Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (79.2017)

363

JULIUSZ A. CHROŚCICKI
Kraków, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II
Profesor Zdzisław Żygułski junior
- przyjaciel i niezwykły uczony

Nasz przyjaciel
Prof. Zdzisław Żygulski jr., jako członek Komi-
tetu Nauk o Sztuce PAN, zjawił się na posiedzeniu
tego gremium w sali im. prof. Juliusza Starzyńskie-
go w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk
w Warszawie. Był to piątek, 26 kwietnia 1980 r. Ów-
czesny przewodniczący Komitetu Nauk o Sztuce
PAN, prof. Jan Białostocki, mój wieloletni szef ka-
tedry, zaprosił mnie do wygłoszenia referatu Forum
Wazów w Warszawie1.Profesor Żygulski był jednym
z siedmiu dyskutantów, którzy odnieśli się pozytyw-
nie do przedstawionych hipotez, co było istotne dla
dalszych losów mojej habilitacji na Wydziale Histo-
rycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Co ważniej-
sze, był on jednym z twórców fundamentalnej dla
moich badań wystawy Sztuka dworu Wazów w Pol-
sce, pokazywanej w maju i czerwcu 1976 r. w Zam-
ku Królewskim na Wawelu, a następnie w Sztokhol-
mie2. Mój referat, po uwzględnieniu m.in. jego
uwag, ukazał się jako artykuł w „Kwartalniku Ar-
chitektury i Urbanistyki" pod koniec 1980 r.3
W lutym 1981 r. zawiozłem maszynopis habili-
tacji z ilustracjami do rąk profesora Żygulskiego
jako recenzenta. Taki był wówczas regulamin Cen-
tralnej Komisji Kwalifikacyjnej, a sama praca habi-
litacyjna mogła być wydrukowana już po kolo-

1 Nie ma sprawozdań z działalności Komitetu Nauk
o Sztuce PAN z lat 1979-1984, drukowanych w „Roczni-
ku Historii Sztuki". Być może powodem tego były działa-
nia cenzorskie. Korzystałem z moich notatek i przypisów
w artykule - Juliusz A. CHROŚCICKI, „Forum Wazów
w Warszawie", Kwartalnik Architektury i Urbanistyki,
XXV:1980, nr 3-4, s. 233.

2 Zdzisław ŻYGULSKI, „Wazowie w Polsce", [w:] Sztu-

ka dworu Wazów w Polsce, kat. wyst., Zamek Królewski

na Wawelu, Kraków 1976, s. 13-29 oraz szereg pozycji

katalogowych. W tymże roku katalog ukazał się w wersji

kwium4. Kończąc jej redagowanie byłem nie tylko
zmęczony intensywną pracą, lecz także załamany
ciężką chorobą i dwiema poważnymi operacjami
Wandy, wykonanymi w Instytucie Hematologii5.
Prof. Żygulski pocieszał mnie, wierząc w jej szybki
powrót do pełnego zdrowia. To była dla mnie wyjąt-
kowa rozmowa przywracająca mi siłę przetrwania!
Po raz pierwszy od kilku miesięcy zasnąłem spokoj-
nie w pociągu podczas długiej podróży z Krakowa
do Warszawy. Kiedy wróciłem późnym wieczorem
do naszego mieszkania na Saskiej Kępie, byłem jak
odrodzony.
Na koniec wspomnień o habilitacji dodam jesz-
cze, że pozostałymi recenzentami byli pracujący
w Warszawie prof. Stanisław Mossakowski (IS PAN)
i prof. Adam Miłobędzki (IHS UW). 15 czerwca
1981 r. zdałem kolokwium habilitacyjne przed Radą
Wydziału Historycznego UW. Tego samego dnia
pogratulował mi ówczesny rektor, prof. Henryk
Samsonowicz. Znacznie później dowiedziałem się,
że jesienią 1981 r. prof. Jerzy Szabłowski jako su-
perrecenzent napisał entuzjastyczną recenzję, a po-
zytywna decyzja CKK w tej sprawie zapadła przed
13 grudnia 1981 r., została jednak zatrzymana z po-
wodu wprowadzenia stanu wojennego. Tej niedzie-
li, podczas trzeciego dnia obrad, został zawieszony
Kongres Kultury Polskiej pod przewodnictwem
szwedzkiej; zob. Sigismund Vasa och hans sóner. En
utstdllning kring Vasadynastien i Polen 1587-1668, red.
Aron ANDRESSON, kat. wyst., Liljevalchs konsthall,
Stockholm 1976.
3 CHROŚCICKI, Forum Wazów....
4 Juliusz A. CHROŚCICKI, Sztuka i polityka. Funkcje
propagandowe sztuki w epoce Wazów 1587-1668, War-
szawa 1983.
5 Wanda MOSSAKOWSKA, „Wanda Wyganowska
(1931-2013)", Biuletyn Historii Sztuki, LXXVIII:2016,
nr 1, s. 208.