Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (79.2017)

313

KAMILA KŁUDKIEWICZ
Poznań, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Adama Mickiewicza
Kolekcjoner obrazów w Warszawie
na przełomie XIX i XX wieku.
O zbiorach malarstwa Juliusza hr. Ostrowskiego
Na przełomie XIX i XX w. istotnym obiektem zainteresowania i zakupów polskich
kolekcjonerów było współczesne im malarstwo polskie. Powstały wówczas
skromniejsze i bardziej rozbudowane zbiory obrazów polskich artystów, które
chętnie kupowali arystokraci (Ignacy hr. Korwin-Milewski1, Leon hr. Piniński2), warszaw-
ska finansjera (Jan Bloch i Emilia z Kronenbergów, Matjas Bersohn, Dawid Rosenblum)3,
łódzcy przemysłowcy (Juliusz Heinzel, Maurycy Poznański, Leon Hirszberg)4, czy inteli-
gencja (lekarz Franciszek Goldberg-Górski5, adwokat Leon Papieski, radca Franciszek
Macharski)6. Do tego grona należy dodać również przedstawicieli warszawskiej burżuazji
i wolnych zawodów: Jana Gardowskiego, Stefana Laurysiewicza, Bohdana Wydżgę, Ste-
fana Oderfelda, Stefana Weisbluma.
Nieliczne z tych kolekcji doczekały się szczegółowego opracowania, rekonstrukcji sta-
nu zbioru za życia kolekcjonera oraz analizy jego działalności. Na skutek zawieruch wo-
jennych, ale także naturalnego dla kolekcji rozpadu zbioru po śmierci jego twórcy, braku
dokumentacji zakupów, jak i podstawowego w badaniach nad kolekcjonerstwem inwen-
tarza, ich rekonstrukcja pozostaje utrudniona. Wyjątkowe miejsce pośród powstających

1 Andrzej RYSZKIEWICZ, „Galeria obrazów Ignacego Korwin Milewskiego", [w:] id., Kolekcjonerzy i miłośnicy,
Warszawa 1981, s. 197-222.

2 Leon hr. Piniński kolekcjonował głównie dawne malarstwo, zwłaszcza angielskie, ale kupował również obrazy pol-
skich współczesnych artystów. Por. Malarstwo angielskie w zbiorach wawelskich. Fundacja Leona Pinińskiego, oprac.
Joanna WINIEWICZ, Kazimiera KUCZMAN (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie), Kraków 1993.

3 Tadeusz Stefan JAROSZEWSKI, „Wielki bourgeois - mecenas, kolekcjoner, odbiorca", [w:] Mecenas - kolekcjoner
- odbiorca. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Katowice, listopad, 1981, Warszawa, 1984, s. 93-112;
Joanna HENSEL, „Mecenat finansjery warszawskiej w zakresie plastyki w drugiej połowie XIX wieku", [w:] Dzieje
burżuazji w Polsce. Studia i Materiały, 1974, t. I, s. 31-100.

4 Dariusz KACPRZAK, Kolekcje ziemi obiecanej. Zbiory artystyczne łódzkiej burżuazji wielkoprzemysłowej w łatach
1880-1939, Warszawa 2015.

5 Zofia NOWAK, „Zbiory Leona Franciszka Goldberg-Górskiego", Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, 1966,
t. X, s. 423-469.

6 Tomasz F. de ROSSET, „Malarstwo polskie w polskich kolekcjach prywatnych", Muzealnictwo, 2008, nr 49, s. 204-
216. Por. również informacje na temat kolekcji Bronisława Krystalla. Co prawda większość jego zbiorów powstała
w dwudziestoleciu międzywojennym, jednak pierwszych zakupów kolekcjoner dokonywał jeszcze przed I wojną świa-
tową. Zob. Bronisław Krystałł. Testament, kat. wyst. Muzeum Narodowe w Warszawie, red. Krzysztof ZAŁĘSKI,
Warszawa 2015.