DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Polanowska, Jolanta: Mokotów (część górna) maison de plaisance à goût champêtre w tonacji malowniczej*
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0487
Mokotów (część górna) - maison de plaisance a gout champetre
475
4. N.N., pałacyk w Mokotowie, rzuty przyziemia, piętra i antresoli, ok. 1776; tytuły
i objaśnienia ręką Simona Gottlieba Zuga: „ Plan de la Maison de la Campagne de la Princesse
Marschalle de la Couronne d Mokatow, bati par Mr Schroeger 1'an 1772, Souterrain, Bel
Etage, Entresol", Gab. Ryc. BUW, Inw. G.R. 191. Fot. BUW.
Źródła te świadczą, iż tworzenie posiadłości rozpoczęto w roku 1771 od wydzierżawienia
półwłókowej działki księży wikariuszów kolegiaty warszawskiej św. Jana, co potwierdza kwit
(z 24 lipca 1771)13 opłaty dziesięciny za dzierżawę z prawem emfiteuzy, czyli wznoszenia
budynków. W świetle Opisania Posesji [...]14 i wykreślonego przez Jana Gawłowskiego Pla-
nu Monkotowa15 były to: klin między „Traktem z Lublina..." a „Drogą przez wieś", folwark
(por. il. 8, nr 5-8) i ogród użytkowy „ze starymi trephauzami" (nr 25?). W roku 1771 wydzier-
żawiono też od starostwa warszawskiego „role puste chłopskie"16, czyli zapewne trudne do
uprawy nieużytki na stoku i podmokłym podskarpiu, gdzie według Simona Gottlieba Zuga
„ciernie tylko rosły". Posiadłość dokumentowała Mappa Gruntów Mokotowskich 177117.
We wrześniu roku 1772 drogą zamiany z proboszczem z Ujazdowa uzyskano działkę
na skraju skarpy przeznaczoną pod pałacyk18. Jego budowę powierzono Ephraimowi
13 AGAD, AAW, rkps 253: Kontrakty o Dziesięcinę, kwity z tejże jako z czynszu z Półwóczka od XX. Wikariuszów [...],
1756-78, k. 41 kwit „za dziesięcinę [...] podług trzechletniego kontraktu"; k. 43, 45, 49; rkps 240: Sumariusz [...]: „5
Augusta 1771 [...] in villa Mokotów situm", przywilej dany przez księcia. Pozwolił na to spadek po matce (zm. 1771).
14 AGAD, AAW, rkps 243, k. 7, [część] 2., z odniesieniem do zastanego stanu; por. ANEKS I.
15 Sygn.: „Jan Gawłowski Porucznik Korp.[usu] Indzi.[Inżynierów] Kor.[onnych]", Gabinet Rycin BUW (dalej: Gab.
Ryc. BUW), Inw. Zb. król. P. 187 nr 339: Teresa SULERZYSKA, Stanisława SAWICKA, Katalog rysunków z Gabine-
tu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Cz. 1. Varsaviana, rysunki architektoniczne, dekoracyjne, plany
i widoki z XVIII i XIX wieku, Warszawa 1967, poz. 1062.
16 AGAD, APŁ, rkps 223, k. 5-6, które „xięstwu od r. 1771 za zezwoleniem starosty i króla na czynsz roczny do lat 50
puszczone"; k. 17, 19 spis i wymiary pustych ról od starosty Alojzego Fryderyk Briihla.
17 Mapa wymieniona: AGAD, APŁ, rkps 223, k. 19; w 1803 była w Łańcucie, zaginiona.
18 AGAD, AAW, rkps 243, k. 9, wyciąg z 1817-1818: „od XX. Wikariuszów, Kawałek [...] dany jest X. Proboszczowi
Ujazdowskiemu [...] za inny kawałek gruntu teraz należącego, na którym stoi Pałac". Por. AGAD, APŁ, rkps 223, k. 6
475
4. N.N., pałacyk w Mokotowie, rzuty przyziemia, piętra i antresoli, ok. 1776; tytuły
i objaśnienia ręką Simona Gottlieba Zuga: „ Plan de la Maison de la Campagne de la Princesse
Marschalle de la Couronne d Mokatow, bati par Mr Schroeger 1'an 1772, Souterrain, Bel
Etage, Entresol", Gab. Ryc. BUW, Inw. G.R. 191. Fot. BUW.
Źródła te świadczą, iż tworzenie posiadłości rozpoczęto w roku 1771 od wydzierżawienia
półwłókowej działki księży wikariuszów kolegiaty warszawskiej św. Jana, co potwierdza kwit
(z 24 lipca 1771)13 opłaty dziesięciny za dzierżawę z prawem emfiteuzy, czyli wznoszenia
budynków. W świetle Opisania Posesji [...]14 i wykreślonego przez Jana Gawłowskiego Pla-
nu Monkotowa15 były to: klin między „Traktem z Lublina..." a „Drogą przez wieś", folwark
(por. il. 8, nr 5-8) i ogród użytkowy „ze starymi trephauzami" (nr 25?). W roku 1771 wydzier-
żawiono też od starostwa warszawskiego „role puste chłopskie"16, czyli zapewne trudne do
uprawy nieużytki na stoku i podmokłym podskarpiu, gdzie według Simona Gottlieba Zuga
„ciernie tylko rosły". Posiadłość dokumentowała Mappa Gruntów Mokotowskich 177117.
We wrześniu roku 1772 drogą zamiany z proboszczem z Ujazdowa uzyskano działkę
na skraju skarpy przeznaczoną pod pałacyk18. Jego budowę powierzono Ephraimowi
13 AGAD, AAW, rkps 253: Kontrakty o Dziesięcinę, kwity z tejże jako z czynszu z Półwóczka od XX. Wikariuszów [...],
1756-78, k. 41 kwit „za dziesięcinę [...] podług trzechletniego kontraktu"; k. 43, 45, 49; rkps 240: Sumariusz [...]: „5
Augusta 1771 [...] in villa Mokotów situm", przywilej dany przez księcia. Pozwolił na to spadek po matce (zm. 1771).
14 AGAD, AAW, rkps 243, k. 7, [część] 2., z odniesieniem do zastanego stanu; por. ANEKS I.
15 Sygn.: „Jan Gawłowski Porucznik Korp.[usu] Indzi.[Inżynierów] Kor.[onnych]", Gabinet Rycin BUW (dalej: Gab.
Ryc. BUW), Inw. Zb. król. P. 187 nr 339: Teresa SULERZYSKA, Stanisława SAWICKA, Katalog rysunków z Gabine-
tu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Cz. 1. Varsaviana, rysunki architektoniczne, dekoracyjne, plany
i widoki z XVIII i XIX wieku, Warszawa 1967, poz. 1062.
16 AGAD, APŁ, rkps 223, k. 5-6, które „xięstwu od r. 1771 za zezwoleniem starosty i króla na czynsz roczny do lat 50
puszczone"; k. 17, 19 spis i wymiary pustych ról od starosty Alojzego Fryderyk Briihla.
17 Mapa wymieniona: AGAD, APŁ, rkps 223, k. 19; w 1803 była w Łańcucie, zaginiona.
18 AGAD, AAW, rkps 243, k. 9, wyciąg z 1817-1818: „od XX. Wikariuszów, Kawałek [...] dany jest X. Proboszczowi
Ujazdowskiemu [...] za inny kawałek gruntu teraz należącego, na którym stoi Pałac". Por. AGAD, APŁ, rkps 223, k. 6