DOI article:
Krahel, Ks. Tadeusz: Ksiądz Adam Abramowicz – budowniczy bazyliki św. Rocha w Białymstoku (rozszerzony referat, wygłoszony na sympozjum „Pomniki Niepodległości” 18 lutego 2019 r. w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Białymstoku)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.61575#0041
Ksiądz Adam Abramowicz - budowniczy bazyliki św. Rocha w Białymstoku...
cześć Matki Bożej Królowej Korony Polskiej, a wezwanie z Litanii stało się
czytelnym symbolem nowej, niepodległej rzeczywistości41.
Po wcześniejszym przygotowaniu wzgórza św. Rocha, o czym już wspo-
mniałem, rozpoczęto wiosną 1927 r. prace budowlane. Mimo trudności finanso-
wych prace te szybko posuwały się naprzód. W dniu 2 października 1927 r. abp Ro-
muald Jałbrzykowski, metropolita wileński, w czasie wizytacji poświęcił kamień
węgielny budowanej świątyni. Ksiądz Abramowicz z parafianami zbierał fundusze
na budowę kościoła, kwestując w parafiach. Zapał parafian był wielki. Zaangażo-
waniem i ofiarnością wyróżniali się kolejarze, a także gospodarze ze wsi Zawady
i kolonii Bacieczki, którzy swoimi furmankami swoimi służyli pomocą w pracach
budowlanych. Ksiądz Abramowicz wraz z komitetem budowy kościoła starał się
nagłaśniać sprawę budowy i wzniosłą ideę kościoła - pomnika wdzięczności Bogu.
Powołano więc sekcję propagandową komitetu budowy kościoła, która rozprowa-
dzała cegiełki na budowę oraz bilety na imprezy, z których dochód był przeznaczo-
ny na cele budowlane. Większe trudności nastały w czasie wielkiego kryzysu w po-
czątkach lat trzydziestych. W tym czasie zatrudniano przy budowie bezrobotnych,
dzięki czemu 44 rodziny miały utrzymanie42. Budowę wspierały władze wojewódz-
twa i miasta. Tak np. w 1934 r. komitet budowy kościoła otrzymał 20 tys. zł z Wo-
jewódzkiego Komitetu Pracy oraz 5200 zł od rady miejskiej. W latach 1925-1934 na
budowę kościoła wydano 770 121 zł43.
Oprócz prac budowlanych normalnym torem szła praca duszpasterska, któ-
ra odbywała się w zbudowanej drewnianej kaplicy na wzgórzu oraz tymczasowej
plebanii przy ul. Lipowej 49. Ksiądz Abramowicz szybko powołał do życia sto-
warzyszenia i organizacje parafialne. Już w 1926 r. powstało Bractwo św. Rocha,
a w 1928 - III Zakon św. Franciszka. Zapewne samorzutnie parafianki i parafianie
organizowali się w kółka różańcowe, których w pierwszych latach istnienia para-
fii było już 40. Powstało też Stowarzyszenie św. Wincentego a Paulo, które objęło
opieką ubogich w parafii. Już w 1929 r. istniała Liga Katolicka, która wkrótce zosta-
ła przekształcona w Akcję Katolicką44.
Każdego roku bardzo uroczyście obchodzono odpust św. Rocha, na którym
gromadziły się olbrzymie rzesze ludzi. 17 sierpnia 1929 r. uroczystość odpustową
uświetnił abp Jałbrzykowski, który celebrował mszę św. przy prowizorycznym oł-
tarzu w budującej się świątyni i poświęcił fundamenty pod Przytulisko dla Star-
ców im. Papieża Piusa XI (dom starców). Odpust ten zaszczycili swoją obecnością
biskup piński Zygmunt Łoziński i biskup łomżyński Stanisław Kostka Łukomski45.
W styczniu 1929 r. ks. Abramowicz rozpoczął wydawanie czasopisma pa-
rafialnego „Przewodnik Parafialny Białostocki", które od marca 1930 r. ukazywało
się pod tytułem „Jutrzenka Białostocka". Sam proboszcz był redaktorem i jego pió-
ra było bardzo wiele artykułów. Podpisywał się nie tylko swoim imieniem i nazwi-
skiem, ale także jako „A. A", „X. A. A.", „Alfini" lub „Red." Pismo to było wydawa-
ne do wybuchu II wojny światowej i dotyczyło spraw duszpasterskich, integracji
parafii, a także spraw budowy świątyni46.
Razem z kościołem budowano od 1929 r. Przytulisko dla Starców, także we-
dług projektu Sosnowskiego. Gdy w 1934 r. w parafii św. Rocha założono klasztor
41
cześć Matki Bożej Królowej Korony Polskiej, a wezwanie z Litanii stało się
czytelnym symbolem nowej, niepodległej rzeczywistości41.
Po wcześniejszym przygotowaniu wzgórza św. Rocha, o czym już wspo-
mniałem, rozpoczęto wiosną 1927 r. prace budowlane. Mimo trudności finanso-
wych prace te szybko posuwały się naprzód. W dniu 2 października 1927 r. abp Ro-
muald Jałbrzykowski, metropolita wileński, w czasie wizytacji poświęcił kamień
węgielny budowanej świątyni. Ksiądz Abramowicz z parafianami zbierał fundusze
na budowę kościoła, kwestując w parafiach. Zapał parafian był wielki. Zaangażo-
waniem i ofiarnością wyróżniali się kolejarze, a także gospodarze ze wsi Zawady
i kolonii Bacieczki, którzy swoimi furmankami swoimi służyli pomocą w pracach
budowlanych. Ksiądz Abramowicz wraz z komitetem budowy kościoła starał się
nagłaśniać sprawę budowy i wzniosłą ideę kościoła - pomnika wdzięczności Bogu.
Powołano więc sekcję propagandową komitetu budowy kościoła, która rozprowa-
dzała cegiełki na budowę oraz bilety na imprezy, z których dochód był przeznaczo-
ny na cele budowlane. Większe trudności nastały w czasie wielkiego kryzysu w po-
czątkach lat trzydziestych. W tym czasie zatrudniano przy budowie bezrobotnych,
dzięki czemu 44 rodziny miały utrzymanie42. Budowę wspierały władze wojewódz-
twa i miasta. Tak np. w 1934 r. komitet budowy kościoła otrzymał 20 tys. zł z Wo-
jewódzkiego Komitetu Pracy oraz 5200 zł od rady miejskiej. W latach 1925-1934 na
budowę kościoła wydano 770 121 zł43.
Oprócz prac budowlanych normalnym torem szła praca duszpasterska, któ-
ra odbywała się w zbudowanej drewnianej kaplicy na wzgórzu oraz tymczasowej
plebanii przy ul. Lipowej 49. Ksiądz Abramowicz szybko powołał do życia sto-
warzyszenia i organizacje parafialne. Już w 1926 r. powstało Bractwo św. Rocha,
a w 1928 - III Zakon św. Franciszka. Zapewne samorzutnie parafianki i parafianie
organizowali się w kółka różańcowe, których w pierwszych latach istnienia para-
fii było już 40. Powstało też Stowarzyszenie św. Wincentego a Paulo, które objęło
opieką ubogich w parafii. Już w 1929 r. istniała Liga Katolicka, która wkrótce zosta-
ła przekształcona w Akcję Katolicką44.
Każdego roku bardzo uroczyście obchodzono odpust św. Rocha, na którym
gromadziły się olbrzymie rzesze ludzi. 17 sierpnia 1929 r. uroczystość odpustową
uświetnił abp Jałbrzykowski, który celebrował mszę św. przy prowizorycznym oł-
tarzu w budującej się świątyni i poświęcił fundamenty pod Przytulisko dla Star-
ców im. Papieża Piusa XI (dom starców). Odpust ten zaszczycili swoją obecnością
biskup piński Zygmunt Łoziński i biskup łomżyński Stanisław Kostka Łukomski45.
W styczniu 1929 r. ks. Abramowicz rozpoczął wydawanie czasopisma pa-
rafialnego „Przewodnik Parafialny Białostocki", które od marca 1930 r. ukazywało
się pod tytułem „Jutrzenka Białostocka". Sam proboszcz był redaktorem i jego pió-
ra było bardzo wiele artykułów. Podpisywał się nie tylko swoim imieniem i nazwi-
skiem, ale także jako „A. A", „X. A. A.", „Alfini" lub „Red." Pismo to było wydawa-
ne do wybuchu II wojny światowej i dotyczyło spraw duszpasterskich, integracji
parafii, a także spraw budowy świątyni46.
Razem z kościołem budowano od 1929 r. Przytulisko dla Starców, także we-
dług projektu Sosnowskiego. Gdy w 1934 r. w parafii św. Rocha założono klasztor
41