DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Kronika naukowa
DOI article:Woźniak, Michał: Der Welfenschatz und sein Umkreis: Konferencja naukowa w Berlińskim Kunstgewerbemuseum, 21-23.VII.1995 r.
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48914#0428
KRONIKA NAUKOWA
II. 3. Relikwiarz kopułowy św. Grzegorza z Nazjanzu, stan
przed konserwacją, nr inw. W 15. Staatliche Museen zu Berlin,
Preu^ischer Kulturbesitz, Kunstgewerbemuseum
III. 3. Cupola reliquary of St. Gregory from Nazianzus,
as it appeared prior to conservation, inventory no. W 15.
Staatliche Museen zu Berlin, Preu^ischer Kulturbesitz,
Kunstgewerbemuseum
wytwórczość. Jako dar posażny dla Matyldy określił reli-
kwiarz św. Oswalda ze skarbca w Hildesheimie, przesuwając
jego datowanie na połowę XII w., zaś styl figuralnych grawe-
runków wywodząc ze źródeł południowo-niemieckich; w
dyskusji Ursula Nilgen, prof. historii sztuki na Uniwersytecie
Monachijskim, podała to w wątpliwość, wskazując jako mo-
żliwe wzorce źródła francuskie.
Prof. Nilgen swój referat poświęciła znaczeniu Tomasza
Becketa (z Canterbury), dla Brunszwiku, niezwykle aktualne-
go świętego, zamordowanego w 1170 r. i kanonizowanego już
w 3 lata później. Henryk Lew budując - po powrocie z
pielgrzymki do Ziemi Świętej - w miejsce fundacji Gertrudy
nowy kościół kolegiacki zmienia jego wezwanie: Apostoło-
wie Piotr i Paweł przesunięci zostali do ołtarza bocznego,
jedynymi i głównymi patronami zostali św.św. Jan Chrzciciel
i Błażej; w trakcie budowy doszedł jeszcze św. Tomasz Kan-
tuaryjski, co też zostało potwierdzone podczas poświęcenia
kościoła w 1226 r. Obecna na sesji dr Marie-Madeleine Gaut-
hier zwróciła uwagę, że opracowując korpus emalii żłobino-
wych zidentyfikowała z czasu przed 1220 r. 51 płytek ema-
liowanych z przedstawieniem św. Tomasza, rozrzuconych na
stosunkwo dużym obszarze, co dowodzi szybkiego rozprze-
strzenienia kultu.
W wieczornym, znakomicie przygotowanym wykładzie
prof. Otto Gerhard Oexle z Instytutu Historii Maxa Plancka
w Getyndze mówił o sławie i pamięci, wspomnieniu Henryka
Lwa, o środkach podnoszenia prestiżu, o awansie społecz-
nym, o sławie,fama, ale i o godności, dignitas; generalizował
memoria jako działania społeczne łączące jednostkę i grupę,
a zarazem zmarłych i żywych, jako ważny, niezbędny skład-
nik kultury; odróżniał memoria prospectiva, skierowaną w
przyszłość od pamięci dotyczącej przeszłości; niemożność
żywego uczestniczenia w przeszłości zilustrował zaś odnie-
sieniem do miejsca obrad, tej części Berlina, gdzie stała do
niedawna synagoga: pamiątka nie będzie nigdy pełna i we
właściwy sposób możliwa bez żywej obecności społeczności
żydowskiej.
Analizę wybranych zagadnień niektórych z relikwiarzy
Skarbca prof. Hermann Fillitz z Wiednia, emerytowany dyre-
ktor Kunsthistorisches Museum we Wiedniu i profesor tam-
tejszego uniwersytetu rozpoczął od złotego krzyża Welfów,
kameryzowanego, z wmontowanym enkolpionem z emalią
komórkową; do Brunszwiku dostał się on zapewne za sprawą
Henryka Pysznego. Fillitz, zwracając uwagę na uderzające
podobieństwo do krzyża z Velletri, ograniczył się do trzech
podstawowych problemów: typu krzyża gemmowego, w któ-
ry osadzono enkolpion, samego enkolpionu oraz datowania i
lokalizacji roboty złotniczej krzyża, określanego zwykle jako
wyrób północnowłoski z XI w. Krzyż Welfów datuje w rezul-
tacie na 1. połowę, a dokładniej już na 1. tercję XI wieku
II. 4. Dolna część relikwiarza kopułowego podczas
zdejmowania emaliowanych plakiet orazfigurek z kła morsa.
Staatliche Museen zu Berlin, Preu^ischer Kulturbesitz,
Kunstgewerbemuseum
III. 4. Lower part ofthe cupola reliquary during the course of
removing the enamelled plaques and figurines made from
walrus tusk. Staatliche Museen zu Berlin, Preu^ischer
Kulturbesitz, Kunstgewerbemuseum
410
II. 3. Relikwiarz kopułowy św. Grzegorza z Nazjanzu, stan
przed konserwacją, nr inw. W 15. Staatliche Museen zu Berlin,
Preu^ischer Kulturbesitz, Kunstgewerbemuseum
III. 3. Cupola reliquary of St. Gregory from Nazianzus,
as it appeared prior to conservation, inventory no. W 15.
Staatliche Museen zu Berlin, Preu^ischer Kulturbesitz,
Kunstgewerbemuseum
wytwórczość. Jako dar posażny dla Matyldy określił reli-
kwiarz św. Oswalda ze skarbca w Hildesheimie, przesuwając
jego datowanie na połowę XII w., zaś styl figuralnych grawe-
runków wywodząc ze źródeł południowo-niemieckich; w
dyskusji Ursula Nilgen, prof. historii sztuki na Uniwersytecie
Monachijskim, podała to w wątpliwość, wskazując jako mo-
żliwe wzorce źródła francuskie.
Prof. Nilgen swój referat poświęciła znaczeniu Tomasza
Becketa (z Canterbury), dla Brunszwiku, niezwykle aktualne-
go świętego, zamordowanego w 1170 r. i kanonizowanego już
w 3 lata później. Henryk Lew budując - po powrocie z
pielgrzymki do Ziemi Świętej - w miejsce fundacji Gertrudy
nowy kościół kolegiacki zmienia jego wezwanie: Apostoło-
wie Piotr i Paweł przesunięci zostali do ołtarza bocznego,
jedynymi i głównymi patronami zostali św.św. Jan Chrzciciel
i Błażej; w trakcie budowy doszedł jeszcze św. Tomasz Kan-
tuaryjski, co też zostało potwierdzone podczas poświęcenia
kościoła w 1226 r. Obecna na sesji dr Marie-Madeleine Gaut-
hier zwróciła uwagę, że opracowując korpus emalii żłobino-
wych zidentyfikowała z czasu przed 1220 r. 51 płytek ema-
liowanych z przedstawieniem św. Tomasza, rozrzuconych na
stosunkwo dużym obszarze, co dowodzi szybkiego rozprze-
strzenienia kultu.
W wieczornym, znakomicie przygotowanym wykładzie
prof. Otto Gerhard Oexle z Instytutu Historii Maxa Plancka
w Getyndze mówił o sławie i pamięci, wspomnieniu Henryka
Lwa, o środkach podnoszenia prestiżu, o awansie społecz-
nym, o sławie,fama, ale i o godności, dignitas; generalizował
memoria jako działania społeczne łączące jednostkę i grupę,
a zarazem zmarłych i żywych, jako ważny, niezbędny skład-
nik kultury; odróżniał memoria prospectiva, skierowaną w
przyszłość od pamięci dotyczącej przeszłości; niemożność
żywego uczestniczenia w przeszłości zilustrował zaś odnie-
sieniem do miejsca obrad, tej części Berlina, gdzie stała do
niedawna synagoga: pamiątka nie będzie nigdy pełna i we
właściwy sposób możliwa bez żywej obecności społeczności
żydowskiej.
Analizę wybranych zagadnień niektórych z relikwiarzy
Skarbca prof. Hermann Fillitz z Wiednia, emerytowany dyre-
ktor Kunsthistorisches Museum we Wiedniu i profesor tam-
tejszego uniwersytetu rozpoczął od złotego krzyża Welfów,
kameryzowanego, z wmontowanym enkolpionem z emalią
komórkową; do Brunszwiku dostał się on zapewne za sprawą
Henryka Pysznego. Fillitz, zwracając uwagę na uderzające
podobieństwo do krzyża z Velletri, ograniczył się do trzech
podstawowych problemów: typu krzyża gemmowego, w któ-
ry osadzono enkolpion, samego enkolpionu oraz datowania i
lokalizacji roboty złotniczej krzyża, określanego zwykle jako
wyrób północnowłoski z XI w. Krzyż Welfów datuje w rezul-
tacie na 1. połowę, a dokładniej już na 1. tercję XI wieku
II. 4. Dolna część relikwiarza kopułowego podczas
zdejmowania emaliowanych plakiet orazfigurek z kła morsa.
Staatliche Museen zu Berlin, Preu^ischer Kulturbesitz,
Kunstgewerbemuseum
III. 4. Lower part ofthe cupola reliquary during the course of
removing the enamelled plaques and figurines made from
walrus tusk. Staatliche Museen zu Berlin, Preu^ischer
Kulturbesitz, Kunstgewerbemuseum
410