DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Wierzbicka, Anna: Wystawy sztuki polskiej we Francji w latach 1921-1939
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71010#0135
Wystawy sztuki polskiej we Francji w latach 1921-1939
133
początku roku 1921 (20 i 21 stycznia) w Biurze Propagandy Zagranicznej odbyło się po-
siedzenie Polskiego Komitetu Wystawy Sztuki Polskiej we Francji, na którym wybrano
Komitet Wykonawczy. W jego skład weszli politycy: Wincenty Witos - prezes, Ignacy
Daszyński i Stanisław Patek - wiceprezesi, oraz artyści, historycy sztuki i działacze kultu-
ralni: Jan Skotnicki i Stanisław Dangel - sekretarze, Edward Wittig, Czesław Poznański,
Władysław Tatarkiewicz, Marian Morelowski (Kraków), Henryk Kunzek (Kraków), Je-
rzy Mycielski (Kraków), Feliks Kopera (Kraków), Mieczysław Treter (Lwów), Jan Bołoz-
-Antoniewicz (Lwów), Marian Gumowski (Poznań), Stanisław Noakowski, Bronisław
Gembarzewski, J. Rogoziński, Władysław Skoczylas, Piotr Górecki (zastępca szefa pro-
pagandy zagranicznej)4. Ustalono wówczas, że ekspozycja obejmie sztukę polską od koń-
ca XIX w. (w efekcie włączono także prace artystów działających w wieku XVIII), po
początek wieku XX. Wybrane miały zostać „rzeczy najlepsze, podkreślające naszą odręb-
ność"5. Decyzja urządzenia wystawy w ramach Salonu Societe nationale des beaux-arts
była decyzją celową. Jak bowiem słusznie zauważono doroczny Salon zwiedzało około
200 000 osób, które mogłyby - na co liczono - również obejrzeć polski dział6. Była to
więc doskonała okazja do prezentacji dorobku czołowych polskich malarzy i rzeźbiarzy
oraz do, jak to określono, „zdobycia opinii europejskiej"7.
W lutym, parę dni przed podpisaniem polsko-francuskiego traktatu politycznego,
w lokalu Biura Propagandy Zagranicznej przy Prezydium Rady Ministrów, odbyła się kon-
ferencja prasowa w sprawie projektowanej wystawy. W dyskusji, w której zabierali głos
członkowie Komitetu Wykonawczego oraz przedstawiciele prasy, raz jeszcze przywołano
genezę i cele ekspozycji, podkreślając, że jej najważniejszą cechą powinna być „pol-
skość"8. Wyborem prac zajmowały się cztery lokalne komitety wystawowe w Warszawie,
Krakowie, Poznaniu i Lwowie, w skład których wchodzili artyści i publicyści9. Wytypo-
wane przez poszczególne komitety dzieła sztuki z kolei kwalifikowało jury, powołane
przy każdym komitecie. Ostateczny wybór obiektów należał do jury złożonego z arty-
stów: Miłosza Kotarbińskiego, Ludwika Pugeta vel Puszeta i Ferdynanda Ruszczyca10.
Dnia 19 lutego 1921 r. zdecydowano, że komisarzami ekspozycji zostaną: rzeźbiarz
Edward Wittig (kierownik administracji wystawy i działu rzeźby) oraz malarz Ferdynand
Ruszczyć (organizator działu malarstwa i dekorator wnętrz ekspozycji, zaproszony także
do Komitetu Wykonawczego jako delegat artystów polskich)11. Protektorat nad wystawą
objęli Józef Piłsudski i prezydent Francji Alexandre Millerand. Decyzję o jej urządzeniu
nie bez powodu podjęto podczas obrad francusko-polskich, związanych z podpisaniem
4 „Wystawa sztuki polskiej w Paryżu", Kurier Warszawski, 1921, nr 26 (21 I), s. 5 [wyd. poranne]; „Wystawa sztuki
polskiej w Paryżu. Otwarcie nastąpi 13 kwietnia", Naród, 1921, nr 26 (27 I), s. 5 [wyd. popołudniowe] - tu zapewne
błędne daty posiedzenia 25 i 26 I; możliwe jest też, że odbyły się dwa odrębne zebrania; „Nauka i sztuka. Wystawa
sztuki polskiej w Paryżu", Kurier Poznański, 1921, nr 31 (9 II), s. 6; zob. też: Ferdynand RUSZCZYĆ, Dziennik. Część
druga: W Wilnie 1919-1932, oprac. Edward RUSZCZYĆ, Warszawa 1996, s. 118.
5„Wystawa sztuki polskiej w Paryżu. Otwarcie nastąpi 13 kwietnia", Naród, 1921, nr 26 (27 I), s. 5 [wyd. popołudniowe].
6 Ibid.
7 Ibid.
'„Wystawa Sztuki Polskiej w Paryżu", Naród, 1921, nr 41 (11 II), s. 6 [wyd. poranne]; Czas, 1921, nr 37 (16 II), s. 2;
zob. też: Jadwiga OSBERGERÓWNA, „Kronika Warszawska", Kurier Poznański, 1921, nr 38 (17 II), s. 2; RUSZ-
CZYĆ, op. cit., s. 120.
9„Udział Krakowa w wystawie paryskiej", Czas, 1921, nr 38 (17 II), s. 2; „Kronika. Wystawa sztuki polskiej", Gazeta
Warszawska, 1921, nr 48 (28 II), s. 2.
10 „Wystawa polska w Paryżu", Naród, 1921, nr 59 (5 III), s. 7-8.
"„Kronika. Wystawa sztuki polskiej", Gazeta Wileńska, 1921, nr 86 (17 IV), s. 4; RUSZCZYĆ, op. cit., s. 121.
133
początku roku 1921 (20 i 21 stycznia) w Biurze Propagandy Zagranicznej odbyło się po-
siedzenie Polskiego Komitetu Wystawy Sztuki Polskiej we Francji, na którym wybrano
Komitet Wykonawczy. W jego skład weszli politycy: Wincenty Witos - prezes, Ignacy
Daszyński i Stanisław Patek - wiceprezesi, oraz artyści, historycy sztuki i działacze kultu-
ralni: Jan Skotnicki i Stanisław Dangel - sekretarze, Edward Wittig, Czesław Poznański,
Władysław Tatarkiewicz, Marian Morelowski (Kraków), Henryk Kunzek (Kraków), Je-
rzy Mycielski (Kraków), Feliks Kopera (Kraków), Mieczysław Treter (Lwów), Jan Bołoz-
-Antoniewicz (Lwów), Marian Gumowski (Poznań), Stanisław Noakowski, Bronisław
Gembarzewski, J. Rogoziński, Władysław Skoczylas, Piotr Górecki (zastępca szefa pro-
pagandy zagranicznej)4. Ustalono wówczas, że ekspozycja obejmie sztukę polską od koń-
ca XIX w. (w efekcie włączono także prace artystów działających w wieku XVIII), po
początek wieku XX. Wybrane miały zostać „rzeczy najlepsze, podkreślające naszą odręb-
ność"5. Decyzja urządzenia wystawy w ramach Salonu Societe nationale des beaux-arts
była decyzją celową. Jak bowiem słusznie zauważono doroczny Salon zwiedzało około
200 000 osób, które mogłyby - na co liczono - również obejrzeć polski dział6. Była to
więc doskonała okazja do prezentacji dorobku czołowych polskich malarzy i rzeźbiarzy
oraz do, jak to określono, „zdobycia opinii europejskiej"7.
W lutym, parę dni przed podpisaniem polsko-francuskiego traktatu politycznego,
w lokalu Biura Propagandy Zagranicznej przy Prezydium Rady Ministrów, odbyła się kon-
ferencja prasowa w sprawie projektowanej wystawy. W dyskusji, w której zabierali głos
członkowie Komitetu Wykonawczego oraz przedstawiciele prasy, raz jeszcze przywołano
genezę i cele ekspozycji, podkreślając, że jej najważniejszą cechą powinna być „pol-
skość"8. Wyborem prac zajmowały się cztery lokalne komitety wystawowe w Warszawie,
Krakowie, Poznaniu i Lwowie, w skład których wchodzili artyści i publicyści9. Wytypo-
wane przez poszczególne komitety dzieła sztuki z kolei kwalifikowało jury, powołane
przy każdym komitecie. Ostateczny wybór obiektów należał do jury złożonego z arty-
stów: Miłosza Kotarbińskiego, Ludwika Pugeta vel Puszeta i Ferdynanda Ruszczyca10.
Dnia 19 lutego 1921 r. zdecydowano, że komisarzami ekspozycji zostaną: rzeźbiarz
Edward Wittig (kierownik administracji wystawy i działu rzeźby) oraz malarz Ferdynand
Ruszczyć (organizator działu malarstwa i dekorator wnętrz ekspozycji, zaproszony także
do Komitetu Wykonawczego jako delegat artystów polskich)11. Protektorat nad wystawą
objęli Józef Piłsudski i prezydent Francji Alexandre Millerand. Decyzję o jej urządzeniu
nie bez powodu podjęto podczas obrad francusko-polskich, związanych z podpisaniem
4 „Wystawa sztuki polskiej w Paryżu", Kurier Warszawski, 1921, nr 26 (21 I), s. 5 [wyd. poranne]; „Wystawa sztuki
polskiej w Paryżu. Otwarcie nastąpi 13 kwietnia", Naród, 1921, nr 26 (27 I), s. 5 [wyd. popołudniowe] - tu zapewne
błędne daty posiedzenia 25 i 26 I; możliwe jest też, że odbyły się dwa odrębne zebrania; „Nauka i sztuka. Wystawa
sztuki polskiej w Paryżu", Kurier Poznański, 1921, nr 31 (9 II), s. 6; zob. też: Ferdynand RUSZCZYĆ, Dziennik. Część
druga: W Wilnie 1919-1932, oprac. Edward RUSZCZYĆ, Warszawa 1996, s. 118.
5„Wystawa sztuki polskiej w Paryżu. Otwarcie nastąpi 13 kwietnia", Naród, 1921, nr 26 (27 I), s. 5 [wyd. popołudniowe].
6 Ibid.
7 Ibid.
'„Wystawa Sztuki Polskiej w Paryżu", Naród, 1921, nr 41 (11 II), s. 6 [wyd. poranne]; Czas, 1921, nr 37 (16 II), s. 2;
zob. też: Jadwiga OSBERGERÓWNA, „Kronika Warszawska", Kurier Poznański, 1921, nr 38 (17 II), s. 2; RUSZ-
CZYĆ, op. cit., s. 120.
9„Udział Krakowa w wystawie paryskiej", Czas, 1921, nr 38 (17 II), s. 2; „Kronika. Wystawa sztuki polskiej", Gazeta
Warszawska, 1921, nr 48 (28 II), s. 2.
10 „Wystawa polska w Paryżu", Naród, 1921, nr 59 (5 III), s. 7-8.
"„Kronika. Wystawa sztuki polskiej", Gazeta Wileńska, 1921, nr 86 (17 IV), s. 4; RUSZCZYĆ, op. cit., s. 121.