Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

DENON A POLSKA t POLACY

115

wszechwładnego dyrektora Muzeów Cesarskich^, od 1803 r. członka wydziału Sztuk
Pięknych Instytutu Francuskiego a od tegoż roku łub jak chcą inni od 1804 dyrektora
paryskiej „Monnaie des medailles" i dyrektora manufaktury w Sevres^, opiekuna rządo-
wych galerii pałacowych, ministra cesarza odpowiedzialnego za wyszukiwanie i transport
dzieł sztuki^, należała do jednych z najbardziej zawrotnych w swym czasie.
Denon, urodził się w Givry, w pobliżu Chalon-sur-Saóne, w Burgundii 4 stycznia 1747 r.
Choć początkowo planował ukończenie studiów prawniczych w Paryżu, to wkrótce porzucił
tę myśl i oddał się bez reszty sprawom sztuki i literatury. W wieku 23 lat napisał swą pierw-
szą komedię OM /o /?o/? Poro, która przyniosła mu ^Mcco.5 <2 asżń??o i utorowała drogę do
najznaczniejszych paryskich salonów. Dzięki swej elokwencji i erudycji w niedługim czasie
stał się faworytem króla Ludwika XV, zyskując równocześnie przychylność słynnej mada-
me Pompadour. W nocie biograficznej o Denonie, Anatol France pisał, że jako kustosz zbio-
rów antycznych gemm ongi w ÓM^Moroc/z UF/wey/tt oó/TAnńP mo&Po Ette/wtAwt ACh
A potem, w latach 1772-1774, już jako sekretarz poselstwa w Petersburgu cieszył się wzglę-
dami carycy Katarzyny'^. Jak zauważył Kurt Wilhelm Marek, piszący pod pseudonimem
C. W. Ceram po/o/? z/oA/woA/, .so/rA/z//?// /' óAsA/P/'wo/ /'/?to//'go/?oy7, Denon przy/7/ź/?/7 .s/ę
conzeJze en troA nctey 6? en y/roye, Paris, 1769; Eoznt & /enJenznzn, Paris 1777 i następne liczne wydania (na język
polski przetłumaczona została jako C/zwt/o M/oma Warszawa 1970); Eettre & A7. Denon, en rey/onye J une /ettre J'un
etmnger yur /e 3n/on Je 7757, Paris 1787; Wzyoge 8z'c//e, y/nr AJ. Je Non, Paris 1788 [nowa edycja Paris 1993];
77 (Eurrey/rzJy/zżyue, Je Wron? Denon. 37 y//nnc/zey, Jeyy/neey etgmreeyy/nr /Euteur, Paris 1793, [nowe opracowanie]
Erzny/eey e? yzz/eA JzYery gmrA y/nr Don/m;'yae-Vń'un/ Denon, Paris 1999; Iż/ynge Jony /n Erzyye e? /o 7Vou/e Egyy/te,
y/enJnnt /ey cnnzy/ngney Ju genem/ Eonny/nrte [2 tomy], Paris 1802, tabl. XX bis (drugie wydanie 1829, liczne reedycje
np. 1989, 1990, 1998 i ostatnio wyd. 2007 ); także tłumaczenia angielskie 7rnve/y in (7y/y/er nnJ Eower Egyy/t, Jurzng
J/e Cnnzpnzgny A Genem/ Eonny/nrte, London 1802; Erure/y zn Dy/y/er nnJ Eower Egyy/t, Jnr/ng J/e Cnnzy/nzgny o/
Genem/ Eonny/nrte /n Jznt country, New York 1803; włoskie P/oggio ne/ Enyyo eJ A/to Egztto, /7/u.stmto J/etro n//e
trncce e n/ JAegn/, Je/ 8/g. Denon, [2 tomy], Florence 1808; D/ycoury yur /ey Monumentu J'nnt/<yu/te nrrzYA J'7tn//e ,*
y/rononce /e 8 renJenJn/re nn X77 n /n .sennee y/zz/z/zżyne Je /n c/uyye Jey /zenuY-nrA Je /Enyt/tut nnt/onn/, Paris [1803];
Notzce yur GemrJAnJron, Paris 1809 [zawierająca uwagi Denona na temat sztycharstwa i 6 tablic]; Amaury DUVAL,
AJonun/enty Jey nrA Ju Jeyy/n c/zez /eyy/euy//ey tnnt nnc/eny zyue nzoJerney, recuez7/Ay/nr /e Enron EzYnnt Denon... y/our
yerrzr n /EAtozre Jey nrA, /zt/zogrny//zz'A y/nr yey yo/ny et youy yey yeu.r, Jecr/A et eap/z^uA y/nr Antnu?y-Duvn/,
Paris 1829, [4 tomy]; NAtozre Je Nny/o/eon /e GmnJ gmree en nzeJnJ/er youy /n J/r Je AJr Denon, Paris 1845; Albert
de La FIZELIERE, E'(Eurre or;gz'nn/e Je E/Ynnt Denon, Co/Zect/on Je 377 enuA^oNey Jeyy/neey et groreey y/nr ce
ce/e//re nrtAte [...] nrec une not/ce trey Jetn/Jee yur yn v/e Znt/nze, yey re/nt/ony et yon teurre, [2 tomy], Paris 1872-
1873; Petra TEN-DOESSCHATE CHU, Dont/n/zyue E/Tnnt Denon. Erenc/z AJnyter N/neteent/z -Centuty, [E/ze
7//uytrnteJEnrtyc/z, 121, part 1 New York, 1985, part 2, New York 1988]; korespondencja prywatna: Eettreyn7yn/ze//n
7eotoc/z/ .* 7788-7876, Paris, 1998; V/vnnt Denon, /ettrey n Eettzne, (red.) Garavini Fausta, Arles 1999. Ostatnio także
wydana została korespondencja oficjalna Denona jako dyrektora Muzeum Napoleona z lat 1802-1815: Marie-Anne
DUPUY, Isabelle LE MASNE DE CHERMONT, Elaine WILLIAMSON, FzYnnt Denon; D/recteur Jey nzuyeey youy /e
Conyu/nt et /'Enzy/zre correyy/one/nnce (7802-7875) Editions de la Reunion des musees nationaux, [2 tomy], Paris 1999
[dalej Correyy/onJonce]. Także opracowania rękopisów Denona 5ur/'eAy/eJ/tz'on Je Eonny/nrte en Egyy/te, Arles, 1998;
Eey AJonunzenA Je /n Dnute Egyy/te; nznnuycr/t zneJ/t, Comite Vivant Denon, Universite pour tous de Bourgogne,
Chalon-sur-Saóne, 2003.
^ W skład Muzeów Cesarskich wchodziły: „musee central des arts" (przemianowane w 1802 r. na „musee de
Napoleon"), „musee monuments franęais" i „musee de Pecole franęais et Versailles".
^ Witold DOBROWOLSKI, Ożzzy grecAze 8tnn/y/nwn Eoytł/ Eotocłzego. Eró//u z^e/:ouytru/;cy'/, Warszawa 2007, s. 27,
przyp. 130, s. 102. Już w 1785 r. królewska manufaktura porcelany w Sevres nabyła od Denona kolekcję ok. 500 waz
antycznych zgromadzoną przez niego w Neapolu.
'Cudith NOWIŃSKI, Enron DonzzntTyue DTuntDenon, (3747 7825); TEeJonAt nnJ8c/zo/or zn n Eer/oJ A^tzny/t/on,
New York 1970, s. 89-91.
" Anatol FRANCE, „Nota historyczna" [w:] DE NON, C/zwz/u..., s. 56.
Gabriel CHEVALLIER, „Denon, diplomate a FAmbassade de France en Russie (1772 - 1774)", Menzo/rey Je /u
8ocz'ete JWAtozre et J'Arc/zeo/ogz'e Je C/zn/on-yur-8nóne, 37, 1962-1963, s. 83; NOWIŃSKI, op. cit., s. 32-37.