Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (55.1993)

I N M E M O R I A M

Biuletyn Historii Sztuki
R. LV, 1993, Nr 1
PL ISSN 0006 - 3967

DMITRIJ SZELEST
(1953 - 1992)

Rabunek obrazów Matejki i Grottgera z Lwowskiej Ga-
lerii Obrazów 29 kwietnia 1992 r. i śmierć dwóch pracowni-
ków, broniących zbiory muzeum, wstrząsnęły ukraińskim i
polskim środowiskiem historyków sztuki. Jedną z ofiar napa-
du stał się Dmitrij Szelest, kurator Oddziału Sztuki Zacho-
dnioeuropejskiej (obejmującego także największy zbiór
malarstwa polskiego XIX i XX w. poza granicami Polski).
Był on jednym z niewielu profesjonalnych historyków
sztuki na Ukrainie, jedynym znanym za granicą ukraińskim
specjalistą w zakresie sztuki renesansu i baroku, zwłaszcza
we Włoszech i w Austrii. Znał dobrze malarstwo polskie.
Urodził się 9 kwietnia 1953 r. we Lwowie. Ze szkoły średniej
wyniósł dobrą znajomość języka angielskiego. Od 1970 r. stu-
diował historię w Uniwersytecie Lwowskim. Od dusznej, podda-
nej wpływom ideologii atmosfery uczelni uciekał wówczas w
świat sztuki, literatury i muzyki, zakładając przy Uniwersytecie
koło miłośników sztuki. Pracę dyplomową pt. Kultura i sztuka
włoskiego renesansu w rosyjskiej historiografii obronił w 1975 r.
Po ukończeniu studiów przez rok uczył historii w szkole
w Zawidowiczach koło Gródka Jagiellońskiego. W 1976 r.
dyrektor Lwowskiej Galerii Obrazów Borys Woźnicki zapro-
ponował mu pracę w Dziale Oświatowym, a rok później
stanowisko kierownika Działu Grafiki, które zajmował do
1984 r. W tym właśnie roku objął stanowisko kuratora Od-
działu Sztuki Zachodnioeuropejskiej.
Z pracą w Muzeum łączył w latach 1977-1982 studia dokto-
ranckie (tzw. aspiranturę) w leningradzkim Ermitażu. Zetknął się
wówczas ze znanymi rosyjskimi historykami sztuki zacho-
dnioeuropejskiej jak Nikołaj Nikutin, Irina Grigoriewa, Tamara
Fomiczewa, Jurij Kuzniecow i Irina Linnik, którzy wykształce-
nie zawodowe i świadomość kulturową zawdzięczali jeszcze
dawnej, przedrewolucyjnej petersburskiej historii sztuki. Pracy
doktorskiej (kandydackiej) poświęconej twórczości Franza An-
tona Maulpertscha jednak nie ukończył. Uznał bowiem, że brak
znajomości z autopsji dzieł austriackiego malarza uniemożliwia
mu przeprowadzenie właściwych analiz. Gdy wreszcie mógł
wyjechać do Austrii w 1990 i 1991 r. myślał o obronie doktoratu
w jednym z zachodnich uniwersytetów.
Przedmiotem wieloletniego zainteresowania Dmitrija Sze-
lesta stało się malarstwo i rysunek zachodnioeuropejski w zbio-
rach dawnego ZSRR. Mimo trudnych warunków finansowych
podejmował wyprawy do muzeów, często prowincjonalnych, na
Ukrainie, w Rosji, krajach nadbałtyckich i na Zakaukaziu, gdzie
odkrywał nieznane dotychczas prace wybitnych artystów lub
dokonywał atrybucji dzid dotąd anonimowych. Przez 10 lat


przygotowywał monumentalny katalog rysunku zacho-
dnioeuropejskiego w zbiorach dawnego ZSRR. Maszynopis
przesłany został w 1987 r. do wydawnictwa „Aurora" w
Leningradzie; publikacja jednak dotąd nie ukazała się. Podo-
bnie nie został dotąd wydany katalog malarstwa i rysunku
austriackiego w muzeach d. ZSRR, którego publikacją zaj-
mowały się wydawnictwa „Sowieckij Chudożnik" i
„Ósterreichische Bundesverlag". Udało się natomiast wydać
w 1988 r. w Budapeszcie obszerny katalog węgierskiego malar-
stwa od Manyokiego do Aby Novaka w d. zbiorach radzieckich
(współautorem katalogu był dr Grigorij Ostrowski).

125