DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Rudenko, Ołeh: Czy Chrystusowi wolno być Hucułem?: o początkach ruskiej sztuki religijno-narodowej na przykładzie twórczości Juliana Pańkiewicza =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0064
CZY CHRYSTUSÓW] WOLNO BYĆ HUCUŁEM?
59
7. /ArćA/ew/cz, Jezus Chrystus,
75*96, o/e/, pńkno, /Aonu nonu'.sno
/Aono,sVoYu cerAu'/ ,s'w. ////'
w Po/wzuw/o, zP/ęc/o UM/oro
któiym zawdzięczamy podjęcie tego tematu. Byli to przede wszystkim Stanisław Gro-
cholski, Juliusz Zuber, Teodor Axentowicz, Stanisław Dębicki, Fryderyk Pautsch i Wła-
dysław Jarocki'k Oni to spopularyzowali mit o pięknej huculszczyźnie i niewątpliwie
wywarli wpływ na idealizację terenów ojczystych. Można powiedzieć, że wspólne korze-
nie „zakopiańszczyzny" i „huculszczyzny" krzyżując się nawzajem torowały dwie od-
mienne drogi. Strona ruska poszukiwała właśnie w huculszczyźnie elementów sztuki
rodzimej, narodowej. W dalszej części artykułu postaram się poszukiwania te dokładniej
scharakteryzować, wykorzystując teksty dotyczące twórczości Juliana Pankiewicza, który
jako pierwszy z artystów rozpoczął poszukiwania mające na celu zdefiniowanie cech na-
rodowych ruskiego malarstwa cerkiewnego.
Julian Pankiewicz (1863-1933)'^, ukończywszy studia w krakowskiej Szkole Sztuk
Pięknych w 1888 r., zajął się malarstwem cerkiewnym'^. Wtedy też zaczął eksperymento-
wać z wprowadzaniem motywów ludowych do wnętrz kościelnych. W latach 1888-1889,
pracując nad ikonostasem cerkwi w Jabłonowie na Podolu Galicyjskim, użył do dekoracji
Jerzy MALINOWSKI, Ma/antwopo/Wg AZAw/głu, Warszawa 2003, s. 241-243,289,290. W architekturze inspira-
cje huculszczyzną można zobaczyć w pracach Iwana Lewińskiego, Tadeusza Obmińskiego, Jana Sas-Zubrzyckiego.
Zob. DOBROWOLSKI, s. 45-52; Ołes' Noha, 7nwr Łgny/MAy/.' ZwAożnył, o/Jr/JgAZo;-; p;w?ą,s7owgc',
pg&f/roń, <7//Agz, Lwiw 1993.
'4 Zob. Anna WIERZBICKA, „Pankiewicz Julian", [w:] A/own/łzOiysTów ZWWgń (%gyc/? w PoAgg Z)zm/ą/qgyc/?, t.
VI, Warszawa 1998, s. 419-420.
^ Chciałbym zaznaczyć, że stypendium udzielił mu hr. Wojciech Dzieduszycki, ale odmówił ponownego wsparcia dla
studiów w Monachium.
59
7. /ArćA/ew/cz, Jezus Chrystus,
75*96, o/e/, pńkno, /Aonu nonu'.sno
/Aono,sVoYu cerAu'/ ,s'w. ////'
w Po/wzuw/o, zP/ęc/o UM/oro
któiym zawdzięczamy podjęcie tego tematu. Byli to przede wszystkim Stanisław Gro-
cholski, Juliusz Zuber, Teodor Axentowicz, Stanisław Dębicki, Fryderyk Pautsch i Wła-
dysław Jarocki'k Oni to spopularyzowali mit o pięknej huculszczyźnie i niewątpliwie
wywarli wpływ na idealizację terenów ojczystych. Można powiedzieć, że wspólne korze-
nie „zakopiańszczyzny" i „huculszczyzny" krzyżując się nawzajem torowały dwie od-
mienne drogi. Strona ruska poszukiwała właśnie w huculszczyźnie elementów sztuki
rodzimej, narodowej. W dalszej części artykułu postaram się poszukiwania te dokładniej
scharakteryzować, wykorzystując teksty dotyczące twórczości Juliana Pankiewicza, który
jako pierwszy z artystów rozpoczął poszukiwania mające na celu zdefiniowanie cech na-
rodowych ruskiego malarstwa cerkiewnego.
Julian Pankiewicz (1863-1933)'^, ukończywszy studia w krakowskiej Szkole Sztuk
Pięknych w 1888 r., zajął się malarstwem cerkiewnym'^. Wtedy też zaczął eksperymento-
wać z wprowadzaniem motywów ludowych do wnętrz kościelnych. W latach 1888-1889,
pracując nad ikonostasem cerkwi w Jabłonowie na Podolu Galicyjskim, użył do dekoracji
Jerzy MALINOWSKI, Ma/antwopo/Wg AZAw/głu, Warszawa 2003, s. 241-243,289,290. W architekturze inspira-
cje huculszczyzną można zobaczyć w pracach Iwana Lewińskiego, Tadeusza Obmińskiego, Jana Sas-Zubrzyckiego.
Zob. DOBROWOLSKI, s. 45-52; Ołes' Noha, 7nwr Łgny/MAy/.' ZwAożnył, o/Jr/JgAZo;-; p;w?ą,s7owgc',
pg&f/roń, <7//Agz, Lwiw 1993.
'4 Zob. Anna WIERZBICKA, „Pankiewicz Julian", [w:] A/own/łzOiysTów ZWWgń (%gyc/? w PoAgg Z)zm/ą/qgyc/?, t.
VI, Warszawa 1998, s. 419-420.
^ Chciałbym zaznaczyć, że stypendium udzielił mu hr. Wojciech Dzieduszycki, ale odmówił ponownego wsparcia dla
studiów w Monachium.