DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Jurkowlaniec, Tadeusz: Nieznany nagrobek gotycki w Elblągu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0450
438
Tadeusz Jurkowlaniec
nie najlepiej świadczą: zachwianie wysokości liter i odstępów między nimi oraz stosowa-
nie niewyszukanych przerywników (koliste lub nieregularne „punkty", zajmujące niekie-
dy części liter), a także nieporadne ukształtowanie ozdobnej litery majuskułowej („C" lub
„A" w nazwie święta lub w imieniu świętej), sporadycznie spotykanej w epigrafice XIV
stulecia22. Nie wiadomo, czy zaniechanie dekoracji narożników płyty było wynikiem nie-
pomyślnych, przypadkowych okoliczności, czy decyzją zleceniodawcy lub wykonawcy
dzieła.
Jeżeli rozmiary i typ pomnika, rodzaj materiału i jakość techniczno-artystyczna na-
grobka świadczą o pozycji społecznej i majątkowej osób upamiętnionych (i pośrednio,
niekiedy - zamawiających dzieło), to na podstawie cech omawianego ułomka wypada
przypuszczać, że Elżbieta i jej mąż nie należeli do elity Elbląga23. Przyjmuje się, że naj-
wyższe warstwy społeczne wielkich miast pruskich upamiętniały swoich zmarłych eks-
kluzywnymi nagrobkami wykonanymi z użyciem mosiądzu (Nagrobki, s. 73 i przyp. 19).
Trzeba jednak zastrzec, że w obecnym stanie rzeczy rozstrzyganie o pozycji społecznej
mieszczan w średniowieczu na podstawie cech ich nagrobków może okazać się zwodni-
cze. Powściągliwość sugerują między innymi dysproporcje liczb znanych nagrobków
„metalowych", upamiętniających mieszkańców Elbląga (4)24 i Torunia (22)25- dwóch
wielkich miast pruskich, które charakteryzowała zbliżona „struktura zamożności" miesz-
czan26.
22 Barbara TRELIŃSKA, Gotyckie pismo epigraficzne w Polsce, Lublin 1991, s. 29-30, 47 (nr 9), 63-67, 81 (nr 54).
23 Na temat majątkowego rozwarstwienia mieszkańców Elbląga zob. - Roman CZAJA, Socjotopografia miasta Elbląga
w średniowieczu, Toruń 1992.
24 Na podstawie szczątkowych informacji wiadomo, że płyty mosiężne upamiętniały członków elbląskiej gałęzi rodu
Rouberów, pogrzebanych w Elblągu [27-28.6-7] i w pobliskim Myszewie [238-239.1-2].
25 W Toruniu, oprócz sławnej płyty Jana von Soest (zm. 1351) i jego żony Małgorzaty (zm. po 1363) w kościele
św. Janów [255.1] notujemy - na podstawie istniejących zabytków oraz przekazów pisanych - 21 średniowiecznych
pomników wykonanych z użyciem metalu [257-269.3-15], [282-299.1-7], [294.1].
26 CZAJA, Socjotopografia (jak przyp. 23), s. 38-40.
Tadeusz Jurkowlaniec
nie najlepiej świadczą: zachwianie wysokości liter i odstępów między nimi oraz stosowa-
nie niewyszukanych przerywników (koliste lub nieregularne „punkty", zajmujące niekie-
dy części liter), a także nieporadne ukształtowanie ozdobnej litery majuskułowej („C" lub
„A" w nazwie święta lub w imieniu świętej), sporadycznie spotykanej w epigrafice XIV
stulecia22. Nie wiadomo, czy zaniechanie dekoracji narożników płyty było wynikiem nie-
pomyślnych, przypadkowych okoliczności, czy decyzją zleceniodawcy lub wykonawcy
dzieła.
Jeżeli rozmiary i typ pomnika, rodzaj materiału i jakość techniczno-artystyczna na-
grobka świadczą o pozycji społecznej i majątkowej osób upamiętnionych (i pośrednio,
niekiedy - zamawiających dzieło), to na podstawie cech omawianego ułomka wypada
przypuszczać, że Elżbieta i jej mąż nie należeli do elity Elbląga23. Przyjmuje się, że naj-
wyższe warstwy społeczne wielkich miast pruskich upamiętniały swoich zmarłych eks-
kluzywnymi nagrobkami wykonanymi z użyciem mosiądzu (Nagrobki, s. 73 i przyp. 19).
Trzeba jednak zastrzec, że w obecnym stanie rzeczy rozstrzyganie o pozycji społecznej
mieszczan w średniowieczu na podstawie cech ich nagrobków może okazać się zwodni-
cze. Powściągliwość sugerują między innymi dysproporcje liczb znanych nagrobków
„metalowych", upamiętniających mieszkańców Elbląga (4)24 i Torunia (22)25- dwóch
wielkich miast pruskich, które charakteryzowała zbliżona „struktura zamożności" miesz-
czan26.
22 Barbara TRELIŃSKA, Gotyckie pismo epigraficzne w Polsce, Lublin 1991, s. 29-30, 47 (nr 9), 63-67, 81 (nr 54).
23 Na temat majątkowego rozwarstwienia mieszkańców Elbląga zob. - Roman CZAJA, Socjotopografia miasta Elbląga
w średniowieczu, Toruń 1992.
24 Na podstawie szczątkowych informacji wiadomo, że płyty mosiężne upamiętniały członków elbląskiej gałęzi rodu
Rouberów, pogrzebanych w Elblągu [27-28.6-7] i w pobliskim Myszewie [238-239.1-2].
25 W Toruniu, oprócz sławnej płyty Jana von Soest (zm. 1351) i jego żony Małgorzaty (zm. po 1363) w kościele
św. Janów [255.1] notujemy - na podstawie istniejących zabytków oraz przekazów pisanych - 21 średniowiecznych
pomników wykonanych z użyciem metalu [257-269.3-15], [282-299.1-7], [294.1].
26 CZAJA, Socjotopografia (jak przyp. 23), s. 38-40.