DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Biriulow, Jurij: Zygmunt Kurczyński i jego dzieła rzeźbiarskie w Lwowie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48735#0079
ZYGMUNT KURCZYNSKI — RZEŹBIARZ LWOWSKI
1910 podczas drugiego pobytu w Paryżu, krytycy
zauważali „ogromną siły ekspresji"8, to dwa lata
później nowe portrety Kurczyńskiego sprawiały
wrażenie większego spokoju i harmonii. Za przy-
kład twórczości portretowej Kurczyńskiego z tego
okresu, mogą posłużyć rzeźby eksponowane na
lwowskich wystawach: Filozof (1913, gips)°, W od-
dali", Stary powstaniec (1913, gips)11, Pani Ela
(1913)12, Portret Aleksandra Vdgla (1916, plakieta,
brąz, Lwowska Galeria Obrazów).
W dziełach Kurczyńskiego wraz z doskonale-
niem umiejętności warsztatowych (na przykład
pogłębienie psychologizacji w popiersiach portre-
towych) uwidaczniała się potrzeba przystosowania
do celów dekoracyjnych. Żeby to osiągnąć, uciekał
się do „fasadowości" i osłabiania bryły przez uwy-
puklenie konturu. Rzeźby nie wykończone od tylu
mogły być z powodzeniem wykorzystane we wnę-
trzach jako przyścienne. Na przykład w jednej
z sal lwowskiej kawiarni „Sztuka" w niszach wy-
łożonych mozaiką stały rzeźby Kurczyńskiego
Dawid i Popiersie kobiece (1909). Na ornamentacyj-
nym tle traciły one swą trójwymiarowość i har-
monijnie współgrały z malowidłami ściennymi Fe-
liksa Wygrzywalskiego13.
Ważnym środkiem stosowanym przez Kurczyń-
skiego w procesie przechodzenia do rzeźby archi-
tektonicznej była barwa. Polichromia „rozpusz-
czała" bryłę i uwydatniała sylwetkowość. Zasto-
sowanie barwy w rzeźbie sprzyjało ponadto wyo-
strzenia wyrazu artystycznego. Charakterystyczne
jest, że w polichromii mniej chodziło o imitację
jakiegoś materiału czy karnacji ciała, bardziej na-
tomiast o współgranie z nastrojem wywołanym
formą plastyczną i o jego wzbogacenie. Kurczyń-
ski stosował najczęściej barwy kremowe, czarne,
zielone, oliwkowo-brązowe, srebrzyste14. Polichro-
mia przekazywała czasem w sposób symboliczny
pojęcia i idee: na przykład kolor zielony w rzeźbie
Tancerka (1916)15 miał oznaczać kosmiczny ży-
wioł życia, rozpowszechniony w sztuce secesyjnej.
Talent Kurczyńskiego znalazł najpełniejszy wy-
raz w rozwiązywaniu zadań dekoracyjnej plastyki
monumentalnej. Będąc zwolennikiem aktualnej na
początku XX wieku idei syntezy sztuk, Kurczyński
brał udział w tworzeniu wielu budowli we Lwowie
w latach 1908—1914. Twórcy tych gmachów naj-
ważniejszą rolę w dekoracji elewacji, a często rów-
nież wnętrz, przeznaczali właśnie rzeźbie jako dzie-
dzinie sztuki mającej zbieżną z architekturą zasadę
kształtowania formy i precyzyjnej niż malarstwo
wyrażającej tektoniczny związek z architekturą.
Do czołówki lwowskich architektów tego okresu
należał Alfred Zacharjewicz, wspaniały realizator
II. 2. Fragment wnętrza piekarni „Merkury" we Lwowie z dekoracją rzeźbiarską Zygmunta
Kurczyńskiego, 1908—9 r.
71
1910 podczas drugiego pobytu w Paryżu, krytycy
zauważali „ogromną siły ekspresji"8, to dwa lata
później nowe portrety Kurczyńskiego sprawiały
wrażenie większego spokoju i harmonii. Za przy-
kład twórczości portretowej Kurczyńskiego z tego
okresu, mogą posłużyć rzeźby eksponowane na
lwowskich wystawach: Filozof (1913, gips)°, W od-
dali", Stary powstaniec (1913, gips)11, Pani Ela
(1913)12, Portret Aleksandra Vdgla (1916, plakieta,
brąz, Lwowska Galeria Obrazów).
W dziełach Kurczyńskiego wraz z doskonale-
niem umiejętności warsztatowych (na przykład
pogłębienie psychologizacji w popiersiach portre-
towych) uwidaczniała się potrzeba przystosowania
do celów dekoracyjnych. Żeby to osiągnąć, uciekał
się do „fasadowości" i osłabiania bryły przez uwy-
puklenie konturu. Rzeźby nie wykończone od tylu
mogły być z powodzeniem wykorzystane we wnę-
trzach jako przyścienne. Na przykład w jednej
z sal lwowskiej kawiarni „Sztuka" w niszach wy-
łożonych mozaiką stały rzeźby Kurczyńskiego
Dawid i Popiersie kobiece (1909). Na ornamentacyj-
nym tle traciły one swą trójwymiarowość i har-
monijnie współgrały z malowidłami ściennymi Fe-
liksa Wygrzywalskiego13.
Ważnym środkiem stosowanym przez Kurczyń-
skiego w procesie przechodzenia do rzeźby archi-
tektonicznej była barwa. Polichromia „rozpusz-
czała" bryłę i uwydatniała sylwetkowość. Zasto-
sowanie barwy w rzeźbie sprzyjało ponadto wyo-
strzenia wyrazu artystycznego. Charakterystyczne
jest, że w polichromii mniej chodziło o imitację
jakiegoś materiału czy karnacji ciała, bardziej na-
tomiast o współgranie z nastrojem wywołanym
formą plastyczną i o jego wzbogacenie. Kurczyń-
ski stosował najczęściej barwy kremowe, czarne,
zielone, oliwkowo-brązowe, srebrzyste14. Polichro-
mia przekazywała czasem w sposób symboliczny
pojęcia i idee: na przykład kolor zielony w rzeźbie
Tancerka (1916)15 miał oznaczać kosmiczny ży-
wioł życia, rozpowszechniony w sztuce secesyjnej.
Talent Kurczyńskiego znalazł najpełniejszy wy-
raz w rozwiązywaniu zadań dekoracyjnej plastyki
monumentalnej. Będąc zwolennikiem aktualnej na
początku XX wieku idei syntezy sztuk, Kurczyński
brał udział w tworzeniu wielu budowli we Lwowie
w latach 1908—1914. Twórcy tych gmachów naj-
ważniejszą rolę w dekoracji elewacji, a często rów-
nież wnętrz, przeznaczali właśnie rzeźbie jako dzie-
dzinie sztuki mającej zbieżną z architekturą zasadę
kształtowania formy i precyzyjnej niż malarstwo
wyrażającej tektoniczny związek z architekturą.
Do czołówki lwowskich architektów tego okresu
należał Alfred Zacharjewicz, wspaniały realizator
II. 2. Fragment wnętrza piekarni „Merkury" we Lwowie z dekoracją rzeźbiarską Zygmunta
Kurczyńskiego, 1908—9 r.
71