoś więcej o kronikach Miechowity,
Decjusza czy Kromera, to nie znajdziemy tu ani star-
szych prac A. Borzemskiego 58, A. Hirschberga 59 czy
L. Finkla 60, ani nowszych opracowań poświęconych
osobie Miechowity 61.
Teresa Jakimowicz wie'e pisze o państwie, wła-
dzy, Reczypospo'itej oraz politycznej roli szlachty i
dlatego wydaje się, iż byłoby słuszne podanie w bi-
bliografii artykułu Andrzeja Derelkowskiego 62. Autor-
ka zwraca uwagę na propagandowe funkcje sztuki w
okresie panowania Stefana Batorego, ale nie wymie-
nia pracy Antoniego Knota 68. Warto byłoby chyba
wspomnieć również inny artykuł tegoż autora, po-
święcony sylwetce Jana Michała Brutusa, nadwornego
historiografa Stefana Batorego, gdyż był on także teo-
retykiem historiografii i wydał w 1583 r. w Krakowie
dziełko De historiae laudatio ^ Na s. 72—73 Autorka
przedstawia miniaturę ilustrującą Facies Perturbatae
et Afflicatae Reipublicae (il. 46), a'e opiera się tyl-
ko na artykule Hieronima Łopacińskiego, tymczasem
utwór ten posiada monograficzne opracowanie 65, w
którym uwzględnione zostały tzw. dwa rękopisy
gdańskie, uzupełnione rysunkami. Ukazują one m.in.
„chorą Rzeczpospolitą" czyli alegoryczne przedstawie-
nie zbliżone do rycin w dziele Orzechowskiego Qu-
incunoc, z którym Autorka porównuje ilustrację
w Facies Perturbatae (s. 73—74). Podobnie jest z
Księgami hetmańskimi Stanisława Sarnickiego, o któ-
rych czytamy na s. 72, a następnie odesłani jesteśmy
do rękopisu w Bibliotece Jagiellońskiej. Otóż po pier-
wsze, Księgi hetmańskie posiadają obszerne omówienie
J. Sikorskiego66, a po drugie — rękopis nr 171 nie
361
I!. 10. Bitwa z Krzyżakami w latach 1453—1457, drzeworyt w Kronice Marcina Bielskiego,
1564. Fot. W. Wolny.
rządkowane i łatwo dostępne w bibliotece uniwersy-
teckiej w Toruniu 47. Brak jest także obydwu ksią-
żek zarysowujących sylwetkę ostatniego Jagiellona na
tronie polskim 48. Trzecią osobą, której Autorka po-
święciła wiele uwagi, jest hetman Jan Tarnowski,
ale opublikowana ostatnio jego biografia została tak-
że pominięta 49. Gdybyśmy nawet przyjęli, iż dla ce-
lów tej książki wystarczy sylwetka hetmana skreślona
piórem Stanisława Orzechowskiego, to pomijając
fakt, iż drukiem ukazała się ona dopiero w 1773 r.,
i tak wypadałoby wspomnieć artykuł Hanny Dziech-
cińskiej analizujący ten utwór 50.
Bardziej dyskusyjne jest, oczywiście, jakie prace
poświęcone problemom historii i historiografii rene-
sansowej powinna Autorka uwzględnić, a jakie miała
prawo pominąć. Wydaje się jednak, iż można uznać
za mankament nieuwzględnienie książki Augusta Bu-
cka, Das Geschichtsdenken der Renaissance (= Sch-
riften und Vortrdge des Petrarca—Institutes Koln,
Heft 9), Krefeld 1957 i Rudigea Landfester, Historia
Magistra Vitae. Untersuchungen zur Humanistischen
Geschichtstheorie des 14 bis 16 Jahrhunderts, Geneva
1972 oraz artykułu H. Weisingera 51 i E. Garina 52. Po-
winny chyba znaleźć tu się także prace Aleksandra
Gieysztora 53, Jacka Banaszkiewicza ^ czy Krzysztofa
Pomiana 55. Wyjątkowo dużo do życzenia pozostawia
potraktowanie w bibliografii historiografii polskiej
XVI wieku. A przecież uwaga Teresy Jakimowicz na
niej właśnie w dużej mierze się koncentruje, gdyż wy-
starczy przejrzeć materiał ilustracyjny, aby stwierdzić,
iż prawie jedna trzecia są to ryciny ilustrujące kroni-
ki. Brak jest jednak m.in. interesujących obserwacji
A. Czekajewskiej 56, uzyskanych na podstawie prze-
śledzenia zapisów, jakie czynili czytelnicy w XVI w.
na marginesach poszczególnych kronik. Autorka do-
syć szeroko rozważa ikonografię batalistyczną, ale nie
uwzględnia artykułu Karola Olejnika, Problemat yka
militarna w historiografii polskiej 57. Gdybyśmy chcieli
dowiedzieć się czegoś więcej o kronikach Miechowity,
Decjusza czy Kromera, to nie znajdziemy tu ani star-
szych prac A. Borzemskiego 58, A. Hirschberga 59 czy
L. Finkla 60, ani nowszych opracowań poświęconych
osobie Miechowity 61.
Teresa Jakimowicz wie'e pisze o państwie, wła-
dzy, Reczypospo'itej oraz politycznej roli szlachty i
dlatego wydaje się, iż byłoby słuszne podanie w bi-
bliografii artykułu Andrzeja Derelkowskiego 62. Autor-
ka zwraca uwagę na propagandowe funkcje sztuki w
okresie panowania Stefana Batorego, ale nie wymie-
nia pracy Antoniego Knota 68. Warto byłoby chyba
wspomnieć również inny artykuł tegoż autora, po-
święcony sylwetce Jana Michała Brutusa, nadwornego
historiografa Stefana Batorego, gdyż był on także teo-
retykiem historiografii i wydał w 1583 r. w Krakowie
dziełko De historiae laudatio ^ Na s. 72—73 Autorka
przedstawia miniaturę ilustrującą Facies Perturbatae
et Afflicatae Reipublicae (il. 46), a'e opiera się tyl-
ko na artykule Hieronima Łopacińskiego, tymczasem
utwór ten posiada monograficzne opracowanie 65, w
którym uwzględnione zostały tzw. dwa rękopisy
gdańskie, uzupełnione rysunkami. Ukazują one m.in.
„chorą Rzeczpospolitą" czyli alegoryczne przedstawie-
nie zbliżone do rycin w dziele Orzechowskiego Qu-
incunoc, z którym Autorka porównuje ilustrację
w Facies Perturbatae (s. 73—74). Podobnie jest z
Księgami hetmańskimi Stanisława Sarnickiego, o któ-
rych czytamy na s. 72, a następnie odesłani jesteśmy
do rękopisu w Bibliotece Jagiellońskiej. Otóż po pier-
wsze, Księgi hetmańskie posiadają obszerne omówienie
J. Sikorskiego66, a po drugie — rękopis nr 171 nie
361