Bracci, Domenico Agostino: Commentaria de antiquis scalptoribus: qui sua nomina inciderunt in gemmis et cammeis cum pluribus monumentis antiquitatis ineditis, statuis, anaglyphis, gemmis (Band 1) (Florenz, 1784)

SS Jkjt-.:

1S4 COMMENTARIA DE ANTIQUIS SCALPTORIBUS

XXXIV.

i I S C l/ I i P I {/ S

A U L I OPUS,

Carneo/ae incifum,
EX MUSEO STROZZIANO ROMAE.

AEfculapius hoc in gemma promijfa, crifpaque barba verterandus vijltur -, ad lattts baculas,
quem dream volvitur ferpens et dìcatus. Omnium Deontm origo variis apud antiquo.! att&o*
res agitatiti" quaeftionibus, in quifyus ne immoremur, Diodori Siculi (1) fenpentiam de Aefcu-
lapio in notis proponimus .

Stenti faltts voluptatefque apud mortales duo ftmt potentijjima numina, ita homines impenfius prue
eaeteris Di'ts, ut modo diximus, Venerem Aefculapiumque collierunt; quare baud mirtini vìdebitur,fi
iftiiis numinis bumanae falutis cuftodìs tot fuperfunt monumenta, totque celebratur encomiis (2). Ideo
Pindarus Pjjtb. Od, 3. vocavit Aefculapium. Heroem omnigenorum propulfatorem morborum.

Aefculapii figura bis ornata infignibtis ab Albritio (3) nobis exbibetur. Ejus imago erat
homo quidam cum barba valde prolixa (4), indutus habitu medici, fedens: in cujus fimi
erant pixides unguentorum, & alia inftrumenta ad medicum pertinentia, cujus manus dextra
barbam tenebar, finiftra vero baculum cum ferpente geftabat intorto (5). Serpens vulgure
Aefculapii infigne, de quo apud mitiquos fcriptores variae funt fententiae, quae tamen Uh faltttem
confianter trìbuunt, ut Plinius docet lib. 29. cap. 4. Quin & inefle ei remedia multa creduntur,
ut diceremus, & ideo Aefculapip dicatur,

Laa-

(r) Diod. Sicul. Bibl. lib, 4. pag. 315. alt Aefculapium
Apolline ac Coronide natum fabulantur. Qui ingenio ,
& vigore mentis excellens feientiae Medicae gnaviter in-
cubuerit, multaque hominibus ad valetudinem falutaria in-
venerit, eoque gloriae procefferit, ut cura multos defpe-
rate aegrotantes non fine mlraculo fanaret, multos etiam
ab inferis in vitam reftituere exiftimaretur . Ideo, ut fa-
bulis proditum ed, Pluto querelam de Aefculapio , quod
videlicet medicatione ejus mortuorum numerus fubinde
decrefeeret, apud Jovem inftituit, eumque de diminuta
regni inferni potentia accufavit. Hoc irritatus Juppiter
fulminis iftu Aefculapium necavit. Qomelius Celfus inquit
in lib. 1, praef. pag. i. de Medicina: utpote cum vetiiftif-
fimus aufjtor Aefculapius celebretur, qui quoniam adhuc
rudem, & vulgarem hanc feientiam paulo fubtilius exco-
luit, in Deorum numero receptus eli. Xeiioph. in lib. de
Yenatìone voi, i, pag. n\. ittquit. Aefculapius majora con-
fequutus eli:, ut rnortuos fufeitaret, ac morbis laborantes
fanaret. Atque has ob res &; Deus eft, & apud homines,
gloriami nominis aeternam obtinet.

(2) Piava inter tempia Epidauri omniumpulcherrìmumAe-
fculapio facyum erat illud a Paufania memoratimi, in quo ìllìus
feflum folemni magnificaque celebratur pompa , quae ab Atbe-
nienfibus adoptata Epidauria nominata eft . Vide Paufauiam
pluribus in locis praefertìm Uè. i. cap. 16. & feq. & Pti-
nittm lib. 4. cap. 5. & Vaillant numijìnata Graeca fag.~■}■}!.
ubi obfervantur in nummis certamina in honorem Aefculapii
piftituta . Inter illius /tatuai praeftabat, quae Aefculapii
Arcbagetis ob prolìxam duodecìm pedes barbam vocabatur,
$ uaeque in mentem nvacat Diouyfiì fattimi a Val. Maxime

relation lib. 1. cap. 1. num. 3. Exempl. Idem Epidauri Aa-
fculapio barbam auream demi juflìt, quod affirmaret, non
convenire patrem Apollinem imberbem , ipfum barbatimi
confpici . Eadem Cicero de Natur. Deor. lib. 3' caP' 3*

(3) Albrit. Deor. imag. pag. 174.

(4) Lufus in Priap. Carni. 35. pag. 32. Intonfa femper
Aefculapio barba eft : quamvis ìmberbis aliquando excalpttis
fit, velati fimiilacrum Aaefculapii ìmberbis opus Calamidis ix
ebore & auro , tefle Paufan. lib. 2. Corinti, cap. so. &fini!f
ter ìmberbis repraefentatur ad cap. 13. lib. 2. Et quoqitt
in lib. 8. cap. 28. de Aefculapio imberbi tnentionemfecit, qf"»
fuit opus Scopae, A Statio lib. 3. Silv. 4. verf. 6\ J""M!,t>
Pboebejus uuncupatur■ In Muf. Fior. voi. 2. Tab. li- *■ 3'
fag. 45. (iugulari! Aefculapii gemma fpeSaturcimi epigrafi*
AESCU. juvenis & Ìmberbis, tonfo crine , & galerìcuhim{>■
ville illi Mercurìi gerit in capite , bacillumque cum ferpente
in dextera tenet, fuperne additimi aftrum folis fy'ib olii'» 1
prope po/ìta eft arbor trunca nullis ramìs & foH'S ">'"" '
de qua gemma Gori eruditavi explicatìoiiem praebet ■

(5) De Aefculapii bacillo explicatìoiiem exbibet Fefttts p, 7 •
bacillum habet nodofum (fiotti profilo in omnibus^ fere ftt-
tuis obfervatur ) quod difficultatem lignificar ains .
ferpentem & baculum Hygini Poet. Afro». M>- 2- fi'
opinio difert. Vide etiam Macrob. Uh. I- Satttrn. cap. ""
Phornut. cap. 33. De Nat. Deor. & Eufeb. Buonarroti

,„ìt. Alii my'1.

ti ( "/■

ferv.fopra i Medaglioni pag. Ci. ) inquit ■ Ala my eri
gligentes illum ferpentem , feilìcet Aefculapii, artis :
lum arbitrantur primis illis temporibus, '

ipfis in primordiis inventum ad ftuporem in pò
tandum, famamque fuis medicamentis concila" a

lis cxci-

l'i

*cow
c peic'vò BenCI

hi

come top

io,- onde fl(

ty foiifjw li

lafpd'E

ìtqktniun u

kaaìrfiègl

«guitti! hftoi

ftffflfil&rpen

^ fflSaai fijute

"itigli

hi

H

^ "iteceli

h^°Havita t

c'fefal



'voi

\ss>z

SS: fa''"-Pi

■%»:*pìì

ni e



X^M

»..%,, ;u4e"

V

°''a
luaj

ed; j

«a r

>x*<



Con

Pio, CpHr

Ke vA;ca,

•et;,