DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Jurkowlaniec, Tadeusz: Strusie jaja w Prusach: z badań nad średniowieczną ikonografią maryjną =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35030#0012
6
TADEUSZ JuRKOWLANtEC
A CA^Awro, Aofc/ó//77771 IfF/eAowz/ęcM A Ańzrn. ffńę/rzg AorpM^M,
w/AoAAMzucA. Fo/. 7u(/uM,sz .FrA'ow/u/7/'uc (2007)
dekorację wnętrza naw fary chełmińskiej składa się kilkadziesiąt zworników sklepien-
nych oraz przyfilarowe posągi dwunastu apostołów, ustawione na konsolach-kolumien-
kach pod bałdachimami (ił. 1-2). Treści ideowe kolegium apostołów, związane z
i zgodnie interpretowane jako fundament lub filary Kościoła^, wydają się oczywiste. Trud-
niej wyjaśnić program dekoracji sklepienia. Niebieską symbolikę tej części świątyni może
sugerować FAFiTTuyFocA - otwór w kluczu środkowego przęsła nawy głównej [5; il. 2],
wykorzystywany w średniowieczu zazwyczaj podczas uroczystości Wniebowstąpienia
Chrystusa^. Wszystko to jednak nie ułatwia odczytania treści rozmaitych przedstawień
figuralnych i roślinnych na zwornikach. Wyniki dotychczasowych prób ustalenia tematów
^ Zob. np.: Janusz S. KĘBŁOWSKI, „Co/ZegFw w monumentalnej rzeźbie późnego gotyku" [w:] SywAo/
Apo.s/oAAi' w /mucza/NM i szmce AkńcmAf r/o SbAo/ir red. Ryszard KNAP1ŃSK1, Lubtin 1997 (Towarzy-
stwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Źródła i monografie), s. 403-430. Zob. też: Juliusz RACZ-
KOWSKI, „Stan badań nad średniowiecznymi kolegiami Apostolskimi w Prusach" [w:] T/A77777 M/ęr/zy
J%V?m777 u TbnmAw. Fs/ygrr /A/w/atłou-r/ r/orĄFntw?^ ./ózc/ow; Toruń 2008, s. 277-292.
^ Zob. np.: Tadeusz JURKOWLANIEC, „2/77Ż Aog77, u 7/7776/77 7775 gniewy'. Rzeźby gotyckie na uroczystość Wniebo-
wstąpienia w Polsce" [w:] T/A/rw Doc/77^. FrrrArr 77/7777*0^77775 g7*o/e.s*orow7' J6rz577777 0777/0777^^577777, red. Wojciech BA-
ŁUS, Wojciech WALANUS, Marek WALCZAK, 1.1, Kraków 2007, s. 383-391. Należy zastrzec, że znane dziś, dwie
pruskie figury Chrystusa, (u św. Jana w Toruniu oraz w Żuławce Sztumskiej), rozpoznawane jako właściwe dla średnio-
wiecznych obrzędów liturgicznych Wniebowstąpienia, są dziełami schyłku XV w. - JURKOWLANIEC, „ÓFź /?ogrr
...", s. 388 i przyp. 33; Andrzej WOZIŃSKI, „Rzeźba XV-XVI wieku" [w:] ^777*577 P07T7 AzoczypospoA/ę/'. Ózn/Aa
G7A77MA77 o<7 /wAuyy AT <7o A077577 ALA/ wiełM. Fs'5/5. 7W77Z577777 Vo7*o</ow5 u' 07/7777^77, 77777/-.s'757y77577 7997, [Gdańsk
1997], s. 102. Mgr. Aleksandrze Banach (Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku) i dr. Andrzejowi Woziń-
skiemu dziękuję za fotografię oraz informacje o rzeźbie (zaginionej po 1968 r.) w kościele św. Jana Chrzciciela
w Żuławsce Sztumskiej.
TADEUSZ JuRKOWLANtEC
A CA^Awro, Aofc/ó//77771 IfF/eAowz/ęcM A Ańzrn. ffńę/rzg AorpM^M,
w/AoAAMzucA. Fo/. 7u(/uM,sz .FrA'ow/u/7/'uc (2007)
dekorację wnętrza naw fary chełmińskiej składa się kilkadziesiąt zworników sklepien-
nych oraz przyfilarowe posągi dwunastu apostołów, ustawione na konsolach-kolumien-
kach pod bałdachimami (ił. 1-2). Treści ideowe kolegium apostołów, związane z
i zgodnie interpretowane jako fundament lub filary Kościoła^, wydają się oczywiste. Trud-
niej wyjaśnić program dekoracji sklepienia. Niebieską symbolikę tej części świątyni może
sugerować FAFiTTuyFocA - otwór w kluczu środkowego przęsła nawy głównej [5; il. 2],
wykorzystywany w średniowieczu zazwyczaj podczas uroczystości Wniebowstąpienia
Chrystusa^. Wszystko to jednak nie ułatwia odczytania treści rozmaitych przedstawień
figuralnych i roślinnych na zwornikach. Wyniki dotychczasowych prób ustalenia tematów
^ Zob. np.: Janusz S. KĘBŁOWSKI, „Co/ZegFw w monumentalnej rzeźbie późnego gotyku" [w:] SywAo/
Apo.s/oAAi' w /mucza/NM i szmce AkńcmAf r/o SbAo/ir red. Ryszard KNAP1ŃSK1, Lubtin 1997 (Towarzy-
stwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Źródła i monografie), s. 403-430. Zob. też: Juliusz RACZ-
KOWSKI, „Stan badań nad średniowiecznymi kolegiami Apostolskimi w Prusach" [w:] T/A77777 M/ęr/zy
J%V?m777 u TbnmAw. Fs/ygrr /A/w/atłou-r/ r/orĄFntw?^ ./ózc/ow; Toruń 2008, s. 277-292.
^ Zob. np.: Tadeusz JURKOWLANIEC, „2/77Ż Aog77, u 7/7776/77 7775 gniewy'. Rzeźby gotyckie na uroczystość Wniebo-
wstąpienia w Polsce" [w:] T/A/rw Doc/77^. FrrrArr 77/7777*0^77775 g7*o/e.s*orow7' J6rz577777 0777/0777^^577777, red. Wojciech BA-
ŁUS, Wojciech WALANUS, Marek WALCZAK, 1.1, Kraków 2007, s. 383-391. Należy zastrzec, że znane dziś, dwie
pruskie figury Chrystusa, (u św. Jana w Toruniu oraz w Żuławce Sztumskiej), rozpoznawane jako właściwe dla średnio-
wiecznych obrzędów liturgicznych Wniebowstąpienia, są dziełami schyłku XV w. - JURKOWLANIEC, „ÓFź /?ogrr
...", s. 388 i przyp. 33; Andrzej WOZIŃSKI, „Rzeźba XV-XVI wieku" [w:] ^777*577 P07T7 AzoczypospoA/ę/'. Ózn/Aa
G7A77MA77 o<7 /wAuyy AT <7o A077577 ALA/ wiełM. Fs'5/5. 7W77Z577777 Vo7*o</ow5 u' 07/7777^77, 77777/-.s'757y77577 7997, [Gdańsk
1997], s. 102. Mgr. Aleksandrze Banach (Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku) i dr. Andrzejowi Woziń-
skiemu dziękuję za fotografię oraz informacje o rzeźbie (zaginionej po 1968 r.) w kościele św. Jana Chrzciciela
w Żuławsce Sztumskiej.