DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Czarnocka, Anna: Stół japoński typu "nanban" z kolekcji Pałacu w Wilanowie. Berlin, Martin Gropius Bau 12.IX.1993 - 12.XII.1993
DOI article:Morka, Mieczysław: [Rezension von: David Harris Cohen, The Chambre des Portraits designed by Victor Louis for the King of Poland]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48738#0560
PRZEGLĄD LITERATURY
Domniemany nabywca stołu, August Potocki, miłośnik
sztuki i kolekcjoner, podobnie jak jego dziadek Stanisław
Kostka Potocki oraz ojciec Aleksander, przyczynił się wraz z
żoną Aleksandrą do wzbogacenia kolekcji wilanowskiej, w
tym też i zbiorów sztuki chińskiej oraz japońskiej. Stół w stylu
nanban jest - jako niesłychana rzadkość - jednym z najszczę-
śliwszych nabytków, którego mogą pozazdrościć kolekcji
wilanowskiej muzea sztuki japońskiej i kolekcjonerzy na
całych świecie.
Anna Czarnocka
Przypisy
1. Inwentarz ten znajduje się w archiwum Pałacu w Wilanowie.
Pod numerem 23 na s.257 jest mowa o stole z czarnej laki,
zdobionym perłowcem. Jego wartość wynosiła 30 rubli. Stół
ten znajdowałsię w Apartamentach Chińskich, w pokoju obok
biblioteki.
2. Tzw. Katalog zestawiony przez Duchesne, również w archi-
wum Pałacu w Wilanowie, zawiera w części II pod nr 1564 na
s. 276 wzmiankę o stole en laque de chine, decor d paysage
et ornements en or, surfond noir avec incrustation de burgau,
znajdującym się w tzw. "Premier Salon Chinois" ("Pokój
Cichy").
3. Nanban-jin oznacza w jęz. japońskim "Południowi Barba-
rzyńcy". Tak właśnie określili mieszkańcy Japonii pierwszych
Europejczyków. Stąd też pochodzi pojęcie sztuki w stylu
nanban, którym określa się ówczesne wyroby rzemiosła artysty-
cznego, czy też meble, parawany, itd. z przedstawieniami Euro-
pejczyków, lub zdobione motywami przejętymi z Europy.
4. Stół w Osace, mniejszy od wilanowskiego, był prezentem
cesarzowej Tofukumonin Kazuko dla Date Masamuse (1567-
1636). Stoły z Osaki i Nary datowane są na okres Momoyama,
natomiast nieco późniejszy stół z Sakai został wykonany
prawdopodobnie na przełomie XVII i XVIII w.
II. 2. Stół japoński "nanban", fragm. blatu, Wilanów,
kolekcja pałacowa. Fot. T. Zółtowska-Huszczowa
III. 2. Table japonaise "nanban", detail de la surface, Wilanów,
collection du palais. Photo: T. Żółtowska-Huszczowa
5. Ctynthii Vialle z Amsterdamu i Oliverowi Impey z Ox-
fordu, zawdzięczam kilka informacji dotyczących mebli w
stylu nanban. Po raz pierwszy stoły zostały wymienione w
dokumentach holenderskich w roku 1612. Holendrzy odku-
pili wiele wyrobów zdobionych laką od pewnego kastylij-
skiego kupca, który zbankrutował. W 1634 r. w Hirado
sprzedano m.in. rozmaite skrzynie, sepety oraz jeden stół -
zob. O.IMPEY,Japanese export lacquer ofthe 17th century.
[W:] Lacquerwork in Asia and beyond. Londyn 1982 s. 124-
158. (Colloquies on Art and Archeology in Asia. No.ll).
6. Artystyczne zbiory Wilanowa. Wstęp W. FIJAŁKOWSKI.
Warszawa 1982 s. 7.
David Harris Cohen, The Chambre des Portraits Designed by Victor Louis for the King
of Poland. " The J. Paul Getty Museum Journal" 1991 v. 19 s. 75-98.
W 1765 r. gościł krótko w Warszawie, polecony przez
panią Geóffrain, francuski architekt Victor Louis, który pra-
gnął poznać bliżej gust i wymagania króla Stanisława Augu-
sta, prowadzącego już od 1764 r. przebudowę Zamku
Warszawskiego. Zapoczątkowane przez Stanisława Lorentza
badania nad projektami i udziałem tego architekta w reali-
zacji zamierzeń polskiego monarchy [m.in. Prace architekta
Louis'a dla zamku warszawskiego. "Biuletyn Historii Sztuki"
R. XIII, 1951 nr 4 s. 39-74] kontynuowane przez Franęois-
Georges Pariseta [m.in.Jeszcze o pracach Wiktora Louisa dla
Zamku Warszawskiego "Biuletyn Historii Sztuki" R. XXIV,
1962 nr 2 s. 135-153] zostały niedawno uzupełnione przez
amerykańskiego historyka sztuki Davida Harrisa Cohena.
Impulsem do zainteresowania tą tematyką stał się zakup przez
J. Paul Getty Museum w Malibu stołu konsoli, wykonanego
ze srebrzonego brązu ze złoconą dekoracją w brązie. Stół taki
wchodził w skład zaprojektowanego i realizowanego pod
nadzorem Louisa wyposażenia Pokoju Portretowego. Znajdo-
wał się on pod dekoracyjnym panneau, pomiędzy dwoma
oknami od strony Wisły. Flankowały go dwa postumenty
wykonane podobnie jak jego blat z zielono-niebieskiego mar-
muru (bleu turquin), na których stały brązowe kandelabry.
Wśród zachowanych w Gabinecie Rycin BUW projektów
Victora Louisa znajduje się zarówno rysunek całej ściany jak
546
Domniemany nabywca stołu, August Potocki, miłośnik
sztuki i kolekcjoner, podobnie jak jego dziadek Stanisław
Kostka Potocki oraz ojciec Aleksander, przyczynił się wraz z
żoną Aleksandrą do wzbogacenia kolekcji wilanowskiej, w
tym też i zbiorów sztuki chińskiej oraz japońskiej. Stół w stylu
nanban jest - jako niesłychana rzadkość - jednym z najszczę-
śliwszych nabytków, którego mogą pozazdrościć kolekcji
wilanowskiej muzea sztuki japońskiej i kolekcjonerzy na
całych świecie.
Anna Czarnocka
Przypisy
1. Inwentarz ten znajduje się w archiwum Pałacu w Wilanowie.
Pod numerem 23 na s.257 jest mowa o stole z czarnej laki,
zdobionym perłowcem. Jego wartość wynosiła 30 rubli. Stół
ten znajdowałsię w Apartamentach Chińskich, w pokoju obok
biblioteki.
2. Tzw. Katalog zestawiony przez Duchesne, również w archi-
wum Pałacu w Wilanowie, zawiera w części II pod nr 1564 na
s. 276 wzmiankę o stole en laque de chine, decor d paysage
et ornements en or, surfond noir avec incrustation de burgau,
znajdującym się w tzw. "Premier Salon Chinois" ("Pokój
Cichy").
3. Nanban-jin oznacza w jęz. japońskim "Południowi Barba-
rzyńcy". Tak właśnie określili mieszkańcy Japonii pierwszych
Europejczyków. Stąd też pochodzi pojęcie sztuki w stylu
nanban, którym określa się ówczesne wyroby rzemiosła artysty-
cznego, czy też meble, parawany, itd. z przedstawieniami Euro-
pejczyków, lub zdobione motywami przejętymi z Europy.
4. Stół w Osace, mniejszy od wilanowskiego, był prezentem
cesarzowej Tofukumonin Kazuko dla Date Masamuse (1567-
1636). Stoły z Osaki i Nary datowane są na okres Momoyama,
natomiast nieco późniejszy stół z Sakai został wykonany
prawdopodobnie na przełomie XVII i XVIII w.
II. 2. Stół japoński "nanban", fragm. blatu, Wilanów,
kolekcja pałacowa. Fot. T. Zółtowska-Huszczowa
III. 2. Table japonaise "nanban", detail de la surface, Wilanów,
collection du palais. Photo: T. Żółtowska-Huszczowa
5. Ctynthii Vialle z Amsterdamu i Oliverowi Impey z Ox-
fordu, zawdzięczam kilka informacji dotyczących mebli w
stylu nanban. Po raz pierwszy stoły zostały wymienione w
dokumentach holenderskich w roku 1612. Holendrzy odku-
pili wiele wyrobów zdobionych laką od pewnego kastylij-
skiego kupca, który zbankrutował. W 1634 r. w Hirado
sprzedano m.in. rozmaite skrzynie, sepety oraz jeden stół -
zob. O.IMPEY,Japanese export lacquer ofthe 17th century.
[W:] Lacquerwork in Asia and beyond. Londyn 1982 s. 124-
158. (Colloquies on Art and Archeology in Asia. No.ll).
6. Artystyczne zbiory Wilanowa. Wstęp W. FIJAŁKOWSKI.
Warszawa 1982 s. 7.
David Harris Cohen, The Chambre des Portraits Designed by Victor Louis for the King
of Poland. " The J. Paul Getty Museum Journal" 1991 v. 19 s. 75-98.
W 1765 r. gościł krótko w Warszawie, polecony przez
panią Geóffrain, francuski architekt Victor Louis, który pra-
gnął poznać bliżej gust i wymagania króla Stanisława Augu-
sta, prowadzącego już od 1764 r. przebudowę Zamku
Warszawskiego. Zapoczątkowane przez Stanisława Lorentza
badania nad projektami i udziałem tego architekta w reali-
zacji zamierzeń polskiego monarchy [m.in. Prace architekta
Louis'a dla zamku warszawskiego. "Biuletyn Historii Sztuki"
R. XIII, 1951 nr 4 s. 39-74] kontynuowane przez Franęois-
Georges Pariseta [m.in.Jeszcze o pracach Wiktora Louisa dla
Zamku Warszawskiego "Biuletyn Historii Sztuki" R. XXIV,
1962 nr 2 s. 135-153] zostały niedawno uzupełnione przez
amerykańskiego historyka sztuki Davida Harrisa Cohena.
Impulsem do zainteresowania tą tematyką stał się zakup przez
J. Paul Getty Museum w Malibu stołu konsoli, wykonanego
ze srebrzonego brązu ze złoconą dekoracją w brązie. Stół taki
wchodził w skład zaprojektowanego i realizowanego pod
nadzorem Louisa wyposażenia Pokoju Portretowego. Znajdo-
wał się on pod dekoracyjnym panneau, pomiędzy dwoma
oknami od strony Wisły. Flankowały go dwa postumenty
wykonane podobnie jak jego blat z zielono-niebieskiego mar-
muru (bleu turquin), na których stały brązowe kandelabry.
Wśród zachowanych w Gabinecie Rycin BUW projektów
Victora Louisa znajduje się zarówno rysunek całej ściany jak
546