Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (78.2016)

265

JERZY MIZIOŁEK,
Warszawa, Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytet SWPS
EWA SYCHA
Warszawa, Uniwersytet SWPS
„Chopin w salonie księcia Antoniego Radziwiłła ".
Nowe odczytanie obrazu Henryka Siemiradzkiego
Wbogatej ikonografii Fryderyka Chopina na szczególną uwagę zasługują trzy
obrazy. Pierwszy - Polonez Chopina z 1859 r. - jest dziełem Teofila Kwiat
kowskiego, którego kompozytor mógł znać już od czasów studiów w murach
Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego1. Drugi to obraz Andrew Carrick
Gow'a (1848-1920) - Muzyczna opowieść Chopina z 1879 r.2 Trzeci zaś, czyli płótno
Henryka Siemiradzkiego z 1887 r. znajdujące się w prywatnej kolekcji w Stanach Zjedno-
czonych, znane jest jako Koncert w salonie księcia Antoniego Radziwiłła, Chopin w salo-
nie Radziwiłła lub Koncert Fryderyka Chopina w salonie Radziwiłła w 1829 roku3 (il. 1).
To sporych rozmiarów dzieło, będące jednym z dwóch obrazów Siemiradzkiego o tematy-
ce polskiej, jest przedmiotem niniejszych uwag4. Ze względu na jego temat należy do
najczęściej reprodukowanych płócien autora Pochodni Nerona; odnajdujemy je, przede

1 Obraz reprodukowany m.in. w: Romantyzm. Malarstwo w czasach Fryderyka Chopina, Katalog wystawy w Zamku
Królewskim w Warszawie, red. Agnieszka MORAWIŃSKA, Warszawa 1999, s. 202. Na temat Teofila Kwiatkowskiego
jako studenta Oddziału sztuk pięknych Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego, zob. Rafał GERBER, Studenci
Uniwersytetu Warszawskiego 1803-1831. Słownik biograficzny, Wrocław 1977, s. 384-385. O Chopinie jako studencie
Szkoły Głównej Muzyki, która była integralną częścią Uniwersytetu, pisze Maciej GOŁĄB, „Studia Fryderyka Chopina
w Szkole Głównej Muzyki Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego (1826-1829)", [w:] Ars et educatio. Kultura
artystyczna Uniwersytetu Warszawskiego, red. Jerzy MIZIOŁEK, Warszawa 2003, s. 143-152.

2 Jerzy MIZIOŁEK, Hubert KOWALSKI, Uniwersytet Warszawski i młody Chopin, Warszawa 2014, s. 132-133; Jerzy
MIZIOŁEK, University of Warsaw. History and Traditions, Warsaw 2015, s. 269, il. 158. Obraz ten wymaga pogłębio-
nej interpretacji. Planowany jest jego pokaz w Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego na jesieni 2017 r.

3 Zob. Piotr SZUBERT, Aneta BIAŁY, „Siemiradzki Henryk Hektor", [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce
działających: malarze, rzeźbiarze, graficy, t. X (Sa-Się), red. Urszula MAKOWSKA, Warszawa 2016, s. 480, czytamy
tu m.in. „W 1887, na zamówienie Karola Kozłowskiego, literata i wydawcy z Poznania, namalował S. obraz Fryderyk
Chopin koncertujący w salonie ks. Antoniego Radziwiłła w 1829 (ol., sygn., zb. pryw. w USA, szkic ol. Państw. Muz.
Rosyjskie Petersburg). Dzieło, przedstawiające kompozytora koncertującego w pałacu księcia Henryka Antoniego Ra-
dziwiłła przy Wilhelmstrasse w Berlinie, wywołało burzliwe dyskusje w pol. prasie". Obraz pokazano kilka lat temu na
berlińskiej wystawie (w Martin Gropius Bau) zorganizowanej z okazji polskiej prezydencji w Unii Europejskiej, zob.
Obok. Polska-Niemcy. 1000 lat historii w sztuce, red. Małgorzata OMILANOWSKA, [b.m.] 2011, s. 496, il. na s. 470.

4 Warto tu powtórzyć, że choć artysta cieszył się wielką sławą za życia, jak dotąd nie doczekał się nowoczesnej monogra-
fii. Publikacja Lewandowskiego (Stanisław R. LEWANDOWSKI, Siemiradzki, Warszawa 1904, II wyd. 1911), jest już
mocno przestarzała. Zob. też Józef DUŻYK, Siemiradzki. Opowieść biograficzna, Warszawa 1986. Drugi „polski"
obraz Siemiradzkiego to Apoteoza Kopernika, niegdyś w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego (zob. Zygmunt BA-
TOWSKI, Obraz Henryka Siemiradzkiego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie, „Sztuki Piękne", 3, 1926, s. 349-
253); dzieło to zaginęło pod koniec II wojny światowej.