DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.8821#0053
1$
]?ETR1 PaI/LI BoSCHiE DE OillGlNE ET StATU
76
invitavit in Gaslias. Gbtempeiavit Regi Lsonar-
dus ; vcrum cum homini Gailicum caslum offc-
cisset , complurcs menses in regia villa dccubuit
(vulgo Foncanablb, in librisGailicis lcgitur Fon-
tanabieo) eumque laborantem cum Rex Franci-
fcus convenidet , atque erigentem se in cubitum
manibus allcvassec, ut se a. Rege exceptum sensit
Vincius , linquentem animum dimisit , dignus
plane , ut inter Gallica lilia expiraret. Quonam
i^iaucem fato tot Leonardi lucubrationes in Comitis
Galcatii Arconati potestatem pervenerint, fide
Tricheti rem trademus , cum ejus rei, nec Fafa*
rius j nec Lomatius meminerit. Narrat enim Tri-
i/^uo,vu\-ch!tus Vinciana ejusmodi volumina delituisse diu
go vav«o. apUt- j\feitjos (etenim in eo pago obamce-
nitacem foei late despicientis Adduam , ac subje-
clam planitiem cum auditore suo Francisco Meltio
rusticabatur siepenumero Vincius , atque ibi ani-
mum studiis bonarum artium intendebac) tum
vero jactata paulo imprudentius, & arnissa ; quae
jadtura consequitur melioris notae libros. Malo
psedagogi cujusdam dolo (ut fere sunt id genus,
homines plani , £c simulationis artisicio eruditi)
perierunt Leonardi codices ; furunculus Lalius
Gavardus fuit Afulanus, conjun£tus praetcrea pro-
pinquitace cum Aldo^Manutio , & prxfectus Ze-
ravh.] 1 nonianae Md\ in urbe Ticini, Hic cum Meitios
literas humariiores docuisset^ac saspius ob recens
meritum disciplinae ventitaret in Vaprianam vil-
lam , sublegerat nihil tale opinanti hero tredecim
libros, ac Florentiam detulerat venales, ratus fo-
re , ut Magnus Dux magno pretio compararet;
Decedit interea Dux Hetrufeorum, & cum avari-
tise hominis imposuisset Principis funus , Pifas
Lcelius venit , oblatusque forte Joanni Ambrofo
Mazenta Patritio Mediolanensi , qui tum in ea
urbe studiorum causa morabatur , ut erat adole-
scens dignus majorum suorum gloria, quam de*
inde auxit cooptatus in Hierofolymitanos equites $
& contempta rerum humanarum magnitudine
afcriptus Barnabitis, totique illorum Ordini pras-
posirus fecundum, religionem injecit homini pro-
fiigati pudoris, dejecit desententia, exoravitque,
tit Mediolanum rediens eas lucubrationes redde-
ret Meltiis. Enimvero paruit Ambrosio Gavardus;
cumque erepta volumina reddidisset , Horatius
Meltius ignovic primum ssagitio psedagogi , tum
ijivero miratus Maztntte fidem , eundem Vincianis
lucubrationibus donavit. Cum autem Mazenta
yasariusm rem sermonibus jactarent, Pompejus Leonius scul-
re9nu!°n'Sptor Regis Hifpaniarum adit Meltios , monstrat
quanto chariores esse debeant codices Vincii, at-
que lllorum causa quaesturas, & fasces obcineri
posse, si a Mazentis redempci Hifpaniarum Regi
Xomasms tradantur. Porro Leonius i!le patnam artem secu-
inid.tapia.tus, ca tempestate caeteros ferme artifices scalpen-
t*p-.ult' di laude antecedebat: ipsius vero parens Leo,
Aretinus vulgo, ab Imperatore Carolo Quinto do-
Vol. uit. natus Eedibus , non iis , quas Vasarius in vico
Gentis Moron<£ collocat, verum quae pone Fide-
lis Templum vico nomen imposuerunt, atque
aliis ornamentis auctus commendatur adhucsimu-
lachris, atque opificio : cujus artis occurrunt spe-
stantibus in jEde primaria signa jeriea quinque
ad tumulum Joannis Jacobi Medicai secundum
formam Bonaroti substruftum. Casterum cum
Leonius ea spe honorum laftasset homines , con*
venere Meltii Vidum Mazentam Joannis Ambro-
sii fratrem , atque ab eo insimis prope precibus
septem Leonardi volumina impctravere ; reliqua
autem multorum capsas adiverunt. Unum Biblio
thecas Ambrosianae donavit Vidus: alterum Am-
irosius Figinus piftor eximius a Vido accepit, ac
deinde Herculi Blanco legavit : Carolus Emanuel
Dux Allobrogum al.io codice est donatus: reli-
B
D
E
F
quos, cum vivere desiissec Mazenta, coegitZ.^-
nius inunum volumen, ac haereditariojure ad Cleo-
dorum Chalcum pervcncre , a quo trecentis aureis
codicem illum ingcnrem emit Galeatius Lonatus.
Haec fere omnia Triche/us ; verum emptoris co-
cnomen scribentem fefellit: nam Galeatius Arco-
natus redcmit , ac postmodum in Bibliothecam
Ambrofianam non modo eum codicem Vincii,
verum alios undecim ejusdem scripcoris intulit,
quemadmodum rem persequendo referemus.
Cum enim Jacobus Sextus Rex Anglice (quod seis^
olim Ethicae , ac Mathematica; excolendum de-Luscus Pafi
disserj lucubrationes Vincii majoriillocodicecon-pcna0^^
tcntas apud Comitem Arconatum servari accenil-ad Ke£es '
r f ... "r Scotorum.
iet, egit magnopcre per mternuntios cumeodem
Comite, oblata etiam ingenti pecunia , aureis ni-
mirum tes tnille Hispanis -, ut vel cblandiretur,
vel extorqueret. Scd ut animi vere nobiles nun-
quam auro sse&untur, aggressusest KexBritan-
ni<e Galeatium gratia, & itudiis : acccssere eciam
preces Ducis Feriani , qui tum Meaiolanenfem '
Provinciam administrabatj verum frustra spe, &
pretio solicitavit animum Arconati aperte negan-^*.^01'1'3
tis, fraudari posse Patriam Zje»»«ni;lticubratiotB•-.itatis" q"«
bus , ut in oras toto orbe disjunstas amandencur.^?^-
Eas (ait) opes pccunianeuciquamredimi: scnun-servanmi.
quam turpis lucelli cupidum fuisse , sed glorias:
constanciam viri fortis nec auro expugnari , nec
ferro: Principum studiafacileincerire, perennem
vero fore memoriam beneficii apudcives: sequo-
que non indo&um sstimatorem Vinciani codicis
esse , jamque cum animo suo statuisse , quibus
scriniis sit committendus, ut urbano commodo ser-
vetur. Hac ratione irritos spei incernuncios dimi-
sic Galeatius, & donavit post codicem illum Am-
brosianae Bibliothecs prsefcrcntem aurcisliteris ti-
tulum operis, ac nomen Pompeji Leonii, qui di-
spersas, ac dissipatas Vinciana; eruditionis paginas
eo volumine concluserat. tum eadem munificen-
tia reliquos ejusdem scriptoris libros dono dedit.
Porro descripsit in eo codice Leonardus arcanas
artes , quales nec Archimedes invenit, ac machi-
nas veterumcatapultis, 8c balistis iimillimas, tum
formas sustollendis lymphis, ac foncibus derivan-
dis; quae scribendi studiacenuerearcificem, cum
Martisana fossam navigabilem moliretur. Quam
vero falsus est auchor anonymus ejuslibri, qui hoc
anno MDCLXXl. e typis Parisicnsibus prodi-is4
vit cum titulo voyage d3 Italie ? Monstrat enim Tomo Pr-
Vincianum volumen esse autographum Alberti Du-pag'
reri; itaque cum alia quoque menda in eo libro
legissem (nam mihi fuerat ;i Gallis quibusdam ob-
iatus , qui autographum Dureri gestiebant evol-
vere) scriptorem cum reprehendendum putavi,
ne hominis fide peregrinantes decipiantur ; ejus-paj.«.lib.pr.
demque antea sentcntiam refelli (quam didicerat
fortasse a Beyerlincho) cum Divo Carolo aedifica-
tionem Bibliothecse Ambrosianse ascribit. Hunc
hbrum indicem itineris Italici largitus est nuper
Ambrosianis nidis Franciscus Bonsiius Abbas , vir
doftrina prsstantissimus , & ingenio , Sorbona
Doclor, cum terrestri per ltaliam itinere rediret
in Gailias, moratusque Novembris initio Medio-
lani, Bibliothecam hanc inspexisset, singula cu-
rsosius conquirendo: qui mos est hominum lice-
ratorum studiose mcucncium istam scienciarum
ofiicinam. Vincii igicur autographum est non Du-
reri • suos aucem codices exaravit Leonardus O-
rientalium populorum riru a dexrera nimirum ora
paginae ad lsevam liceras ducens : ne quis facile
deprehenderet scientiarum arcana, aut plagio sibi
vendicaret. Objicimus paginis speculum, idque
fideliter singulas voces offert oculis legentium.
Imminet in Ambrosiana Pinacothcca arculac cu-
stadi voluoiinis taljuU ingcns marmorea , eaque
prse-
]?ETR1 PaI/LI BoSCHiE DE OillGlNE ET StATU
76
invitavit in Gaslias. Gbtempeiavit Regi Lsonar-
dus ; vcrum cum homini Gailicum caslum offc-
cisset , complurcs menses in regia villa dccubuit
(vulgo Foncanablb, in librisGailicis lcgitur Fon-
tanabieo) eumque laborantem cum Rex Franci-
fcus convenidet , atque erigentem se in cubitum
manibus allcvassec, ut se a. Rege exceptum sensit
Vincius , linquentem animum dimisit , dignus
plane , ut inter Gallica lilia expiraret. Quonam
i^iaucem fato tot Leonardi lucubrationes in Comitis
Galcatii Arconati potestatem pervenerint, fide
Tricheti rem trademus , cum ejus rei, nec Fafa*
rius j nec Lomatius meminerit. Narrat enim Tri-
i/^uo,vu\-ch!tus Vinciana ejusmodi volumina delituisse diu
go vav«o. apUt- j\feitjos (etenim in eo pago obamce-
nitacem foei late despicientis Adduam , ac subje-
clam planitiem cum auditore suo Francisco Meltio
rusticabatur siepenumero Vincius , atque ibi ani-
mum studiis bonarum artium intendebac) tum
vero jactata paulo imprudentius, & arnissa ; quae
jadtura consequitur melioris notae libros. Malo
psedagogi cujusdam dolo (ut fere sunt id genus,
homines plani , £c simulationis artisicio eruditi)
perierunt Leonardi codices ; furunculus Lalius
Gavardus fuit Afulanus, conjun£tus praetcrea pro-
pinquitace cum Aldo^Manutio , & prxfectus Ze-
ravh.] 1 nonianae Md\ in urbe Ticini, Hic cum Meitios
literas humariiores docuisset^ac saspius ob recens
meritum disciplinae ventitaret in Vaprianam vil-
lam , sublegerat nihil tale opinanti hero tredecim
libros, ac Florentiam detulerat venales, ratus fo-
re , ut Magnus Dux magno pretio compararet;
Decedit interea Dux Hetrufeorum, & cum avari-
tise hominis imposuisset Principis funus , Pifas
Lcelius venit , oblatusque forte Joanni Ambrofo
Mazenta Patritio Mediolanensi , qui tum in ea
urbe studiorum causa morabatur , ut erat adole-
scens dignus majorum suorum gloria, quam de*
inde auxit cooptatus in Hierofolymitanos equites $
& contempta rerum humanarum magnitudine
afcriptus Barnabitis, totique illorum Ordini pras-
posirus fecundum, religionem injecit homini pro-
fiigati pudoris, dejecit desententia, exoravitque,
tit Mediolanum rediens eas lucubrationes redde-
ret Meltiis. Enimvero paruit Ambrosio Gavardus;
cumque erepta volumina reddidisset , Horatius
Meltius ignovic primum ssagitio psedagogi , tum
ijivero miratus Maztntte fidem , eundem Vincianis
lucubrationibus donavit. Cum autem Mazenta
yasariusm rem sermonibus jactarent, Pompejus Leonius scul-
re9nu!°n'Sptor Regis Hifpaniarum adit Meltios , monstrat
quanto chariores esse debeant codices Vincii, at-
que lllorum causa quaesturas, & fasces obcineri
posse, si a Mazentis redempci Hifpaniarum Regi
Xomasms tradantur. Porro Leonius i!le patnam artem secu-
inid.tapia.tus, ca tempestate caeteros ferme artifices scalpen-
t*p-.ult' di laude antecedebat: ipsius vero parens Leo,
Aretinus vulgo, ab Imperatore Carolo Quinto do-
Vol. uit. natus Eedibus , non iis , quas Vasarius in vico
Gentis Moron<£ collocat, verum quae pone Fide-
lis Templum vico nomen imposuerunt, atque
aliis ornamentis auctus commendatur adhucsimu-
lachris, atque opificio : cujus artis occurrunt spe-
stantibus in jEde primaria signa jeriea quinque
ad tumulum Joannis Jacobi Medicai secundum
formam Bonaroti substruftum. Casterum cum
Leonius ea spe honorum laftasset homines , con*
venere Meltii Vidum Mazentam Joannis Ambro-
sii fratrem , atque ab eo insimis prope precibus
septem Leonardi volumina impctravere ; reliqua
autem multorum capsas adiverunt. Unum Biblio
thecas Ambrosianae donavit Vidus: alterum Am-
irosius Figinus piftor eximius a Vido accepit, ac
deinde Herculi Blanco legavit : Carolus Emanuel
Dux Allobrogum al.io codice est donatus: reli-
B
D
E
F
quos, cum vivere desiissec Mazenta, coegitZ.^-
nius inunum volumen, ac haereditariojure ad Cleo-
dorum Chalcum pervcncre , a quo trecentis aureis
codicem illum ingcnrem emit Galeatius Lonatus.
Haec fere omnia Triche/us ; verum emptoris co-
cnomen scribentem fefellit: nam Galeatius Arco-
natus redcmit , ac postmodum in Bibliothecam
Ambrofianam non modo eum codicem Vincii,
verum alios undecim ejusdem scripcoris intulit,
quemadmodum rem persequendo referemus.
Cum enim Jacobus Sextus Rex Anglice (quod seis^
olim Ethicae , ac Mathematica; excolendum de-Luscus Pafi
disserj lucubrationes Vincii majoriillocodicecon-pcna0^^
tcntas apud Comitem Arconatum servari accenil-ad Ke£es '
r f ... "r Scotorum.
iet, egit magnopcre per mternuntios cumeodem
Comite, oblata etiam ingenti pecunia , aureis ni-
mirum tes tnille Hispanis -, ut vel cblandiretur,
vel extorqueret. Scd ut animi vere nobiles nun-
quam auro sse&untur, aggressusest KexBritan-
ni<e Galeatium gratia, & itudiis : acccssere eciam
preces Ducis Feriani , qui tum Meaiolanenfem '
Provinciam administrabatj verum frustra spe, &
pretio solicitavit animum Arconati aperte negan-^*.^01'1'3
tis, fraudari posse Patriam Zje»»«ni;lticubratiotB•-.itatis" q"«
bus , ut in oras toto orbe disjunstas amandencur.^?^-
Eas (ait) opes pccunianeuciquamredimi: scnun-servanmi.
quam turpis lucelli cupidum fuisse , sed glorias:
constanciam viri fortis nec auro expugnari , nec
ferro: Principum studiafacileincerire, perennem
vero fore memoriam beneficii apudcives: sequo-
que non indo&um sstimatorem Vinciani codicis
esse , jamque cum animo suo statuisse , quibus
scriniis sit committendus, ut urbano commodo ser-
vetur. Hac ratione irritos spei incernuncios dimi-
sic Galeatius, & donavit post codicem illum Am-
brosianae Bibliothecs prsefcrcntem aurcisliteris ti-
tulum operis, ac nomen Pompeji Leonii, qui di-
spersas, ac dissipatas Vinciana; eruditionis paginas
eo volumine concluserat. tum eadem munificen-
tia reliquos ejusdem scriptoris libros dono dedit.
Porro descripsit in eo codice Leonardus arcanas
artes , quales nec Archimedes invenit, ac machi-
nas veterumcatapultis, 8c balistis iimillimas, tum
formas sustollendis lymphis, ac foncibus derivan-
dis; quae scribendi studiacenuerearcificem, cum
Martisana fossam navigabilem moliretur. Quam
vero falsus est auchor anonymus ejuslibri, qui hoc
anno MDCLXXl. e typis Parisicnsibus prodi-is4
vit cum titulo voyage d3 Italie ? Monstrat enim Tomo Pr-
Vincianum volumen esse autographum Alberti Du-pag'
reri; itaque cum alia quoque menda in eo libro
legissem (nam mihi fuerat ;i Gallis quibusdam ob-
iatus , qui autographum Dureri gestiebant evol-
vere) scriptorem cum reprehendendum putavi,
ne hominis fide peregrinantes decipiantur ; ejus-paj.«.lib.pr.
demque antea sentcntiam refelli (quam didicerat
fortasse a Beyerlincho) cum Divo Carolo aedifica-
tionem Bibliothecse Ambrosianse ascribit. Hunc
hbrum indicem itineris Italici largitus est nuper
Ambrosianis nidis Franciscus Bonsiius Abbas , vir
doftrina prsstantissimus , & ingenio , Sorbona
Doclor, cum terrestri per ltaliam itinere rediret
in Gailias, moratusque Novembris initio Medio-
lani, Bibliothecam hanc inspexisset, singula cu-
rsosius conquirendo: qui mos est hominum lice-
ratorum studiose mcucncium istam scienciarum
ofiicinam. Vincii igicur autographum est non Du-
reri • suos aucem codices exaravit Leonardus O-
rientalium populorum riru a dexrera nimirum ora
paginae ad lsevam liceras ducens : ne quis facile
deprehenderet scientiarum arcana, aut plagio sibi
vendicaret. Objicimus paginis speculum, idque
fideliter singulas voces offert oculis legentium.
Imminet in Ambrosiana Pinacothcca arculac cu-
stadi voluoiinis taljuU ingcns marmorea , eaque
prse-