Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (70.2008)

212

TADEUSZ JURKOWLANIEC
Włmszcwc, bMlytnt &tnłi P4N

Rafał Quirini-Poplawski, łrcźłc pczaJromnń^łn
/' /'c/nc/tsłc w Pc/.s'cc wobec sztnłt ufo.s/ofp
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Ka*aków 2006, ss. 236, Summary, ił. 153

żywione zainteresowanie romanizmem
ł ł w Polsce po roku 1945, wywołane w znacz-
nym stopniu przygotowaniami do obcho-
dów Millenium w roku 1966, zaowocowało zarówno
istotnym poszerzeniem zasobów dzieł (ujawnionych
w trakcie badań archeologicznych i architektonicz-
nych), jak i wzbogaceniem poglądów na sztukę tego
okresu. Szczególnie w latach 60. i 70. ubiegłego wie-
ku publikowano prace, których autorzy w blisko po-
łowie dzieł X-XII1 stulecia w Polsce dostrzegali
wpływy sztuki włoskiej, przy czym niektóre zabytki
architektury i rzeźby przypisali twórcom sprowa-
dzonym zza Alp. W dwu ostatnich dziesięcioleciach
XX wieku i na początku nowego tysiąclecia odkry-
cia dzieł romańskiej rzeźby kamiennej były nielicz-
ne (w porównaniu tak z okresem wcześniejszym, jak
i z ujawnionymi reliktami architektury), a twierdze-
nia o znaczeniu włoskich filiacji sztuki wcześniej-
szego średniowiecza w Polsce — określanych
uprzednio jako dominujące-zaczęto poddawać kry-
tyce. Podsumowanie tych dokonań i nową próbę ca-
łościowego ujęcia problemu, opracowanego przed
laty przez Zygmunta Świechowskiego', stanowi pu-
blikacja Rafała Qurini-Poplawskiego, która jest
zmienioną wersją jego rozprawy doktorskiej, przy-
gotowanej pod kierunkiem Jerzego Gadomskiego
w latach 1999-2004 w Instytucie Historii Sztuki
Uniwersytetu Jagiellońskiego, recenzowanej przez
Piotra Skubiszewskiego i Małgorzatę Smorąg-Ró-
życką, a obronionej w roku 2005.
W czytelnym układzie książki, złożonej z sześciu
rozdziałów, można wydzielić dwie, niewyodrębnione
przez Autora części. W pierwszej zarysowano tło

' Zygmunt ŚWIECHOWSKI, „Die Bedeutung Italiens für
die romanische Architektur und Bauplastik in Polen",
Zeta /iiłtonce crti'nni Hccńeniińe bci'enti'crimi bbingcri-

historyczno-artystyczne zabytków (rozdziały: I. Xon-
tnłly ni/pńzy ziemiamipoAłimi i wbwłimt oaf 2 po Ze-
wy A bo po/owy A/// wlała i II. Znaczenia .sztnłi
wfocłie/ n7a rzeźby comańcłtc/ w Fimopie óror/łowe/
i Tóbiocnc/). Można dyskutować, czy w tej wprowa-
dzającej partii książki nie byłoby celowe dołączenie
choćby pobieżnej charakterystyki stosunku dzieł ro-
mańskich w Polsce do sztuki w innych, nie tylko wło-
skich regionach Europy. Druga, główna część pracy
zawiera krytyczne omówienie poszczególnych za-
bytków (lub ich zespołów) łączonych ze sztuką wło-
ską- rozdziały: III. An/Mnr.sze/rpgmcnp' i/cło/Yicyi
rzcźbi'cm.s'łic/ na Ifawe/n ; w 7wUn, IV. Za/oźenia
porta/cwe (CzerwiiAł, Troc/aw, 7iim por/ Łęczyca),
V. Przar/staw/an/a /wów / c//'ob/u'a/'.sza motywy zwie-
rzęca. Deło/Yicpi łościo/o /oannicłiago w Zagoźci
oraz VI. Cy.stc/Yii Donnniłania -prob/ewaiyła r/a-
łorac/i rzaźbiar^łia/' nieł/óiyc/i opactw wa/opo/-
.sł/cb w pierwsza/* po/owia wiała Z7/7. 7. Dełorac/a
nia/opo/.sł/cł opactw cy^tars*łic/i /i/i'ac/t nior/nionńz-
łia/': .7ęr/rza/'ów, 5'a/a/ów, Ikrp/iocł i Koprzywnica
2. Dałorac/a łoźcio/a .św. Jałaba w Zanr/onitarza
w pieuwszc/ po/owia wiała A7/7. Całość poprzedza
UAtęp, w którym Rafał Qurini-Popławski porusza
dwa zagadnienia. Najprzód rozważa „sposoby prze-
kazywania form artystycznych" (s. 7) i w związku
z tym zestawia kwestionariusz pytań, na które nale-
żałoby odpowiedzieć, rozpatrując kontakty dwóch
różnych regionów artystycznych. Idąc śladem badań
Piotra Skubiszewskiego nad wpływami sztuki nad-
mozańskiej w Polsce od X do XIII w., zwraca uwagę
na trzy czynniki istotne przy ustalaniu „przerzutów
stylowych" - migracje twórców, przekazywanie
cne 10, 1964, s. 1-56; Zygmunt ŚWIECHOWSKI, „Zna-
czenie Włoch dla polskiej architektury i rzeźby romań-
skiej", łoczmł //i.stoni &tnłi 5, 1965, s. 47-92.