Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (75.2013)

428

Katarzyna Przywoźna-Leśniak

Żółkiewskie Łazienki nie były jedynym obiektem należącym do króla, w którym zasto-
sowano ten rodzaj dekoracji, wnętrza licowane płytkami istniały bowiem także w pałacu
w Jaworowie.
Pokoje i Gabinet Farfurowy w Jaworowie
Jaworów będący królewszczyzną (co miało znaczenie dla jego późniejszej historii)
należał do Jana Sobieskiego od 1644 r. i był pierwszą siedzibą przyszłego króla najpierw
jako starosty jaworowskiego, potem chorążego i marszałka koronnego, a następnie jedną
z ulubionych letnich królewskich rezydencji11. Drewniany jaworowski dwór starościński
nazywany zamkiem (którego najwcześniejszy opis zawiera lustracja królewszczyzn woje-
wództwa ruskiego z roku 166112) po 1674 r. rozbudowywano i upiększano, a otaczające
go ogrody uważano wówczas za wyjątkowo wspaniałe i porównywano nawet z wersalski-
mi13. Niestety, informacje dotyczące czasu i zakresu rozbudowy jaworowskiej rezydencji
są bardzo skromne, nie zachował się też żaden jej opis z tego okresu. O tym, jak wyglądała
w czasach króla, pewne pojęcie daje dopiero Inwentarz z 1716 r.14, spisany dla Józefa
Wandalina Mniszcha, który otrzymał starostwo jaworowskie odebrane Sobieskim po
śmierci Marii Kazimiery15. Jak zapisano w Inwentarzu, w byłej siedzibie królewskiej,
zrujnowanej podczas pobytu wojsk rosyjskich16 17, po prawej stronie od sieni, poprzedzone
pokojem „pierwszym” znajdowały się cztery pomieszczenia określone jako farfurowe,
a więc pierwotnie całe licowane płytkami. Były to: 2. Pokój farfurowy, [w którym] okien
4 z awrotkami. 3. Pokój farfurowy, który jako i pierwszy był bez farfur; drzwi 3, okien
dwie, komin kryty farfurowy. 1. Gabinet farfurowy. [W nim] Sufit błękitno małowany,
gzems otwierający się na dołepod oknem do gabinetu wkoło się obracającego na bełuar-
dzie. Okrągły błachą białą w koronę obity, okien niemasz ani drzwi, tyłko zawiasy pobiła-
ne, w tym gabinecie jest komin sztukatorską robotą. 4. Pokój farfurowy ten tyłko nie
zrujnowany, w którym bywała Krółowej Nieboszczki rezydencja, [w nim] piec ołenderski,
komin sztukatorską robotąf1. O tym, że dekoracje te powstały w czasach Jana III świadczy
i powyższy opis, w którym jedno z pomieszczeń określono jako „rezydencję” Marii Kazi-
miery, i układ Inwentarza. W jego pierwszej części, do której należy cytowany fragment,
opisano bowiem stan pałacu bezpośrednio po przejęciu, w końcowej zaś, powstałej nieco

11 0 historii Jaworowa najobszerniej pisali: Edward WEBERSFELD, Jaworów: monografia historyczna, etnograficzna
i statystyczna, Lwów 1909 i Roman AFTANAZY, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 7, Woje-
wództwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław 1995, s. 308-316.
12 Emilia i Kazimierz ARŁAMOWSCY, Lustracja województwa ruskiego 1661-1665, cz.2.: Ziemia lwowska, Wrocław
1974, s. 125-126.
13 Ciekawy opis ogrodów z 1684 r. sporządził Jan W. POCZOBUT ODLANICKI, Pamiętnik (1640-1684), red. Andrzej
RACHUBA, Warszawa 1987, s. 317.
14 Inwentarz pałacu jaworowskiego wszystkiego w nim opisany odnalazł i opublikował GĘBAROWICZ, Szkice...,
s. 249-254, nie podając jednak miejsca jego przechowywania.
15 Marysieńka wyjeżdżając z Polski w 1698 r. przekazała Jaworów Jakubowi Sobieskiemu, nadanie to nie zostało za-
twierdzone przez Augusta II, który po śmierci królowej (3011716 r.) już 26II tego roku dekretem królewskim przyznał
starostwo jaworowskie Mniszchowi. (Huguette PERZANOWSKA, „Józef Wandalin Mniszech”, [w:] Polski Słownik
Biograficzny, t. XXI, Wrocław 1976, s. 475).
16 W opisie wymieniono np. drzwi bez zawias francuskich, które Car Imość Moskiewski wziął sam, brak szkła w oknach,
powyrywane drzwi i części metalowe - nawet ze słupów dębowych zawiasy wyjęto (Inwentarz pałacu...', cyt. za: GĘBA-
ROWICZ, Szkice..., s. 251 i 253).
17 Inwentarz pałacu...', cyt. za: GĘBAROWICZ, Szkice..., s. 250-251.