Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (67.2005)

Deo & Patriae. Portrety biskupów - kanclerzy Rzeczypospolitej w XVII-XVIII w.

237

14. Jan Fryderyk Mylius, exlibris
Biblioteki Załuskich, miedzioryt
1746. Fot. IS PAN


kanclerskiego. Należy go, oczywiście, łączyć z przygotowaniami do otwarcia Biblioteki
11 XI 1746, które, jeszcze nieraz przekładane, ostatecznie nastąpiło, jak się przyjmuje,
8 VIII 1747 r.35
Wnioski z zaprezentowanych rozważań nie są bogate. Temat ikonograficzny „biskup
jako kanclerz" należy do szerszego zagadnienia - roli biskupa w kościele i państwie. Już
z samego zasiadania księcia kościoła w senacie wynikał udział biskupa-senatora we wła-
dzy świeckiej. Na tej niwie sacrum i profanum piastowanie urzędu kanclerskiego to przy-
padek szczególny. Powinien on być rozpatrywany równocześnie w dwu polach badań -
ogólnym, dotyczącym obowiązków kościelno-państwowych biskupa, oraz szczegóło-
wym, odnoszącym się do sprawy urzędów Rzeczypospolitej. Tylko wtedy można uzyskać
pełny obraz problematyki.
W taki też sposób - z uwzględnieniem ikonografii biskupiej oraz kanclerskiej - stara-
łem się naświetlać przywołane przykłady. W większości przypadków doprowadziło to do
zmiany datowania na wcześniejsze. A w wypadku portretu Andrzeja Stanisława Kostki
Załuskiego, u misjonarzy w Krakowie, pociągnęło za sobą nawet zakwestionowanie au-
torstwa Tadeusza Kuntzego, choć przypuszczalnego, ale powszechnie przyjętego.
Z powodu niskiego stopnia zaawansowania badań trudno stwierdzić, czy jest słuszna
przyjęta przeze mnie metoda datowania portretów na podstawie przedstawionych oznak

35 Pamiątki dziejów Biblioteki Załuskich, oprac. J. Płaza i B. Sajna, Warszawa 1997, passim.