DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Wasik, Bogusz: Zamek, koś¬ciół i mury miejskie w Kowalewie Pomorskim - kwestia XIV-wiecznych warsztatów budowlanych
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0082
80
Bogusz Wasik
8. Kościół parafialny w Chełmoniach - widok od północy. Fot. autor
ceglanych. Jest on znacznie szerszy niż asortyment form zastosowanych w kościele, co
jest zrozumiałe, bo świątynia nie miała chociażby sklepień. Zauważyć jednak należy, że
praktycznie wszystkie formy kształtek użytych w kościele znajdują analogie w materiale
z zamku wysokiego (il. 3). Kształtki z profilem * wałka, po którego bokach znajdują się
blaszki ustawione pod kątem 90° do krawędzi cegły oraz zwykłe fazy stanowią jedną
z liczniejszych grup26. Co prawda nie zarejestrowano ich in situ, ajedynie w gruzowisku,
ale wyróżniające się skupisko owych kształtek z wałkiem, przy których zanotowano też
cegły fazowane zalegało w rejonie północno-zachodniego narożnika dziedzińca (w war-
stwach leżących bezpośrednio na bruku). Portale kościoła mają ościeża wykonane z ta-
kich kształtek, przy samym otworze wejściowym profil zakończono zwykłą cegłą ze
sfazowanym narożnikiem. Można przypuszczać, że w domu konwentu znajdowały się
podobne. Na zamku udało się odkryć także ułomki, analogicznych do występujących
w świątyni kształtek z profilem * wałka i wklęskami zamiast faz, a także z wałkiem
lancetowym27. Ponadto, jak już wspomniano, kościół obiega wysunięty cokół z profilo-
wanym zwieńczeniem. Formę profilu oryginalnego, różniącego się nieco od obecnego
(z ok. 1900 r.), można zobaczyć na inwentaryzacji Johannesa Heisego28. Wykonano go
z dwóch warstw cegieł. Górna ma profil spływu zakończonego delikatnym uskokiem osa-
dzonym na ćwierćwałku, a dolna - wydatnego ćwierćwałka przechodzącego u dołu
w delikatny „nosek" profilu simowego. Ten ostatni szczegół jest istotny w kontekście
naszych rozważań, gdyż kształtka o analogicznym profilu do odnotowanego przez Johan-
nesa Heisego odnaleziona została także w domu konwentu29. Dodać tu należy, że cegły
26 WASIK, Budownictwo zamkowe..., Aneksy, s. 33.
27 Ibid., s. 31, 33,
28 HEISE, op. cit, s. 189, fig. 64-66.
29 WASIK, Budownictwo zamkowe..., Aneksy, s. 52,
Bogusz Wasik
8. Kościół parafialny w Chełmoniach - widok od północy. Fot. autor
ceglanych. Jest on znacznie szerszy niż asortyment form zastosowanych w kościele, co
jest zrozumiałe, bo świątynia nie miała chociażby sklepień. Zauważyć jednak należy, że
praktycznie wszystkie formy kształtek użytych w kościele znajdują analogie w materiale
z zamku wysokiego (il. 3). Kształtki z profilem * wałka, po którego bokach znajdują się
blaszki ustawione pod kątem 90° do krawędzi cegły oraz zwykłe fazy stanowią jedną
z liczniejszych grup26. Co prawda nie zarejestrowano ich in situ, ajedynie w gruzowisku,
ale wyróżniające się skupisko owych kształtek z wałkiem, przy których zanotowano też
cegły fazowane zalegało w rejonie północno-zachodniego narożnika dziedzińca (w war-
stwach leżących bezpośrednio na bruku). Portale kościoła mają ościeża wykonane z ta-
kich kształtek, przy samym otworze wejściowym profil zakończono zwykłą cegłą ze
sfazowanym narożnikiem. Można przypuszczać, że w domu konwentu znajdowały się
podobne. Na zamku udało się odkryć także ułomki, analogicznych do występujących
w świątyni kształtek z profilem * wałka i wklęskami zamiast faz, a także z wałkiem
lancetowym27. Ponadto, jak już wspomniano, kościół obiega wysunięty cokół z profilo-
wanym zwieńczeniem. Formę profilu oryginalnego, różniącego się nieco od obecnego
(z ok. 1900 r.), można zobaczyć na inwentaryzacji Johannesa Heisego28. Wykonano go
z dwóch warstw cegieł. Górna ma profil spływu zakończonego delikatnym uskokiem osa-
dzonym na ćwierćwałku, a dolna - wydatnego ćwierćwałka przechodzącego u dołu
w delikatny „nosek" profilu simowego. Ten ostatni szczegół jest istotny w kontekście
naszych rozważań, gdyż kształtka o analogicznym profilu do odnotowanego przez Johan-
nesa Heisego odnaleziona została także w domu konwentu29. Dodać tu należy, że cegły
26 WASIK, Budownictwo zamkowe..., Aneksy, s. 33.
27 Ibid., s. 31, 33,
28 HEISE, op. cit, s. 189, fig. 64-66.
29 WASIK, Budownictwo zamkowe..., Aneksy, s. 52,