Nihil sine causa. Satyry na arrasach wawelskich

697


7. Arras z satyrami trzymającymi kartusz z cyfrą Zygmunta Augusta. Bruksela,
ok. 1560. Zamek Królewski na Wawelu, Kraków Domena publiczna

od wieków figurowało w tytulaturze władców. Pamiątka używania drugiego imienia zacho-
wała się, na przykład w nazwie jednego z miast założonych przez króla. Idzie o Augustów,
który w 1557 r. otrzymał prawa miejskie i herb: na czerwonej tarczy złote litery - monogram
SA, po bokach P(oloniae) R(ex), nad monogramem srebrna mitra książęca, co wskazywało,
iż miasto, leżące w granicach ówczesnej Litwy, założył Wielki Książę Litewski6.
Z kolei obecność zodiakalnego Lwa Zygmunta Augusta notujemy na rewersie medalu
z 1532 r. autorstwa Jana Marii Padovana (na awersie dziecięcy portret w popiersiu)7.
Myślę, że wobec tego można zadać pytanie, czy łeb lwa ukazany w kluczu obramienia
opisanego arrasu, górujący nad koronami królewskimi, nie jest aby czymś więcej niż tylko
obiegowym motywem dekoracyjnym. Notabene, w dodatku ów motyw wypada uznać tak-
że za strażnika cyfry królewskiej, podobnie jak głowę Meduzy8.

6 Jarosław SZLASZYŃSKI, Andrzej MAKOWSKI, Augustów. Monografia historyczna, Augustów 2007, s. 22, 28.

7 Dogłębną analizę treści medalu przeprowadził MORKA, op. cit., s. 412-416, il. 275 na s. 413; zob. także Jakub
POKORA, Nie tylko podobizna. Szkice o portrecie, Warszawa 2012, s. 134. - O ile wiem, kwestia obecności znaku Lwa
w dziełach sztuki związanych z Zygmuntem Augustem nie została dotychczas szerzej wyjaśniona. Podobnie jest
z imprezą króla - Orzeł i napis IOVI SACER, opisaną w: Giulio Cesare CAPACCIO, Delle Imprese Tratta to..., Napoli
1592, ks. II, k. 96 v.

8 0 Meduzie jako znaku apotropaicznym m.in. na zbrojach i tarczach np. POKORA, Nie tylko..., s. 56-57.