DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Artykuły
DOI article:Kurzej, Michał: Autorstwo architektury ko¬ścioła ¬w. Anny w Krakowie a problem twórczo¬ści architektonicznej Baltazara Fontany
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0471
Autorstwo architektury kościoła św. Anny w Krakowie
459
4. Kopuły krakowskich kościołów św. Piotra i Pawła (z lewej) i św. Anny (z prawej).
Fot. Michał Kurzej
wiska wprawdzie nie odnotowano, ale jego tożsamość identyfikuje wzmianka o pensji, gdyż
Solari był jedyną osobą określaną jako architekt i wynagradzaną w ten sposób, która wy-
stępuje w tym źródle. Z tej informacji wynikają dwa bardzo istotne wnioski. Po pierw-
sze fakt, że Solari nie otrzymał wynagrodzenia świadczy, iż realizacja projektów
wykonawczych należała do jego etatowych obowiązków15. Po drugie można przypusz-
czać, że wcześniejsze projekty nie pokazywały elewacji czaszy kopuły. Przykładem może
być chociażby publikowany przez Makowieckiego plan Tylmana, który uwzględnia kopu-
łę w rzucie, ale nie pokazuje jej w widoku fasady. Niezależnie od kwestii identyfikacji
tych planów z kościołem św. Anny, pozwalają one przypuszczać, że wykonane przez nie-
go projekty ograniczały się do tych dwóch rysunków. Było to zapewne zgodnie z po-
wszechną praktyką w okresie nowożytnym, której późne, ale wyraźne potwierdzenie
można znaleźć w pracy Wojciecha Bystrzonowskiego, zalecającego architektom wykony-
wanie właśnie tych rysunków: Ten dwoiaki ichnograficzny i ortograficzny abrys każdej
struktury iako nayregułarniey należy wyrobić architektowi...16.
Inna wzmianka w księdze rachunkowej wskazuje zresztą, że projekt kopuły autorstwa
Solariego wcale nie musiał zostać przeznaczony do realizacji, gdyż 16 maja 1701 r. murarze
15 Poświadcza to również wzmianka z 23 X 1694 r. o zawarciu z kamieniarzami kontraktu na wykonanie arkad według
„formy i miary" zrobionej przez architekta (Rationes..., s. 77).
16 Wojciech BYSTRZONOWSKI, Informacya architektoniczna..., rozdział 39. O znaczeniu terminów „ichnografia"
i „ortografia" zob. Tadeusz MAŃKOWSKI, Fabrica ecclesiae, Warszawa 1946, s. 6-7. Wprawdzie Tadeusz Makowiec-
ki zidentyfikował z krakowskim kościołem aż 22 rysunki, ale stwierdził iż „sąto na pewno owe różne projekty pierwsze,
które Tylman przedłożył do wyboru w Krakowie"; zob. Tadeusz MAKOWIECKI, Archiwum planów Tylmana z Game-
ren, architekta epoki Sobieskiego, Warszawa 1938, s. 10.
459
4. Kopuły krakowskich kościołów św. Piotra i Pawła (z lewej) i św. Anny (z prawej).
Fot. Michał Kurzej
wiska wprawdzie nie odnotowano, ale jego tożsamość identyfikuje wzmianka o pensji, gdyż
Solari był jedyną osobą określaną jako architekt i wynagradzaną w ten sposób, która wy-
stępuje w tym źródle. Z tej informacji wynikają dwa bardzo istotne wnioski. Po pierw-
sze fakt, że Solari nie otrzymał wynagrodzenia świadczy, iż realizacja projektów
wykonawczych należała do jego etatowych obowiązków15. Po drugie można przypusz-
czać, że wcześniejsze projekty nie pokazywały elewacji czaszy kopuły. Przykładem może
być chociażby publikowany przez Makowieckiego plan Tylmana, który uwzględnia kopu-
łę w rzucie, ale nie pokazuje jej w widoku fasady. Niezależnie od kwestii identyfikacji
tych planów z kościołem św. Anny, pozwalają one przypuszczać, że wykonane przez nie-
go projekty ograniczały się do tych dwóch rysunków. Było to zapewne zgodnie z po-
wszechną praktyką w okresie nowożytnym, której późne, ale wyraźne potwierdzenie
można znaleźć w pracy Wojciecha Bystrzonowskiego, zalecającego architektom wykony-
wanie właśnie tych rysunków: Ten dwoiaki ichnograficzny i ortograficzny abrys każdej
struktury iako nayregułarniey należy wyrobić architektowi...16.
Inna wzmianka w księdze rachunkowej wskazuje zresztą, że projekt kopuły autorstwa
Solariego wcale nie musiał zostać przeznaczony do realizacji, gdyż 16 maja 1701 r. murarze
15 Poświadcza to również wzmianka z 23 X 1694 r. o zawarciu z kamieniarzami kontraktu na wykonanie arkad według
„formy i miary" zrobionej przez architekta (Rationes..., s. 77).
16 Wojciech BYSTRZONOWSKI, Informacya architektoniczna..., rozdział 39. O znaczeniu terminów „ichnografia"
i „ortografia" zob. Tadeusz MAŃKOWSKI, Fabrica ecclesiae, Warszawa 1946, s. 6-7. Wprawdzie Tadeusz Makowiec-
ki zidentyfikował z krakowskim kościołem aż 22 rysunki, ale stwierdził iż „sąto na pewno owe różne projekty pierwsze,
które Tylman przedłożył do wyboru w Krakowie"; zob. Tadeusz MAKOWIECKI, Archiwum planów Tylmana z Game-
ren, architekta epoki Sobieskiego, Warszawa 1938, s. 10.