Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (72.2010)

335

PETRO RYCHKOV
Arcńńekrzzry Mzro&wego Cntwer^yteZM CoypoJzz/^z KbJne/ ;' Przyrodoznawstwa,
Pówne ft/^ańzoj
Ze.spó/ /w//r/cowo-og/Y/r/owy ń//ńo/r//7*.s'C/r7/
W RÓW^CW W fw/c/Y JP/<2MM Junu YułMÓU
7?OMrgm'g7rcwr? z 7797 rołM*

kutkiem niepomyślnych losów, wołyńskie miasto Równe, mimo dawnego pocho-
dzenia, nie może się obecnie poszczycić bogactwem pamiątek starożytności. Wśród
dzieł architektury włączonych do oficjalnego Rejestru Zabytków Ukrainy, znalazła
się jedynie drewniana cerkiew pod wezwaniem Zaśnięcia NMP z 1756 r. oraz klasycy-
styczny gmach pogimnazjalny z roku 1839, mieszczący obecnie Obwodowe Muzeum
Krajoznawcze. Trudno dzisiaj uwierzyć, że Równe słynęło kiedyś z wielkiej magnackiej
rezydencji, jednej z najpiękniejszych nie tylko na Wołyniu, ale w całej Rzeczypospolitej.
Stworzona w końcu XV w. funkcjonalna para elementów: zamek - miasto magdeburskie,
utraciła z czasem charakter obronny, przekształcając się w organiczny związek komplek-
su pałacowo-parkowego i miasteczka (il. 1). Zespół pałacowo-parkowy książąt Lubomir-
skich ufonnował się ostatecznie pod koniec XVIII w. na terenach starego zamczyska. Jego
przestrzenna dominacja jest dobrze widoczna na najstarszych planach miasta (il. 2).
Forma pałacu, często tradycyjnie nazywanego „zamkiem", została utrwalona w grafice
i na licznych, w większości opublikowanych fotografiach z przełomu XIX i XX w. (il. 3,
4)'. Opisy rówieńskiej posiadłości Lubomirskich możemy także znaleźć w licznych opra-
cowaniach syntetycznych^. Zdjęcia od dawna nie istniejących monumentalnych ruin pałacu

' Artykuł jest rozszerzoną wersjąpubłikacji w języku ukraińskim: JJeipo A. PJRJKOB, „TłajrapoBO-napKOBHH KOMnneKC
JlK)6oMnpcbKHx B PiBHOMy Ha aKBapejiax JKaHa JłKOÓa EypriHbHOHa", Z?/'cH//K 7/r/^/'oHr/7/b//ozo. y/z-zny god/rozo
zoc/zodrząc/T/grz zzzrz zzgzzgodozroązzczzzygrzzzzz^. 39. zzrzyzr. zzgrzz^b, 3 (35), PiBHe 2006, s. !40-)57. Przygotowanie polskiej
wersji artykułu było możłiwe dzięki stypendium otrzymanemu z Kasy im. Józefa Mianowskiego oraz opiece naukowej
prof. dr. hab. Jerzego Kowalczyka i Wojciecha Boberskiego z Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, którym autor
wyraża głęboką i szczerą wdzięczność.
' Źródła ikonograficzne dotyczące pałacu Lubomirskich w Równem zamieścili m.in.: Roman AFTANAZY, Mrztgnrz/y
r/o r/zzg/'dw rgzyr/gzzgz, T. VT Drzw/zg wo/gwdr/zfwo wo/yńWe, Warszawa 1988, ńg. 395-402; Oruma JI.
MHXAHJIHUJHH, 77rzyzrzz^ogo-zzrzgzrogz rzz/crzAzdrzz /łoyzzzzzz 2-ż'zzoyzogzzzzzz AT77/-A7Y czzzorzzzzzb, KneB 2000, s. 204-210;
Jerzy KOWALCZYK, „Rezydencje późnobarokowe na Wołyniu", Zrz/zzo/gło-Ub/yzźgłzg Zggzyzy Mzzzgrz/zzg, T. 2 (Numer
specjalny: 7wz'grr/zgXrg^owgRzgc2ypoggo/z'tg/'), Zamość 2004, ił. 21-23; OnhraMHXAHJlHlflHH, „Pe3HpeHpin KHH3iB
JlK)6oMHpcbKMX y PiBHOMy: po icTopii po3BHTKy ia 3anenapy", [w:] Jrzzzzzczrzz L/TZ/7, T. CCXLIX (Lłpapi KoMicii
apxńeKTypH ia MicToóypyBaHHa), JlbBiB 2005, ił. 2, 7-łO; OneHa riPHlUELłA, Rwzzz^jtzzz Pzgzzozo.' /zoz^d g A/z/rzy/zg,
PiBHe 2006, s. 56-63.
- Oprócz pubiikacji wymienionych w poprzednim przypisie, o rezydencji w Równem zob.: AneKcaHpp O. BOPOHHH,
Jrzzzzzczrrz o gyzrzdgrzbYgczrzzx zoyodrzx zz Azgczzzg^/rrzY TOzo-Jrz/zrzdr/ozo zegrz^z, KneB 1869, s. 58-74; Tadeusz Jerzy STECKI,