DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Artykuły
DOI article:Skibiński, Franciszek: Architekci, budowniczowie, kamieniarze i rzeźbiarze obcego pochodzenia w Gdańsku 1550-1630. Szkic z dziejów migracji artystycznej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71007#0007
5
FRANCISZEK SKIBIŃSKI
Toruń, Wydział Sztuk Pięknych UMK
Architekci, budowniczowie, kamieniarze
i rzeźbiarze obcego pochodzenia w Gdańsku
1550-1630. Szkic z dziejów migracji artystycznej
Zmiana miejsca od czasów najdawniejszych stanowi nieodłączną część życia arty-
stów i architektów. Członkowie średniowiecznych strzech budowlanych, nowożyt-
ni artyści szukający zatrudnienia na dworach i w miastach, współcześni twórcy
nieustannie podróżujący pomiędzy państwami i kontynentami - wszyscy przemieszczali
się i nadal to robią, pokonując często znaczne odległości w poszukiwaniu wykształcenia,
pracy i sławy. Pogłębiona analiza charakteru i kierunków migracji oraz warunkujących ją
czynników zawodowych, społecznych, ekonomicznych, politycznych czy religijnych
może ujawnić historyczną strukturę wielu zjawisk artystycznych, takich jak często nieli-
niowe przemiany stylowe czy też transfer wzorców oraz idei artystycznych. Studia nad
tym zagadnieniem, łączące metody badawcze historii sztuki i historii, a także socjologii
i nauk pokrewnych, stały się w ostatnim czasie ważnym kierunkiem badań. Zaowocowały
one publikacją szeregu istotnych analiz oraz podjęciem zakrojonych na szeroką skalę pro-
jektów badawczych, których wyniki z pewnością poszerzą wiedzę o czynnikach kształtu-
jących europejską sztukę i architekturę1.
Celem niniejszego szkicu jest próba charakterystyki zjawiska migracji artystycznej
w odniesieniu do nowożytnego Gdańska, jednego z najważniejszych w tym kontekście
ośrodków artystycznych północno-wschodniej Europy2. Przeżywające rozkwit gospodar-
czy oraz cieszące się rosnącą pozycją polityczną miasto stało się w 2. połowie XVI w. i na
1 Zob. m.in. zbiory studiów The Low countries at the Crossroads. Netherlandish Architecture as an Export Product in
Early Modern Europe (1480-1680), (Architectura Moderna 8), red. Krista DE JONGE, Konrad OTTENHEYM, Turn-
hout 2013, oraz Art and Migration. Netherlandish Artists on the More 1400-1750. Nederlands Kunsthistorisch Jaar-
boek, 63, 2013, red. Dulcia MEIJERS, Frits SCHOLTEN, Joanna WOODALL. Obecnie zakrojone na szeroką skalę
badania nad migracją artystów na obszarze Niderlandów prowadzone są m.in. w ramach projektu Artists on the move.
Sculptors from the Low Countries in Europe 1450-1650, realizowanego na Uniwersytecie w Amsterdamie przez prof.
Fritsa Scholtena i dr Arjana de Koomen, oraz projektu Baltic Borderlands: Shifting Boundaries of Mind and Culture in
the Borderlands of the Baltic Sea Region, prowadzonego na Uniwersytecie w Greifswaldzie przez prof. Michaela Nor-
tha (http://www.phil.uni-greifswald.de/fk/borderlands.html; dostęp 14 XI 2013).
2 Studium to jest rozwinięciem artykułu „Immigration, integration, expansion. Foreign architects, masons and stone
sculptors in Danzig between c. 1550 and 1630", [w:] Roving Renaissances. Migration of architects and architectural
exchange in Early Modern Europe (15th-l 7th centuries). Proceedings of a conference held at the Instituto Universi-
tario Olandese di Storia dell'Arte in Florence, 18 January 2013, red. Konrad OTTENHEYM, Mantova 2014,
s. 76-89.'
FRANCISZEK SKIBIŃSKI
Toruń, Wydział Sztuk Pięknych UMK
Architekci, budowniczowie, kamieniarze
i rzeźbiarze obcego pochodzenia w Gdańsku
1550-1630. Szkic z dziejów migracji artystycznej
Zmiana miejsca od czasów najdawniejszych stanowi nieodłączną część życia arty-
stów i architektów. Członkowie średniowiecznych strzech budowlanych, nowożyt-
ni artyści szukający zatrudnienia na dworach i w miastach, współcześni twórcy
nieustannie podróżujący pomiędzy państwami i kontynentami - wszyscy przemieszczali
się i nadal to robią, pokonując często znaczne odległości w poszukiwaniu wykształcenia,
pracy i sławy. Pogłębiona analiza charakteru i kierunków migracji oraz warunkujących ją
czynników zawodowych, społecznych, ekonomicznych, politycznych czy religijnych
może ujawnić historyczną strukturę wielu zjawisk artystycznych, takich jak często nieli-
niowe przemiany stylowe czy też transfer wzorców oraz idei artystycznych. Studia nad
tym zagadnieniem, łączące metody badawcze historii sztuki i historii, a także socjologii
i nauk pokrewnych, stały się w ostatnim czasie ważnym kierunkiem badań. Zaowocowały
one publikacją szeregu istotnych analiz oraz podjęciem zakrojonych na szeroką skalę pro-
jektów badawczych, których wyniki z pewnością poszerzą wiedzę o czynnikach kształtu-
jących europejską sztukę i architekturę1.
Celem niniejszego szkicu jest próba charakterystyki zjawiska migracji artystycznej
w odniesieniu do nowożytnego Gdańska, jednego z najważniejszych w tym kontekście
ośrodków artystycznych północno-wschodniej Europy2. Przeżywające rozkwit gospodar-
czy oraz cieszące się rosnącą pozycją polityczną miasto stało się w 2. połowie XVI w. i na
1 Zob. m.in. zbiory studiów The Low countries at the Crossroads. Netherlandish Architecture as an Export Product in
Early Modern Europe (1480-1680), (Architectura Moderna 8), red. Krista DE JONGE, Konrad OTTENHEYM, Turn-
hout 2013, oraz Art and Migration. Netherlandish Artists on the More 1400-1750. Nederlands Kunsthistorisch Jaar-
boek, 63, 2013, red. Dulcia MEIJERS, Frits SCHOLTEN, Joanna WOODALL. Obecnie zakrojone na szeroką skalę
badania nad migracją artystów na obszarze Niderlandów prowadzone są m.in. w ramach projektu Artists on the move.
Sculptors from the Low Countries in Europe 1450-1650, realizowanego na Uniwersytecie w Amsterdamie przez prof.
Fritsa Scholtena i dr Arjana de Koomen, oraz projektu Baltic Borderlands: Shifting Boundaries of Mind and Culture in
the Borderlands of the Baltic Sea Region, prowadzonego na Uniwersytecie w Greifswaldzie przez prof. Michaela Nor-
tha (http://www.phil.uni-greifswald.de/fk/borderlands.html; dostęp 14 XI 2013).
2 Studium to jest rozwinięciem artykułu „Immigration, integration, expansion. Foreign architects, masons and stone
sculptors in Danzig between c. 1550 and 1630", [w:] Roving Renaissances. Migration of architects and architectural
exchange in Early Modern Europe (15th-l 7th centuries). Proceedings of a conference held at the Instituto Universi-
tario Olandese di Storia dell'Arte in Florence, 18 January 2013, red. Konrad OTTENHEYM, Mantova 2014,
s. 76-89.'