DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Artykuły
DOI article:Konstantynów, Dariusz: "Dirce chrze¬ścijańska" Henryka Siemiradzkiego w Petersburgu i Moskwie (1898)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0605
591
DARIUSZ KONSTANTYNÓW
Gdańsk, Instytut Historii Sztuki UG
„Dirce chrześcijańska" Henryka Siemiradzkiego
w Petersburgu i Moskwie (1898)
Jesienią 1893 r. Henryk Siemiradzki zdradził odwiedzającemu go w Rzymie Aleksan-
drowi Amfitieatrowowi, literatowi i krytykowi współpracującemu z petersburskim
dziennikiem „Nowoje wriemia", że ma „zamiar znowu wystąpić w Rosji [...], ale po
pierwsze już z zupełnie samodzielną wystawą, po drugie - nie wcześniej niż przed ukoń-
czeniem mojej «Chrześcijańskiej Dirce»..."1. Dwa lata później do willi przy via Gaeta
dotarł kolejny gość z Rosji, który swoje wrażenia przedstawił czytelnikom tej samej gazety.
Z jego relacji dowiedzieli się oni, że obraz przedstawiający „chrześcijańską Dirce", „jak
dotąd zakończonym nie został i «literalnie nikomu» pokazywanym nie był, jak ma we zwy-
czaju postępować Siemiradzki z każdą poważniejszą rzeczą, prezentując ją publiczności
w swej pracowni dopiero po ostatnim dotknięciu pędzlem, nie później i nie wcześniej. W pełni
rozumiejąc artystę, ze swej strony ograniczymy się tylko do tej informacji, a szczegóły tak
kompozycji, kolorystyki, rysunku, jak i techniki wykonania, a także wrażenia, jakie obraz
sprawia, pozostawiamy do tego czasu, kiedy obraz ten, bez wątpienia jedno z najmocniej-
szych dzieł Siemiradzkiego, zostanie wystawiony i ocena jego wartości będzie możliwa"2.
Na spotkanie z Dirce rosyjscy krytycy i publiczność musieli jednak jeszcze poczekać.
Siemiradzki chciał obraz przywieźć do Rosji już w marcu 1896 r., niestety -jak wyjaśniał
w liście do syna - „Do Petersburga tej wiosny nie przyjadę, bo sala w Akademii Sz[tuk]
Piękn[ych] nie będzie wolną i dlatego odłożę wystawienie mego «Nerona w cyrku»
do przyszłej wiosny. Tymczasem zaraz po ukończeniu obrazu wystawię go na dni kilka
w pracowni"3. Pracę nad obrazem malarz skończył w ostatnich dniach lutego 1897 r.,
a 13 marca -jak zamierzał - pokazał go gronu wybranych w swej pracowni (il. 1-2). Szeroka
publiczność mogła zobaczyć najnowsze dzieło Siemiradzkiego w maju tegoż roku w dziale
1 Old Gentleman [Aleksandr AMFITIEATROW], „ H3 Gramm. B MacTepCKoh CeMnpaącKoro", Hoeoe 6pe.ua, 1893,
nr 6351 (2 XI), s. 1-2. Siemiradzki pokazał Amfitieatrowowi wiele swych prac (oryginałów, autorskich replik i repro-
dukcji fotograficznych) zupełnie nieznanych rosyjskiej publiczności. Zapytany, dlaczego „w ostatnim czasie unika wy-
staw w Rosji, jakby na przekór niezmiennemu powodzeniu swych prac w naszej ojczyźnie oraz niewątpliwej sympatii
moskiewskiej i petersburskiej publiczności", malarz odpowiedział, że przyczyną są bardzo niekorzystne dla artystów
mieszkających poza Rosją warunki, na jakich organizuje się wystawy w obu rosyjskich stolicach. Wysyłając prace do
Petersburga czy Moskwy muszą oni awansem wydać kwotę kilkuset rubli na transport, cło, ramę itp., która może im się
zwrócić lub nie, podczas gdy organizatorzy wystaw w Europie zachodniej refundują całość lub część kosztów związa-
nych z uczestnictwem w ekspozycji. Wszystkie cytaty - o ile nie podano inaczej - w tłumaczeniu autora.
2 Leo., „H. F. [sic!] CeMnpaącKnh", Hoeoe 6pe.ua, 1895, nr 6807 (9 II), s. 2.
3 Cyt. za: Józef DUŻYK, Siemiradzki. Opowieść biograficzna, Warszawa 1986, s. 474.
DARIUSZ KONSTANTYNÓW
Gdańsk, Instytut Historii Sztuki UG
„Dirce chrześcijańska" Henryka Siemiradzkiego
w Petersburgu i Moskwie (1898)
Jesienią 1893 r. Henryk Siemiradzki zdradził odwiedzającemu go w Rzymie Aleksan-
drowi Amfitieatrowowi, literatowi i krytykowi współpracującemu z petersburskim
dziennikiem „Nowoje wriemia", że ma „zamiar znowu wystąpić w Rosji [...], ale po
pierwsze już z zupełnie samodzielną wystawą, po drugie - nie wcześniej niż przed ukoń-
czeniem mojej «Chrześcijańskiej Dirce»..."1. Dwa lata później do willi przy via Gaeta
dotarł kolejny gość z Rosji, który swoje wrażenia przedstawił czytelnikom tej samej gazety.
Z jego relacji dowiedzieli się oni, że obraz przedstawiający „chrześcijańską Dirce", „jak
dotąd zakończonym nie został i «literalnie nikomu» pokazywanym nie był, jak ma we zwy-
czaju postępować Siemiradzki z każdą poważniejszą rzeczą, prezentując ją publiczności
w swej pracowni dopiero po ostatnim dotknięciu pędzlem, nie później i nie wcześniej. W pełni
rozumiejąc artystę, ze swej strony ograniczymy się tylko do tej informacji, a szczegóły tak
kompozycji, kolorystyki, rysunku, jak i techniki wykonania, a także wrażenia, jakie obraz
sprawia, pozostawiamy do tego czasu, kiedy obraz ten, bez wątpienia jedno z najmocniej-
szych dzieł Siemiradzkiego, zostanie wystawiony i ocena jego wartości będzie możliwa"2.
Na spotkanie z Dirce rosyjscy krytycy i publiczność musieli jednak jeszcze poczekać.
Siemiradzki chciał obraz przywieźć do Rosji już w marcu 1896 r., niestety -jak wyjaśniał
w liście do syna - „Do Petersburga tej wiosny nie przyjadę, bo sala w Akademii Sz[tuk]
Piękn[ych] nie będzie wolną i dlatego odłożę wystawienie mego «Nerona w cyrku»
do przyszłej wiosny. Tymczasem zaraz po ukończeniu obrazu wystawię go na dni kilka
w pracowni"3. Pracę nad obrazem malarz skończył w ostatnich dniach lutego 1897 r.,
a 13 marca -jak zamierzał - pokazał go gronu wybranych w swej pracowni (il. 1-2). Szeroka
publiczność mogła zobaczyć najnowsze dzieło Siemiradzkiego w maju tegoż roku w dziale
1 Old Gentleman [Aleksandr AMFITIEATROW], „ H3 Gramm. B MacTepCKoh CeMnpaącKoro", Hoeoe 6pe.ua, 1893,
nr 6351 (2 XI), s. 1-2. Siemiradzki pokazał Amfitieatrowowi wiele swych prac (oryginałów, autorskich replik i repro-
dukcji fotograficznych) zupełnie nieznanych rosyjskiej publiczności. Zapytany, dlaczego „w ostatnim czasie unika wy-
staw w Rosji, jakby na przekór niezmiennemu powodzeniu swych prac w naszej ojczyźnie oraz niewątpliwej sympatii
moskiewskiej i petersburskiej publiczności", malarz odpowiedział, że przyczyną są bardzo niekorzystne dla artystów
mieszkających poza Rosją warunki, na jakich organizuje się wystawy w obu rosyjskich stolicach. Wysyłając prace do
Petersburga czy Moskwy muszą oni awansem wydać kwotę kilkuset rubli na transport, cło, ramę itp., która może im się
zwrócić lub nie, podczas gdy organizatorzy wystaw w Europie zachodniej refundują całość lub część kosztów związa-
nych z uczestnictwem w ekspozycji. Wszystkie cytaty - o ile nie podano inaczej - w tłumaczeniu autora.
2 Leo., „H. F. [sic!] CeMnpaącKnh", Hoeoe 6pe.ua, 1895, nr 6807 (9 II), s. 2.
3 Cyt. za: Józef DUŻYK, Siemiradzki. Opowieść biograficzna, Warszawa 1986, s. 474.