Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (55.1993)

IN MEMORIAM

Głównym jednak zakresem badań Dmitrija Szelesta po-
zostały zbiory dawnej sztuki zachodnioeuropejskiej w zbio-
rach lwowskich - w Lwowskiej Galerii Obrazów, Bibliotece
Naukowej im. W. Stefanika (d. Ossolineum) i ukraińskim
Muzeum Narodowym.
W 1982 r. debiutował wystawą „Zachodnioeuropejski rysu-
nek XVI - XVIII w. w lwowskich zbiorach artystycznych".
Wystawa i towarzyszący jej katalog zwróciły uwagę na młodego
badacza w Polsce (por. recenzja A. Kozak w: „Biuletyn Historii
Sztuki", XLVI, 1984, nr 4,s.426-430), w Austrii iUSA. Nawiązał
wówczas pierwsze kontakty zagraniczne, jednak wyjazdy ze
Lwowa na Zachód nie były jeszcze w tym czasie możliwe.
Duże znaczenie dla badań nad sztuką austriacką XVIII w.
miało zbadanie kolekcji ofiarowanej przez majora Karola
Kiihnla (ur. w 1818 r. w Złoczowie - zm. w 1872 w Brnie)
Lwowowi i przechowywanej dawniej w Ossolineum, a po
wojnie w Bibliotece Naukowej (rysunki) i Lwowskiej Galerii
Obrazów (malarstwo). W 1990 r. w Muzeum Baroku w Salz-
burgu została otwarta, opracowana przez Szelesta, wystawa
„Maulpertsch in Lemberg", pokazująca dzieła malarza i in-
nych austriackich artystów z tego okresu z kolekcji Kiihnla.
Kolekcji tej poświęcił on ponadto kilka artykułów, w tym o
bezcennym zbiorze barokowych bozzettów.
Dmitrij Szelest podjął także badania nad rysunkami włoski-
mi, zwłaszcza weneckimi, z XVIII w. ze zbiorów lwowskich,
przygotowując wystawę dla Muzeum Sztuk Pięknych im. Pusz-
kina w Moskwie w 1985 r. (bez katalogu). Planował następną
wystawę dla salzburskiego Muzeum Baroku, dotyczącą dzid
Giovanniego Battisty i Domenica Tiepolów. Rysunki tych arty-
stów pochodziły z kolekcji Karla Mienzila (1855-1916), którą w
1907 r. zakupił metropolita Andrzej Szeptycki do założonego
przez siebie ukraińskiego Muzeum Narodowego.
Przygotował do druku dwa albumy poświęcone zbiorom
malarstwa w Lwowskiej Galerii Obrazów. Nie ukazał się dotąd
jednak album poświęcony malarstwu europejskiemu, złożony w

wydawnictwie „Aurora". Wydano natomiast w Warszawie w
1990 r. album Lwowska Galeria Obrazów. Malarstwo Polskie,
w którym po raz pierwszy pokazano wiele wybitnych i niepubli-
kowanych dotąd po wojnie dzid polskiego malarstwa, zwłaszcza
XIX i XX w. (por. rec. A. Ryszkiewicz w: „Biuletyn Historii
Sztuki", LIII, 1991, nr 1/2, s. 131 - 136).
Planował publikację poświęconą artystom austriackim
czynnym we Lwowie w 1. połowie XIX w. Pozostała po nim
nieukończona książka na temat sztuki żydowskiej Lwowa i
Ziemi Lwowskiej.
Jego bliskie kontakty z polskim środowiskiem history-
ków sztuki datują się od 1987 r., gdy po raz pierwszy prze-
bywał w Warszawie na wymianie naukowej z Instytutem
Sztuki PAN. Wzbudził wówczas uczucie sympatii i szacunku
szeroką wiedzą i pragnieniem wyłamania się z ograniczeń
narzucanych przez totalitarne państwo.
Dmitrij Szelest stał się pierwszym ukraińskim badaczem,
który otrzymał stypendium fundacji Sorosa w Center for Advan-
ced Study przy National Gallery of Art w Waszyngtonie. Czte-
romiesięczny pobyt w USA na przełomie 1991 i 1992 r. pozwolił
mu poznać zbiory muzeów m. in. w Bostonie, Princeton, Nowym
Jorku, Detroit, Chicago, San Francisco, Los Angeles. Wrócił z
Ameryki pełen planów nowych badań i wystaw zagranicznych.
Na kilka tygodni przed śmiercią otrzymał wiadomość o
przyznaniu mu stypendium The Harvard University Center for
Italian Renaissance Studies we florenckim ośrodku w Villa
ITatti. Jego marzenie o pobycie we Włoszech miało się spełnić...
Na zadane mu kiedyś pytanie dlaczego nie wyemigruje ze
Lwowa odpowiedział: „Często myślę o tym, co spowodowa-
ło, że profesor Mieczysław Gębarowicz został po wojnie we
Lwowie, mając świadomość, że będzie tu traktowany jako
obcy i nie będzie mógł protestować przeciw panującym po-
rządkom. Wydaje mi się, że on czuł to samo, co i ja -
przywiązanie do rodzinnego miasta, odpowiedzialność za to,
co nade wszystko kochał i czemu poświęcił całe życie".
Jerzy Malinowski

Bibliografia prac Dmitrija Szelesta

1. Atribucyi kartin Siebastjano Riczczi i mastierow jego kruga, „Iskuss-
two" (Moskwa) 1982, nr 9
2. Zachidnojewropejskyj risunok XVI - XVIII st. iz zbirok Lwowa. Kata-
log wystawky, Lwiw 1982
3. Rannije risunki Dżowanni Battista Tjepoło wo Lwowie, "Pamiatniki
kultury. Nowyje otkrytija 1981", Leningrad 1983
4. Risunki Paula Trogiera w Iwowskom sobranii, "Musiej. Chudoże-
stwiennyje sobranija SSSR 1983", Moskwa 1983, nr4
5. Risunky awstrijskich chudożnykiw z kołekciji Karła Kiunla u zbirci wid-
diłu mystectwa ŁNB AN URSR, Knyhoznawstwo i bibliohrafija, Kyjiw
1983
6. Żywopysni eskizy Franca Antona Maulbiercza u zbirci Lwiwskoji Na-

ukowoj biblioteki im. W. Stefanyka AN URSR Formuwannia i wyko-
rystannia bibliotecznych fondiw, Kyjiw 1984
7. Zywopisnyje eskizy Franza Antona Maulbiercza w Iwowskom sobranii,
„Muziej. Chudożestwiennyje sobranija SSSR 1984", Moskwa 1984, nr 5
8. Risunki Joziefa Wintierhaltiera młodszego iz kollekcyi Karła Kiunla
w Iwowskom sobranii, „Pamiatniki kultury. Nowyje otkrytija 1983",
Leningrad 1985
9. Nieizwiestnyje risunki Franza Antona Maulbiercza, Zapadnojewro-
piejskaja grafika XV- XX wiekow. Sbornik statiej, Leningrad 1985
10. Manyokitól aba Novakig. Magyar kepzómuveszet a Szovjetunió Mu-
zeumaiban, Budapest 1988 (wraz z G. Ostrowskim).
11. Lwowska Galeria Obrazów. Malarstwo polskie, Warszawa 1990.

Prace nie publikowane (Maszynopisy złożone w wydawnictwie "Awrora" w Sankt - Petersburgu)

1. Zapadnojewropiejskij risunok w muziejach SSSR Albom - katalog
2. Zapadnojewropiejskaja żywopis' w sobranii Lwowskoj kartinnoj gale-
riei. Albom - katalog

3. Awstrijskaja żywopis ' w sobranii Lwowskoj kartinnoj galeriei. Kata-
log (maszynopis w zbiorach N. Szelest we Lwowie)

oprac. G. Dergaczowa

126