DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.30665#0013
G EN E K 0 S 0 ET M tstGNI FI C 0 D 0 MlTtO, D,
F^^sNCISCO cA I^Sry^ii COMITI Tr^OCSNSh S E!{ ENlSSlMt
%ommorumi'Ungarit, cBoemU}&c. 7tegis confsHiario^egnic^ 'UngarU Palmnoi
Z)ominofuQ objcruandtsiimo, Martwus 'Bremems ‘BiFtrkunsis
S.P.*D>
V VM anrio abhmc tcrtso Lsppi Brandolsni ad Mathiam muHftiTsimum Vil>
ganse regem Dsalogum edidi iTem5uir ornatissime^mulraqj ibi de rebus Vnon,
rorum pratclare gessis occurWisentigentis nostrae exordia tacitus mecum cc: *
pi perpedere, quibus ardbus tam opulentissimam regni poiicisionem acquv
lluistent, rcrinuisscsttcp ( artibtis euim dsdem acquiruntur regna,St retmetu?)
quibusqj>subsidentepaulatim a Mathiteregis morte maiorum disciflina?7uv
T_—— carurn idlibidini ccssisset: non niediocriterdolerecoepi, totfortiamaiomrn
ilostrdrumfaria^totc^pneclaras uitftoriasab Ocddentis primumpopulis,Tureis demde(qao-
rum impetum,postquam infausto bi sidere ex Asia primum in Europam traiecerurrt,nullis exter
nis auxilijs adiuti,a centurn annis sobfere sustinuerunt)magno sudore &t sanguine par tas ,a nuiio
(quod cquidem sciam) Scriptore lutnineorationis illustratas suisse* Vngarorum enim Ariftsles^
praeter nudam simplicemqj rei ueritatem riihil in se continent: uereip magis, multis in tsnta
peritianegligentiacp omissis, quam diidtesimt conscripth Nam literarum studia nostris homst
nibus(qui ab eo temporequo reiicftis sedibus suis,in Pannonias migrauerunt,semper aut exter-
nisbellis distracfti fueruntiaut uicims quiescendbus,suainsearma,Scythica eos feritate subigen>
te,conuerterunt)nunquam patuere.C&areno mirum, intanro annorumstrcpituraros/antnui-
los,apud nostrosi qui tam honestam scribendi prouinciam susciperennextitissec Illud magis mi>
randum,uicinas nationes, apud quos in altissima pace optimarum artium disdplinte semper
ruerut,do(3iscp hominibus honori,laudi,emoIuTnento^ fuere,tam pulchra scriberidi materiaro*
*n qua eruditionis &C eloqucntite ostent^dac lanssimus campus patebat,quacj5 uix alia ad immor>
talem gloriam nominis acqusrendam erat prsclarior, neglexilsc, In his quum eilem cogitatio
nibus,no sine mente,reor,ac numine diuum,Franciscus Abstemius archidiaconus, canonicuscg
AJ.bseregie(uirprxcersol/dam,quainsehabet,eruditione,mulrispraeclaris uirtutib.instrudus
atque ornatus, mihicp amicitite uetustate coniundTissimus) colleglj Albensis, in quo agiTcuicp
ego,quae habeo, omnia libenterme deberefateor> ad (erenissiwum Ferdinandum regem Vren>
nam uenir. Qjui qumn pro amiciriae iure me acccssisset, salutasiettp,de praesemi rerum Vngarica>
catustatu a mzincerrogatus,complura Albensium ( qui postoccupatam a Turcis Budam,etiami
si intanta uiciniacruderiisimum hostem quotidie fere urbis portis insuitantem uidererit, in sidc
regia permanserant) fortia fada enarrare ccepit.Eos leuibus in prelijs ubicp feresuperiores fuiise:
crescenttcp inde audada,ciuicate egrdsos, exBudae suburbanis, Turciscp, qui secundum Danu>
bsum Budam ascendunc,praidas egisie:ex quibus multos cacsos>complures uincsios Albam per-
trados fuisic.V ngaros siris,inedias,acstus;fcgoriSjlaboris patentissimos,uit?? prod?gos,in mor-
cem&uulncraruere:uixaliam gentemesie,qua:Turcarufuroriaequepossetresistere,si'eoruuir>
tus multitudine hostium non obrueretur. Fbec quum ille grauiter,ut solet,composuccp disiere>
retimultumcp amicihominis orationeafficereritemporuinscitiam,hominumcp ingratitudinem
iple detestari,quod uetera recentiaq? V ngarorum ada,quae ad excitandos in tanto periculo prin
cipesChristianos haud parunt ualerenc,a ncmine conscriberentur.Ncccmm iermonibus homi>
num omnia prorei magnitudine acdignitate,adgentes procuidissitasperferri: omittimulta,
multacp interdum uana admisceri.Res gestae( inquitille) nostrorum temporum>m tanto dodto>
run7,quib.secu ::umistudabundat,prouentuconscribunturfortaisis.Caeterum quaicunqsab Vrn»
garis ab eotemporc,quo Tanai paiudecp.Marotide emensa, primumin Europam peruenere * ge>
sta sunt, ea omniaad Mathite regis usquetempora, Antonius Bonfinius trigintaLibris ekgan-
tissime compkxus est: cuius libri,inquit,copiam Paulus Isthuanfms,uir &literis &t genere orna
tiis!mus,superioribiis diebus,dum Qiiinquecclesijs agerem, mihi fedt.Eo dicsio minfice cxhila-
rauis,homine rcgare,daret opera,onmemq3 moueret lapide, ut thesauro tanto potiremur: quod
illi quidem haud disficile faftu fuit.Nam Isthuanfius ea qua cst eruditione, candorejhumamtate,
adeofarilemsenobis hic praebuit» utmisso celcriter libro, ultroetiamadedendum mehortare*
tur. Quanquam autem liberimperitia librariorum, qui ex Budensi exemplari cuj7aygd<pa hufttf
descripseranr,rnuItis in locis deprauatus esiet,quibus castigandis restitucndisqj non parumopC'
rae mihi insumptum estmeq? tamen in tanta temporisangustk,qua bibliopolis nostris, ad merca
tum Francfordiensem profe<fturis,edendi lsbri prouincia dcmandanda erat, pro dignitate quac>
que i me restitui potuerunt;eduionem tame longius differre nolui, ne ( uc labisis siuxuscp est re*
rumhil>
F^^sNCISCO cA I^Sry^ii COMITI Tr^OCSNSh S E!{ ENlSSlMt
%ommorumi'Ungarit, cBoemU}&c. 7tegis confsHiario^egnic^ 'UngarU Palmnoi
Z)ominofuQ objcruandtsiimo, Martwus 'Bremems ‘BiFtrkunsis
S.P.*D>
V VM anrio abhmc tcrtso Lsppi Brandolsni ad Mathiam muHftiTsimum Vil>
ganse regem Dsalogum edidi iTem5uir ornatissime^mulraqj ibi de rebus Vnon,
rorum pratclare gessis occurWisentigentis nostrae exordia tacitus mecum cc: *
pi perpedere, quibus ardbus tam opulentissimam regni poiicisionem acquv
lluistent, rcrinuisscsttcp ( artibtis euim dsdem acquiruntur regna,St retmetu?)
quibusqj>subsidentepaulatim a Mathiteregis morte maiorum disciflina?7uv
T_—— carurn idlibidini ccssisset: non niediocriterdolerecoepi, totfortiamaiomrn
ilostrdrumfaria^totc^pneclaras uitftoriasab Ocddentis primumpopulis,Tureis demde(qao-
rum impetum,postquam infausto bi sidere ex Asia primum in Europam traiecerurrt,nullis exter
nis auxilijs adiuti,a centurn annis sobfere sustinuerunt)magno sudore &t sanguine par tas ,a nuiio
(quod cquidem sciam) Scriptore lutnineorationis illustratas suisse* Vngarorum enim Ariftsles^
praeter nudam simplicemqj rei ueritatem riihil in se continent: uereip magis, multis in tsnta
peritianegligentiacp omissis, quam diidtesimt conscripth Nam literarum studia nostris homst
nibus(qui ab eo temporequo reiicftis sedibus suis,in Pannonias migrauerunt,semper aut exter-
nisbellis distracfti fueruntiaut uicims quiescendbus,suainsearma,Scythica eos feritate subigen>
te,conuerterunt)nunquam patuere.C&areno mirum, intanro annorumstrcpituraros/antnui-
los,apud nostrosi qui tam honestam scribendi prouinciam susciperennextitissec Illud magis mi>
randum,uicinas nationes, apud quos in altissima pace optimarum artium disdplinte semper
ruerut,do(3iscp hominibus honori,laudi,emoIuTnento^ fuere,tam pulchra scriberidi materiaro*
*n qua eruditionis &C eloqucntite ostent^dac lanssimus campus patebat,quacj5 uix alia ad immor>
talem gloriam nominis acqusrendam erat prsclarior, neglexilsc, In his quum eilem cogitatio
nibus,no sine mente,reor,ac numine diuum,Franciscus Abstemius archidiaconus, canonicuscg
AJ.bseregie(uirprxcersol/dam,quainsehabet,eruditione,mulrispraeclaris uirtutib.instrudus
atque ornatus, mihicp amicitite uetustate coniundTissimus) colleglj Albensis, in quo agiTcuicp
ego,quae habeo, omnia libenterme deberefateor> ad (erenissiwum Ferdinandum regem Vren>
nam uenir. Qjui qumn pro amiciriae iure me acccssisset, salutasiettp,de praesemi rerum Vngarica>
catustatu a mzincerrogatus,complura Albensium ( qui postoccupatam a Turcis Budam,etiami
si intanta uiciniacruderiisimum hostem quotidie fere urbis portis insuitantem uidererit, in sidc
regia permanserant) fortia fada enarrare ccepit.Eos leuibus in prelijs ubicp feresuperiores fuiise:
crescenttcp inde audada,ciuicate egrdsos, exBudae suburbanis, Turciscp, qui secundum Danu>
bsum Budam ascendunc,praidas egisie:ex quibus multos cacsos>complures uincsios Albam per-
trados fuisic.V ngaros siris,inedias,acstus;fcgoriSjlaboris patentissimos,uit?? prod?gos,in mor-
cem&uulncraruere:uixaliam gentemesie,qua:Turcarufuroriaequepossetresistere,si'eoruuir>
tus multitudine hostium non obrueretur. Fbec quum ille grauiter,ut solet,composuccp disiere>
retimultumcp amicihominis orationeafficereritemporuinscitiam,hominumcp ingratitudinem
iple detestari,quod uetera recentiaq? V ngarorum ada,quae ad excitandos in tanto periculo prin
cipesChristianos haud parunt ualerenc,a ncmine conscriberentur.Ncccmm iermonibus homi>
num omnia prorei magnitudine acdignitate,adgentes procuidissitasperferri: omittimulta,
multacp interdum uana admisceri.Res gestae( inquitille) nostrorum temporum>m tanto dodto>
run7,quib.secu ::umistudabundat,prouentuconscribunturfortaisis.Caeterum quaicunqsab Vrn»
garis ab eotemporc,quo Tanai paiudecp.Marotide emensa, primumin Europam peruenere * ge>
sta sunt, ea omniaad Mathite regis usquetempora, Antonius Bonfinius trigintaLibris ekgan-
tissime compkxus est: cuius libri,inquit,copiam Paulus Isthuanfms,uir &literis &t genere orna
tiis!mus,superioribiis diebus,dum Qiiinquecclesijs agerem, mihi fedt.Eo dicsio minfice cxhila-
rauis,homine rcgare,daret opera,onmemq3 moueret lapide, ut thesauro tanto potiremur: quod
illi quidem haud disficile faftu fuit.Nam Isthuanfius ea qua cst eruditione, candorejhumamtate,
adeofarilemsenobis hic praebuit» utmisso celcriter libro, ultroetiamadedendum mehortare*
tur. Quanquam autem liberimperitia librariorum, qui ex Budensi exemplari cuj7aygd<pa hufttf
descripseranr,rnuItis in locis deprauatus esiet,quibus castigandis restitucndisqj non parumopC'
rae mihi insumptum estmeq? tamen in tanta temporisangustk,qua bibliopolis nostris, ad merca
tum Francfordiensem profe<fturis,edendi lsbri prouincia dcmandanda erat, pro dignitate quac>
que i me restitui potuerunt;eduionem tame longius differre nolui, ne ( uc labisis siuxuscp est re*
rumhil>