DOI Artikel:
Torbus, Tomasz: Fundacje artystyczne Jagiellonów na Górnych Łużycach w latach 1490-1526
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.49518#0011
5
TOMASZ TORBUS
Lipsk
Fundacje artystyczne Jagiellonów
na Górnych Łużycach w latach 1490-1526
Górne i Dolne Łużyce w okresie panowania Jagiellonów to dla opinii publicznej
terra incognita. Co więcej, nawet historycy i historycy sztuki zajmowali się dotąd
tą tematyką tylko w minimalnym zakresie. Dosłownie co druga pubłikcja1 wspo-
mina o katastrofalnym stanie badań już na wstępie, traktując Łużyce jako zapoznany kraj2.
Szczegółowe badania, dotyczące przełomu średniowiecza i czasów nowożytnych Zgo-
rzelca (Górlitz3) czy Budziszyna (Bautzen), stanowiły tradycyjną domenę lokalnych bada-
czy, a ich wyniki ginęły zwykle w szerszych opracowaniach całej epoki. Ostały się jedynie
studia Hermanna Knothego4, Waltera von Boettichera5 i Richarda Jechta6, którzy na prze-
łomie XIX i XX w. stworzyli podstawowe kompendia na temat Łużyc. Później historią
tego regionu zajmował się Karlheinz Blaschke, nota bene uważając ją za część szerzej
pojmowanych dziejów Saksonii7. Dopiero najnowsza praca Joachima Bahlckego zerwała
z jednostronnym zaszeregowywaniem Łużyc jako li tylko części Czech bądź Saksonii
1 Stan badań referuje Joachim BAHLCKE, „Die Oberlausitz. Historischer Raum, Landesbewusstsein und Geschichts-
schreibung vom Mittelalter bis zum 20. Jahrhunderf[w:] Geschichte der Oberlausitz. Herrschaft, Gesellschaft und
Kultur vom Mittelalter bis zum Ende des 20. Jahrhunderts, red. Joachim BAHLCKE, Leipzig 2001, s. 11-53.
2 Marius WINZELER, „Die Oberlausitz und ihre kunstlerischen Verbindungen zu Bóhmen, Schlesien und Sachsen im
ausgehenden Mittelalter. Ein Uberblick“, [w:] Podzim Stredoveku. The Wanning of the Middle Ages. Sbormk sympozia.
Proceedings of the symposium, Brno 2001, s. 145-163.
3 Pisząc o Zgorzelcu, mam na myśli oczywiście cały organizm miejski Górlitz, a nie jego wschodnie przedmieścia (od
1945 r. w granicach Polski).
4 Do jego najważniejszych prac zaliczane są: Hermann KNOTHE, Geschichte des Oberlausitzer Adels und seiner Guter
vom 13. bis gegen Ende des 14. Jahrhunderts, t. 1-2, Leipzig 1876; id., „Urkundliche Grundlagen zu einer Rechtsge-
schichte der Oberlausitz von den altesten Zeiten bis Mitte des 16. Jahrhunderts, Neues Lausitzisches Magazin 53:1877,
s. 11-419; id., „Fortsetzung der Geschichte des Oberlausitzer Adels und seiner Guter von Mitte des 16. Jahrhunderts bis
1620“, Neues Lausitzisches Magazin 63: 1887, s. 1-174. Źródła opublikowane zostały jako: Gbrlitzer Rathsannalen,
wydane przez Oberlausitzische Gesellschaft der Wissenschaften, t. 1-4, (Scriptores rerum Lusaticarum, Sammlung
Ober- und Niederlausitzischer Geschichtsschreiber N. F. 1-4), Górlitz 1839/70.
5 Walter von BOETTICHER, Geschichte des Oberlausitzischen Adels undseine Guter 1635-1815,1.1-4, Górlitz 1912/23.
6 Richard JECHT, Geschichte der Stadt Górlitz. Erster Band, Erster Halbband: Allgemeine Geschichte der Stadt Górlitz
im Mittelalter, Górlitz 1922/26; id., Geschichte der Stadt Górlitz. Erster Band, Zweiter Halbband: Topographie der
Stadt Górlitz, Górlitz 1927/34.
7 Por. zbiór jego różnych artykułów: Karlheinz BLASCHKE, Beitrdge zur Geschichte der Oberlausitz, Górlitz / Zittau
2000.
TOMASZ TORBUS
Lipsk
Fundacje artystyczne Jagiellonów
na Górnych Łużycach w latach 1490-1526
Górne i Dolne Łużyce w okresie panowania Jagiellonów to dla opinii publicznej
terra incognita. Co więcej, nawet historycy i historycy sztuki zajmowali się dotąd
tą tematyką tylko w minimalnym zakresie. Dosłownie co druga pubłikcja1 wspo-
mina o katastrofalnym stanie badań już na wstępie, traktując Łużyce jako zapoznany kraj2.
Szczegółowe badania, dotyczące przełomu średniowiecza i czasów nowożytnych Zgo-
rzelca (Górlitz3) czy Budziszyna (Bautzen), stanowiły tradycyjną domenę lokalnych bada-
czy, a ich wyniki ginęły zwykle w szerszych opracowaniach całej epoki. Ostały się jedynie
studia Hermanna Knothego4, Waltera von Boettichera5 i Richarda Jechta6, którzy na prze-
łomie XIX i XX w. stworzyli podstawowe kompendia na temat Łużyc. Później historią
tego regionu zajmował się Karlheinz Blaschke, nota bene uważając ją za część szerzej
pojmowanych dziejów Saksonii7. Dopiero najnowsza praca Joachima Bahlckego zerwała
z jednostronnym zaszeregowywaniem Łużyc jako li tylko części Czech bądź Saksonii
1 Stan badań referuje Joachim BAHLCKE, „Die Oberlausitz. Historischer Raum, Landesbewusstsein und Geschichts-
schreibung vom Mittelalter bis zum 20. Jahrhunderf[w:] Geschichte der Oberlausitz. Herrschaft, Gesellschaft und
Kultur vom Mittelalter bis zum Ende des 20. Jahrhunderts, red. Joachim BAHLCKE, Leipzig 2001, s. 11-53.
2 Marius WINZELER, „Die Oberlausitz und ihre kunstlerischen Verbindungen zu Bóhmen, Schlesien und Sachsen im
ausgehenden Mittelalter. Ein Uberblick“, [w:] Podzim Stredoveku. The Wanning of the Middle Ages. Sbormk sympozia.
Proceedings of the symposium, Brno 2001, s. 145-163.
3 Pisząc o Zgorzelcu, mam na myśli oczywiście cały organizm miejski Górlitz, a nie jego wschodnie przedmieścia (od
1945 r. w granicach Polski).
4 Do jego najważniejszych prac zaliczane są: Hermann KNOTHE, Geschichte des Oberlausitzer Adels und seiner Guter
vom 13. bis gegen Ende des 14. Jahrhunderts, t. 1-2, Leipzig 1876; id., „Urkundliche Grundlagen zu einer Rechtsge-
schichte der Oberlausitz von den altesten Zeiten bis Mitte des 16. Jahrhunderts, Neues Lausitzisches Magazin 53:1877,
s. 11-419; id., „Fortsetzung der Geschichte des Oberlausitzer Adels und seiner Guter von Mitte des 16. Jahrhunderts bis
1620“, Neues Lausitzisches Magazin 63: 1887, s. 1-174. Źródła opublikowane zostały jako: Gbrlitzer Rathsannalen,
wydane przez Oberlausitzische Gesellschaft der Wissenschaften, t. 1-4, (Scriptores rerum Lusaticarum, Sammlung
Ober- und Niederlausitzischer Geschichtsschreiber N. F. 1-4), Górlitz 1839/70.
5 Walter von BOETTICHER, Geschichte des Oberlausitzischen Adels undseine Guter 1635-1815,1.1-4, Górlitz 1912/23.
6 Richard JECHT, Geschichte der Stadt Górlitz. Erster Band, Erster Halbband: Allgemeine Geschichte der Stadt Górlitz
im Mittelalter, Górlitz 1922/26; id., Geschichte der Stadt Górlitz. Erster Band, Zweiter Halbband: Topographie der
Stadt Górlitz, Górlitz 1927/34.
7 Por. zbiór jego różnych artykułów: Karlheinz BLASCHKE, Beitrdge zur Geschichte der Oberlausitz, Górlitz / Zittau
2000.