DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.26788#0128
HI
TRIVMPHANTIS ROMAE
TdlsMfonitM
gfnrr4
prior 4rgfiili
RoMMMM
%M4fM4t(n
StligHd
SsrypMlm
oboles
Dr4gw4
NHWMiMS
VncM
Lit?r4
Ay MHM
itMKHMt
Dipo^^iMt
SstMM
Aj?/pon(?tKfM
TrsJ?M
DsCKj?M
Trtsfjjis
DsMHX
Bf^ SspfHX
Ssw?
QMtHsMMX
Trtfns
QM4^r4i?t
ScxlJy VM^4
SfmrMMCM
Sex^t4
SidsicH^
D/jf/
XfMsd
mensi posuissent,dubium quod pondere designabant fore crcdebant.Tateniu uero pon/
dus fuisse conRat mutripticiter uariatum: Nam praeter supradidum ab Aphrica habitum
quod fuiise diximus tibraru quinquaginta: fuit a:gyptium:quod Ptinius quindecim conti
nuiRe pondo dicit. Duo item atia fuere ta!enta:atticum:euboicu:rursusq; atticum fuit du
ptexrmaius & minus . Liuiust^ tibro x X X v i seribit magnu talentum atticu L X X X
!:bras pau!o ptus habuitTe,q & paulo prius tibro x X X i i n .dixerat tatentu ittud ma/
gnu L X x x i i i habere tibras, & quatuor uncias.Pnscianus uero gramaticus tateti eius
attici maioris computum ad Romani uius conRietudinem hanc reducit: ut sex mitia Ro/
manorum denarioruimpteat. ConRat uero ad pra:didoruminte!!igentiam, quotiens ia
pra:didis fit ponderis mentio, argentu id pondus non a:s aut aurum fuisse: niti ea auri 8d
arris uocabuta (tnt adiunda. Romanis enim prior,crebrior argenti usus fuit,q^ auri, K
argentum ipR non aurum uidis gentibus imperauere: hccp ubi tatentu oduaginta trium
hbrarum,unciaru quatuor fuiRe diximus, id ad argenti uatorem erit referendu. Quod aut
dicit Priscianus sex mitia denariorum Romanoru imptcuiRe tatenru, ad aureos denarios
non eR referenda, qui aucta K Horente re. P. sunt sic appettati. Sed ad primos denarios:
quossexdecimaRibus a:ris permutari ptacuisse Fabio dtdatorisupraeRdidum. Sed his
omiRis minora Romanoru pondera dicemus,ex quibus maiora i!!a quo modo coficeren/
tur inte!!igi poteR.Sitiqua fuit primu minimum% quod eiic conRat granum thee^ inctu
sum frudus arbuRi:inde sitiqua pariter appet!atur:quo abundat Aputia: uario($ uocabu/
to apud Itaticos appettat.Theca^ obtoga & p!ana iaporis dutcedme haber.PoR Rtiquam
erat seryputus Gra:ce,8^ obotus Latine didus:qui iex hiiquis conficiebatur.D: agma de/
inde tribus conRabat Rryputis decem odo htiquas comptexa.Nummus dehinc argen
teus quatuor scrypu!os:hoc eRdragma tertiam continebat: Et uncia sequebatur ex o/
do dragmis confeda.Libram dehinc statica duodecim uncite conficiebant, dtagmas in se
nonaginta sex habetes. h^c^ tibra as apud Romanosiapud Graecos mna eR d;da, quam
poRea minam dici consuerudo obtinuit. Vtrum uero tibrte noRri temporis par ea & cor/
respondcns fuerit dediti arithmetica: faciliter poterunt iudicare. Et tibras uigimi quatuor
scRertium atticum paruum habuiiH Seneca ad Nouatu seribit. Vnde cum dicat M. Var/
ro uigtnti quatuor sessertia tibras iexaginta conficere: Apparet sessertiu duabus iibris 8^
dimidia fuisse conHatum.Nam prosequitur idem Varro.Dipondius8^semts antiquu est
seRcrtium. fuit aut maioribus consuetudo ut a:ra in uocabuti copositione poRponerenf*
Sicrp iemisquintus,semisquartus) semissertius pronunciabant. Dixerunt etiam dipondiuc
a duobus poderibus.^ unum pondus fuit asnpondiu,quah !ibra: unius pondus. Rehqua^
deinceps a numero dicebantur usep ad centussis. 8^ a tribus aisibus treisis, & pariter us(p
ad decem computabatur. Abindc (umebatur a decem copositio. DecuOis^ a decem ailt,
bus.K a duobus decuisibus uicessis deinde tricesRs usi^ ad centussis. Sictp Persius.Et cea
tum Grcecos uno centusse ticetur: id eis centum hbris uend^t per auefsionem, qua- per in/
crementu precij (icut sub hassa fiebat.Fuerunt pariter diuersar unciaru iupputationes, di/
uersis appe!!aca: nominibus.Et cum !ibra ues as duodecim esset unciaru:Deunx undecim
unciarum dicebatur,quod uncia una demeretur a !ibra+ Dextans uncia: decem quasi dem
pto sextance ex asse. Dodrans uncia: nouem,qua(i dempto quadrate ex a(sc. Beisis uru i^
odo quasi binus triens. Septunx uncia: septem. Semis uncia: sex; quasi semis as ue! iihrg
media. Quincunx uncia: quincp.Triens uncia: quatuor,id esf tertia pars assis.Quadrans
uncia: tres quah quarta pars adis.Sextans uncia: dua:: quasi (exta pars assis, deinde unci^
ab uno dida eH. Semiuncia semis eR uncia::du^ (extuli sunt tertia pars uncia: id eR (cry
pu!i odo.Siciticus seryputi (ex. Sextuta Rryputi quatuor. dimidia sextuta: seryputi duo^.
Ad eos(p numeros cum hereditates diuiderentur iic habet in oratione pro Au!o Cecinna
M. Cicero.facit heredem ex deuncia, Sc femiuncia Cecinnam Ex duabus sextutis M.Fu!
cinium tibertum Riperioris uiri: Ebutio (extutam aspergit. Satis per numeros ponderaq?
batbutiRe uidemur. Et tamen maximam eius rei partem, qui a nobis desiderent mustos
non dubitamus futuros. Sed ne res ipsa a!iter aperiri, 8tf absotute a nobis tradari potuerit
mu!ta obRant:quod per omnes( ut diximus) States ab urbe codita in dies noRros uariatt
nummi,mutata cum ponderibus formisq? nomina, adeo ut pauciRima ac ferme nuita ue/
ram a ui uerborum noticiam nunc habeant. Nec potuimus in hac ((icut sn muttis fecisse
uidemur)
TRIVMPHANTIS ROMAE
TdlsMfonitM
gfnrr4
prior 4rgfiili
RoMMMM
%M4fM4t(n
StligHd
SsrypMlm
oboles
Dr4gw4
NHWMiMS
VncM
Lit?r4
Ay MHM
itMKHMt
Dipo^^iMt
SstMM
Aj?/pon(?tKfM
TrsJ?M
DsCKj?M
Trtsfjjis
DsMHX
Bf^ SspfHX
Ssw?
QMtHsMMX
Trtfns
QM4^r4i?t
ScxlJy VM^4
SfmrMMCM
Sex^t4
SidsicH^
D/jf/
XfMsd
mensi posuissent,dubium quod pondere designabant fore crcdebant.Tateniu uero pon/
dus fuisse conRat mutripticiter uariatum: Nam praeter supradidum ab Aphrica habitum
quod fuiise diximus tibraru quinquaginta: fuit a:gyptium:quod Ptinius quindecim conti
nuiRe pondo dicit. Duo item atia fuere ta!enta:atticum:euboicu:rursusq; atticum fuit du
ptexrmaius & minus . Liuiust^ tibro x X X v i seribit magnu talentum atticu L X X X
!:bras pau!o ptus habuitTe,q & paulo prius tibro x X X i i n .dixerat tatentu ittud ma/
gnu L X x x i i i habere tibras, & quatuor uncias.Pnscianus uero gramaticus tateti eius
attici maioris computum ad Romani uius conRietudinem hanc reducit: ut sex mitia Ro/
manorum denarioruimpteat. ConRat uero ad pra:didoruminte!!igentiam, quotiens ia
pra:didis fit ponderis mentio, argentu id pondus non a:s aut aurum fuisse: niti ea auri 8d
arris uocabuta (tnt adiunda. Romanis enim prior,crebrior argenti usus fuit,q^ auri, K
argentum ipR non aurum uidis gentibus imperauere: hccp ubi tatentu oduaginta trium
hbrarum,unciaru quatuor fuiRe diximus, id ad argenti uatorem erit referendu. Quod aut
dicit Priscianus sex mitia denariorum Romanoru imptcuiRe tatenru, ad aureos denarios
non eR referenda, qui aucta K Horente re. P. sunt sic appettati. Sed ad primos denarios:
quossexdecimaRibus a:ris permutari ptacuisse Fabio dtdatorisupraeRdidum. Sed his
omiRis minora Romanoru pondera dicemus,ex quibus maiora i!!a quo modo coficeren/
tur inte!!igi poteR.Sitiqua fuit primu minimum% quod eiic conRat granum thee^ inctu
sum frudus arbuRi:inde sitiqua pariter appet!atur:quo abundat Aputia: uario($ uocabu/
to apud Itaticos appettat.Theca^ obtoga & p!ana iaporis dutcedme haber.PoR Rtiquam
erat seryputus Gra:ce,8^ obotus Latine didus:qui iex hiiquis conficiebatur.D: agma de/
inde tribus conRabat Rryputis decem odo htiquas comptexa.Nummus dehinc argen
teus quatuor scrypu!os:hoc eRdragma tertiam continebat: Et uncia sequebatur ex o/
do dragmis confeda.Libram dehinc statica duodecim uncite conficiebant, dtagmas in se
nonaginta sex habetes. h^c^ tibra as apud Romanosiapud Graecos mna eR d;da, quam
poRea minam dici consuerudo obtinuit. Vtrum uero tibrte noRri temporis par ea & cor/
respondcns fuerit dediti arithmetica: faciliter poterunt iudicare. Et tibras uigimi quatuor
scRertium atticum paruum habuiiH Seneca ad Nouatu seribit. Vnde cum dicat M. Var/
ro uigtnti quatuor sessertia tibras iexaginta conficere: Apparet sessertiu duabus iibris 8^
dimidia fuisse conHatum.Nam prosequitur idem Varro.Dipondius8^semts antiquu est
seRcrtium. fuit aut maioribus consuetudo ut a:ra in uocabuti copositione poRponerenf*
Sicrp iemisquintus,semisquartus) semissertius pronunciabant. Dixerunt etiam dipondiuc
a duobus poderibus.^ unum pondus fuit asnpondiu,quah !ibra: unius pondus. Rehqua^
deinceps a numero dicebantur usep ad centussis. 8^ a tribus aisibus treisis, & pariter us(p
ad decem computabatur. Abindc (umebatur a decem copositio. DecuOis^ a decem ailt,
bus.K a duobus decuisibus uicessis deinde tricesRs usi^ ad centussis. Sictp Persius.Et cea
tum Grcecos uno centusse ticetur: id eis centum hbris uend^t per auefsionem, qua- per in/
crementu precij (icut sub hassa fiebat.Fuerunt pariter diuersar unciaru iupputationes, di/
uersis appe!!aca: nominibus.Et cum !ibra ues as duodecim esset unciaru:Deunx undecim
unciarum dicebatur,quod uncia una demeretur a !ibra+ Dextans uncia: decem quasi dem
pto sextance ex asse. Dodrans uncia: nouem,qua(i dempto quadrate ex a(sc. Beisis uru i^
odo quasi binus triens. Septunx uncia: septem. Semis uncia: sex; quasi semis as ue! iihrg
media. Quincunx uncia: quincp.Triens uncia: quatuor,id esf tertia pars assis.Quadrans
uncia: tres quah quarta pars adis.Sextans uncia: dua:: quasi (exta pars assis, deinde unci^
ab uno dida eH. Semiuncia semis eR uncia::du^ (extuli sunt tertia pars uncia: id eR (cry
pu!i odo.Siciticus seryputi (ex. Sextuta Rryputi quatuor. dimidia sextuta: seryputi duo^.
Ad eos(p numeros cum hereditates diuiderentur iic habet in oratione pro Au!o Cecinna
M. Cicero.facit heredem ex deuncia, Sc femiuncia Cecinnam Ex duabus sextutis M.Fu!
cinium tibertum Riperioris uiri: Ebutio (extutam aspergit. Satis per numeros ponderaq?
batbutiRe uidemur. Et tamen maximam eius rei partem, qui a nobis desiderent mustos
non dubitamus futuros. Sed ne res ipsa a!iter aperiri, 8tf absotute a nobis tradari potuerit
mu!ta obRant:quod per omnes( ut diximus) States ab urbe codita in dies noRros uariatt
nummi,mutata cum ponderibus formisq? nomina, adeo ut pauciRima ac ferme nuita ue/
ram a ui uerborum noticiam nunc habeant. Nec potuimus in hac ((icut sn muttis fecisse
uidemur)