DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Artykuły
DOI article:Dziubecki, Tomasz: "Théâtre sur lisle" w Łazienkach Królewskich - funkcja i forma*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71010#0372
366
Tomasz Dziubecki
6. Przedstawienie Cleopatre et Marc-Antoine 1791, akwarela J.P. Norblina.
Fot. A. Ring, L. Sandziewicz, Zamek Królewski w Warszawie
Wymienione wyżej hipotezy, analizujące różne wzorce dla dekoracji sceny w formie
sztucznych ruin architektury antycznej, nie pozwalają na zamknięcie kwestii - należy ba-
dać inne źródła ikonograficzne.
Idea scenografii Teatru na Wyspie jako sztucznych ruin mogła pochodzić z tradycji
dekoracji teatralnych epoki. Scenografia teatralna w XVIII w. składała się z wielkich ma-
lowanych płócien (periakty), ustawianych pod kątem (notabene ukośnie, tworząc trapez)
lub równolegle do widowni34. Były to dzieła często wybitnych malarzy; do przedstawień
w teatrach warszawskich tworzyli scenografie m.in. Bernardo Belloto, zw. Canaletto, Jan
Bogumił Plersch i Antoni Smuglewicz, którzy także pracowali dla dworu królewskiego35.
Wśród twórców scenografii znajdujemy także znanych architektów: Szymona Bogumiła
Zuga i Efraima Schroegera. Znakomitym autorem takich projektów był Giuseppe Galli da
Bibiena, który realizował scenografie w Dreźnie od 1747 do 1756 r. Kiedy z powodu
inwazji pruskiej dwór saski przeniósł się do Warszawy wraz z wieloma artystami, zapew-
ne przywieziono wówczas dekoracje Bibieny. Twórczość Giuseppe Galli oddziaływała
jednocześnie poprzez publikacje jego projektów w książce Archittetura e Prospettiva
z 1740 r. Podobne projekty rysował Plersch, ukazujące m.in. wnętrza architektoniczne
oraz krajobrazy; zachowały się one w zbiorach Gabinetu Grafiki Ossolineum we Wrocła-
wiu i Muzeum Narodowego w Warszawie36. Nadzór nad pracami scenograficznymi spra-
wował Marcello Bacciarelli37. Te malowane płótna były w trakcie spektakli odpowiednio
34 Przykłady francuskie - zwłaszcza dzieła rzeźbiarzy i malarzy Sebastiena A. Slodtz (1695-1754) i jego synów Paula
Ambroise (1702-1758), Michel-Ange'a (1705-1764) i Dominique Franęois'a (1711-1764) - omawiają Benoit DRAT-
WICKI, Jerome de LA GORCE, „Le repertoire de ballet et d'opera", [w:] Fetes and divertissements a la cour..., s. 99-161.
HOURCADE (op. cit., s. 83) podkreśla przyzwyczajenie do dekoracji „a 1'itallienne", co np. w Polsce oznaczało „all'antica".
35 KRÓL, „Działalność teatralna Jana Bogumiła Plerscha...", s. 148.
36 Ibid.
37 Alina ŻÓRAWSKA-WITKOWSKA, Muzyka na dworze i w teatrze Stanisława Augusta, Warszawa 1995, s. 28.
Tomasz Dziubecki
6. Przedstawienie Cleopatre et Marc-Antoine 1791, akwarela J.P. Norblina.
Fot. A. Ring, L. Sandziewicz, Zamek Królewski w Warszawie
Wymienione wyżej hipotezy, analizujące różne wzorce dla dekoracji sceny w formie
sztucznych ruin architektury antycznej, nie pozwalają na zamknięcie kwestii - należy ba-
dać inne źródła ikonograficzne.
Idea scenografii Teatru na Wyspie jako sztucznych ruin mogła pochodzić z tradycji
dekoracji teatralnych epoki. Scenografia teatralna w XVIII w. składała się z wielkich ma-
lowanych płócien (periakty), ustawianych pod kątem (notabene ukośnie, tworząc trapez)
lub równolegle do widowni34. Były to dzieła często wybitnych malarzy; do przedstawień
w teatrach warszawskich tworzyli scenografie m.in. Bernardo Belloto, zw. Canaletto, Jan
Bogumił Plersch i Antoni Smuglewicz, którzy także pracowali dla dworu królewskiego35.
Wśród twórców scenografii znajdujemy także znanych architektów: Szymona Bogumiła
Zuga i Efraima Schroegera. Znakomitym autorem takich projektów był Giuseppe Galli da
Bibiena, który realizował scenografie w Dreźnie od 1747 do 1756 r. Kiedy z powodu
inwazji pruskiej dwór saski przeniósł się do Warszawy wraz z wieloma artystami, zapew-
ne przywieziono wówczas dekoracje Bibieny. Twórczość Giuseppe Galli oddziaływała
jednocześnie poprzez publikacje jego projektów w książce Archittetura e Prospettiva
z 1740 r. Podobne projekty rysował Plersch, ukazujące m.in. wnętrza architektoniczne
oraz krajobrazy; zachowały się one w zbiorach Gabinetu Grafiki Ossolineum we Wrocła-
wiu i Muzeum Narodowego w Warszawie36. Nadzór nad pracami scenograficznymi spra-
wował Marcello Bacciarelli37. Te malowane płótna były w trakcie spektakli odpowiednio
34 Przykłady francuskie - zwłaszcza dzieła rzeźbiarzy i malarzy Sebastiena A. Slodtz (1695-1754) i jego synów Paula
Ambroise (1702-1758), Michel-Ange'a (1705-1764) i Dominique Franęois'a (1711-1764) - omawiają Benoit DRAT-
WICKI, Jerome de LA GORCE, „Le repertoire de ballet et d'opera", [w:] Fetes and divertissements a la cour..., s. 99-161.
HOURCADE (op. cit., s. 83) podkreśla przyzwyczajenie do dekoracji „a 1'itallienne", co np. w Polsce oznaczało „all'antica".
35 KRÓL, „Działalność teatralna Jana Bogumiła Plerscha...", s. 148.
36 Ibid.
37 Alina ŻÓRAWSKA-WITKOWSKA, Muzyka na dworze i w teatrze Stanisława Augusta, Warszawa 1995, s. 28.