DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12704#0145
GEORGIVS BRAVN AGRIPR
CANDIDO LECTORI
S. D.
;VIA IN HAC VRBIVM TOPOGRAPHIA, CANDTDE L E CT O R, L115 E RIO-
icfermone,expatiarinonlicuit,fedprocapacitate loci, in alterapicturarum facie vacui vrbium,
?oppidorumque conftringendafuit defcriptio,hinc factum,vc non ea,qua parerat,dignitatede eorfi
* magnificentia differere potuerim. Itaque in ea,quam nuncappendice,iungimus,qua:fimul&indi-
' cis vicemfubibit,dum paulbfufiusdequibufdam fcribimus,veramindicis rationem(quem breuem,
anguftifque limitibus comprehenfum efle decet) minus obferuamus. Non quidem eo inftituto,
i quafi ea omnia,qusede vrbium primordio,antiquitate,conditoribus, fitu, politica adminiftratione,
J pratrogatiuis,ac priuilegijs,demagiftratuum, variaquefortuna?mutatione, confcribi poterant, in
^ljy appendice hac comprehendereveIim,hoc enim,vti laboriseffet perardui, operifque immenfi , ita
JjzFfallaeis,incerta;que inquifitionis foret.Eo,qubd de primis vibium fundationibus,deoriginibus no-
minum,multafabulis propinqua, fcribantur, demultarum etiam principio,et Hiftoriaruminopia,
& hominum incuria,perparum,aut nihil certi inueniatur. Quod.ciim de multis Germania: vrbib:>s,doceri facile pofsit.tum de
totius vniuerfi domina,vrbeRomana,indubitatum eft,quam aliqui acongregationc hominum,noaien habere, alija Troianis,a-
lij abEuandro,cxteriaRomuloconditam,fcribunt. Dequibusautem certi quippiam,hiftoriarum monumentis commiflum,ex-
tat;ex hisprsecipua,tum in ipfa enarratione.tum in hac appendice,ac rodice,delibaui,quibusetfi curiofis,non per omniafatisfi-
ar,tamen candidis ingenijs,his,qua? nonfine labore perquifita,candide profero,ex partemcfatisfadturum,omnino fpero. Maxi-
rhe qi!idem,dum auclorum infertis nominibus,ledionem,fide dignam,reddimus.C>io etiam ipfo, eorum obiectioni refpondeo,
quiin longinqua, minufque mihicognitaloca, mecalamum tranftulifle.obijcient.Si quid veromihi in his,quibusaiicl:orum de-
ftituorfcriptis,ob rerumignorantiam,aut imbecillitatem ingenij,fidei fortafledecedet,id, admiranda piclorisinduftria, artifi-
ciofa Hogcnbergij manus,viuis vrbium dclincationibus,cumulatifsime compenfabit,qui tanto ftudio, easgraphice,accurateq;
dcpinxit,earumq; hoc libro imagines tutaoculorum luftratione,citra itinerum peregrinationifque pericula,vno,quiete fedcn-
tis intuitu(quod in ipfo loco,non itacommode fieri poflet) fpe&andasexhibet.vt eriam fiae enarratione hiftorica, carumfitus,
forma,ftruclura,atqueconditio, nonincommodeperfpiciqueat. Valc. ExMufa»olo noftro Agrippinenfi. Calend. Ianuarij. An-
110 partasSalutis Clo. Io. LXXV.
A..
parua habent. Equi,boues,cameli, atque oues, vefcuntur pifci-
?}. ADENA,vrbseft Arabiar metropolitica,& munitifsima,in bus,qui quotidianus illorum funt cibus,quum illicob immen-
radicibusmontis editi.qui in mari lingnla procurrit,fira,& v- fum calorem, herb:e &frumenta, ex terra haberi non pofsint,
trinc; flucTibus infinus reductis alluitur,ita, vt peninfulafiat. Fit autem tribus anni menfibuspifcium captura, fcilicet, Mar-
Moiiseft adeofterilis, vtnecarbores vllas, nequeplantaseffe- tio,Aprili,&Maio,rantufqueillorumcapiturnumerus,vt non
rat,nempe,qui fitfaxofus, &pr£Eruptisrupibus in altum pro- facile explicari poisit. Hos pifces ficcant,& fcruant,atque per
niineat.Ao.uiscaret,raroadmodum pluuijs irrigatur. Ex lon- totumannuanimalibus edendos,pabuli loco,proponunt. Vef-
ginquopago aqua,peraquac ductumdn locum,qui ab vrbequa- cuntur autem animalia libentius.de ficcatispifcibus,quam re-
tuor miilibuspafluum diftat, dcriuatur. Ea vrbis aquatio eft. centibus.Fiunt ctiam ab incolis panes bis co<Si ex pifcibus ,id-
Annona& cibarijs importatisvtitur,quorumtamen eft incre- que in hunemodum. Concidunt pifces minutatim,atquecon-
dibiliscopia.Eftcindta muris,munitaturribus,excultamceni- tundunt in modum farina>,&pofteacommifcent,& fubagitant
bus,& ad adfpe&um pulcherrima.In illa mercatorese Perfide, quafi paftum panis, atquead folem deficcari faciunt, & viuunt
&India,& AEthiopia,&exmultis Arabia-rcgionibusfa-pec5- ipfi,& iumcnta ipforum deillispanibus faclitijs, pertotum
meant.Incol? Mahumetem colunt,colorecandido,&fpecieli- annum.
beralifunt. Hominesnobiles armis exercentur,&militaris 20. A M STEL RED AM VM, Hollandia: Metropolis,dequa
gloriedecusardenter expetunt.Rex alias ciuitatesin meditcr- hunc in modum Hadrianus Barlandus. Hocca-teris,qua: nomi-
ranearegionepofsidet,& milites nonpaucosftipcndijsalit,& naui,recentius oppidum,genushominumincolit pecuniatftu-
e fuis tantufubditis,in pra:lium,cum opuseft,duo milliaequi- diofius.Quocirca in reiuotifsimis etiam terris,negotiantur,ha
tumeducit. Vrbi verb huicmoderatorem,cuiusvirtuti mul- bentque totofcreanno.externum,domifua?,mercatorem.pra;-
tumconfidit,pra:ponere folet.Harc Oforius libr.IX.de rebus ftathoc illis commoditas portus.Sunt aliaquardam non poeni-
ab EmanueleLufitanieRege,geftis.PaulusVenetusautcm,hunc tenda Hollandiar oppida,Goricum, Gouda,Alcmaria,Rotero-
in modum dehac vrbe, eiufq; prouincia,fcribit. Aden,inquit, damum,eximijillius viri Erafmi Roterodami,vrbs nutricula.
optimoportuexcellit,adquemex Indiaplurima? appellut na- 46. ANCONA, Hadriaticum mare, venuftifsimo,in Piccno fi-
ues,aromatadefcrentes. Et ncgotiatoresquidem Alexandrini, tu,fupeibiisimoquc portu nobilitat. Agrum habet bonitate,
illicementes aromata, ponunteain nauesparuas, atq;feptcm fertilitate,acvbertatemuItorum nobilium fruchmm, & fru-
diebus per flumen quoddam ducentes,poftea humeris camelo- menti,pra:ftanrcm,maxime vero celebrem, generofitate vini,a
rumimponunt,&trigintadierum"itincre,pcr tcrram vfquead Strabone Plinioque,laudati,li. 14.cap.fi. Quod hodie nomina-
fluuium AEgypti deportant,&rurfusin naues exonerates,tan- tifsimum Siroli pfleputo.
demvfqjad Alexandriam pcrducunt: Ncc potert compcndio- 57. A N F A,cclebrequondam Africaf,multifquea:dificijs no-
fior haberi viaaborientispartibus vfq; Alexandriam : Nego- bileoppidum,nunc habitatoi ibus vacuum, cuius ruinas,& de-
tiatores verb illi ducuntfccum plurimosequos, quando nun- folatos,ab omni cultore,horto* , cuth Ioanncs Leonis Africa-
dinandi gratia,in Indiamconcedunt.Exigit autem Rcx Aden nus confpexiflet:V*ix,inquit,lachrymastcnerepotui, vbiquo-
ab illis mercatoribus, qui per regionem fuam aromata & alias rundam a:dific'iorum atquetcmplorum(quorumadhuc quida
mercesdeferunt, vecligal maximum, vndeplurimum ditefcit. cxftabant monumenra) miferandam ruinamferio contcmpla-
Quum SultanusBabylonie obfidcretciuitatem Aconenfem,& tusfuiflem.Horti,erfi nonihil adhucfruftuuffl producunt,fyl-
eatn expugnaret,Anno fcilicct M.D.CC. mifit Sultanus Aden uastamen magisdicas, quam hortos. Nunc autem Feflanorum
in auxiliumeiustriginta millia equitu, & quadraginta millia ijiiuria,ad tatam redadlaeft ea vrbs calamiratem,vcnullapror-
camelorum,non,quod vfqueadeb illiuscuperet augerefelici- fusipes fit,nouos,in pofterttm co!onos,recipiendi.
tatcm,fed qubd omnes maluit extindtos Chriftianos . A portu 17- A N VE R P I A,longe cekberrimuminBrabantia Empo-
Aden,eundo verfus Septentrione,fita eft ciuitas Efcier,quadra- rium,dextra rh Scaldis ripam, longo traftu moenibus & turri-
gintadiftansmilliaribusabillo portu,&habetfiib fcmultasa- buscoronans,ab Oceano fecundum flumen quindccim circiter
liasciuitates& caftra,fedqua:omniafunt dc dominio regis A- milliaribtisBrabanticis diftat,qnorum fingulainterra tantum
den.Eftquoq; iuxtahancciuitatemoptimusportus,aquo innu fpaci; compIeciuntur,quantum fi expeditus pedes,ftato & or-
nieri cqui ducuntur in Indiam. Abundat harc Regio thurealbo dinario gradu,inrra horam vnam, abfoluat, &laboris fatis fit
atqueoptimo,quod de paruis arboribus,abietibus tamen fimi- habiturus,& non nimiu difficuhatis.De huius vrbis fitu,fplen-
libusjftillat.lncola: crebris incifionibus perforant haru3rbo- dorcardificiorum, populi induftria atque diuitijs.quorundam
rum cortices,vt thusextrahant,tametficalor quoq;,qui ibi ma- cxtant fcripti libelli. Efthoc nobileoppidum partim mariti-
ximus eft,plurimumeliciat liquoris.Habet quoque Regio ipfa miim,Gal]is,Gern)anis,Hifpanis,Britannis, Italis, frequenta-
palmascum dadtylis, fed, prxter modicum rifum nullum pro- tum . Hodic diuino munere, & Senatus prouidentia, fic florct
ducitfrumentum, vcrumaliundeimportandum eft.Abundant mtrcinonijs,vtnec'Londinoin Anglia , nec apud Germanos
aute pifcibusoptimis,pra:fertirh tunnis,quiibi optimihaben- Francofordia",nec in Gallijs Parifio ccderddebeat: priuatahic
tur. Vinumnon habet,fedex dadtylis,rifo,& faccaro,optimum domus affabreconftruifta. Certameeftin vrbe, quis elegantius
faciuntpotum. Verueces, qui in hacregioneinueniuntur,funt a?dificct.Grandia funt templa,vnumDeiparevirginisauguftif-
ftaturaparui, auribusomnino carentes,fedlocoearum,cornua fimum,cum turri altiffima.excandido lapide.Gcntismirum in
pifi-
c
CANDIDO LECTORI
S. D.
;VIA IN HAC VRBIVM TOPOGRAPHIA, CANDTDE L E CT O R, L115 E RIO-
icfermone,expatiarinonlicuit,fedprocapacitate loci, in alterapicturarum facie vacui vrbium,
?oppidorumque conftringendafuit defcriptio,hinc factum,vc non ea,qua parerat,dignitatede eorfi
* magnificentia differere potuerim. Itaque in ea,quam nuncappendice,iungimus,qua:fimul&indi-
' cis vicemfubibit,dum paulbfufiusdequibufdam fcribimus,veramindicis rationem(quem breuem,
anguftifque limitibus comprehenfum efle decet) minus obferuamus. Non quidem eo inftituto,
i quafi ea omnia,qusede vrbium primordio,antiquitate,conditoribus, fitu, politica adminiftratione,
J pratrogatiuis,ac priuilegijs,demagiftratuum, variaquefortuna?mutatione, confcribi poterant, in
^ljy appendice hac comprehendereveIim,hoc enim,vti laboriseffet perardui, operifque immenfi , ita
JjzFfallaeis,incerta;que inquifitionis foret.Eo,qubd de primis vibium fundationibus,deoriginibus no-
minum,multafabulis propinqua, fcribantur, demultarum etiam principio,et Hiftoriaruminopia,
& hominum incuria,perparum,aut nihil certi inueniatur. Quod.ciim de multis Germania: vrbib:>s,doceri facile pofsit.tum de
totius vniuerfi domina,vrbeRomana,indubitatum eft,quam aliqui acongregationc hominum,noaien habere, alija Troianis,a-
lij abEuandro,cxteriaRomuloconditam,fcribunt. Dequibusautem certi quippiam,hiftoriarum monumentis commiflum,ex-
tat;ex hisprsecipua,tum in ipfa enarratione.tum in hac appendice,ac rodice,delibaui,quibusetfi curiofis,non per omniafatisfi-
ar,tamen candidis ingenijs,his,qua? nonfine labore perquifita,candide profero,ex partemcfatisfadturum,omnino fpero. Maxi-
rhe qi!idem,dum auclorum infertis nominibus,ledionem,fide dignam,reddimus.C>io etiam ipfo, eorum obiectioni refpondeo,
quiin longinqua, minufque mihicognitaloca, mecalamum tranftulifle.obijcient.Si quid veromihi in his,quibusaiicl:orum de-
ftituorfcriptis,ob rerumignorantiam,aut imbecillitatem ingenij,fidei fortafledecedet,id, admiranda piclorisinduftria, artifi-
ciofa Hogcnbergij manus,viuis vrbium dclincationibus,cumulatifsime compenfabit,qui tanto ftudio, easgraphice,accurateq;
dcpinxit,earumq; hoc libro imagines tutaoculorum luftratione,citra itinerum peregrinationifque pericula,vno,quiete fedcn-
tis intuitu(quod in ipfo loco,non itacommode fieri poflet) fpe&andasexhibet.vt eriam fiae enarratione hiftorica, carumfitus,
forma,ftruclura,atqueconditio, nonincommodeperfpiciqueat. Valc. ExMufa»olo noftro Agrippinenfi. Calend. Ianuarij. An-
110 partasSalutis Clo. Io. LXXV.
A..
parua habent. Equi,boues,cameli, atque oues, vefcuntur pifci-
?}. ADENA,vrbseft Arabiar metropolitica,& munitifsima,in bus,qui quotidianus illorum funt cibus,quum illicob immen-
radicibusmontis editi.qui in mari lingnla procurrit,fira,& v- fum calorem, herb:e &frumenta, ex terra haberi non pofsint,
trinc; flucTibus infinus reductis alluitur,ita, vt peninfulafiat. Fit autem tribus anni menfibuspifcium captura, fcilicet, Mar-
Moiiseft adeofterilis, vtnecarbores vllas, nequeplantaseffe- tio,Aprili,&Maio,rantufqueillorumcapiturnumerus,vt non
rat,nempe,qui fitfaxofus, &pr£Eruptisrupibus in altum pro- facile explicari poisit. Hos pifces ficcant,& fcruant,atque per
niineat.Ao.uiscaret,raroadmodum pluuijs irrigatur. Ex lon- totumannuanimalibus edendos,pabuli loco,proponunt. Vef-
ginquopago aqua,peraquac ductumdn locum,qui ab vrbequa- cuntur autem animalia libentius.de ficcatispifcibus,quam re-
tuor miilibuspafluum diftat, dcriuatur. Ea vrbis aquatio eft. centibus.Fiunt ctiam ab incolis panes bis co<Si ex pifcibus ,id-
Annona& cibarijs importatisvtitur,quorumtamen eft incre- que in hunemodum. Concidunt pifces minutatim,atquecon-
dibiliscopia.Eftcindta muris,munitaturribus,excultamceni- tundunt in modum farina>,&pofteacommifcent,& fubagitant
bus,& ad adfpe&um pulcherrima.In illa mercatorese Perfide, quafi paftum panis, atquead folem deficcari faciunt, & viuunt
&India,& AEthiopia,&exmultis Arabia-rcgionibusfa-pec5- ipfi,& iumcnta ipforum deillispanibus faclitijs, pertotum
meant.Incol? Mahumetem colunt,colorecandido,&fpecieli- annum.
beralifunt. Hominesnobiles armis exercentur,&militaris 20. A M STEL RED AM VM, Hollandia: Metropolis,dequa
gloriedecusardenter expetunt.Rex alias ciuitatesin meditcr- hunc in modum Hadrianus Barlandus. Hocca-teris,qua: nomi-
ranearegionepofsidet,& milites nonpaucosftipcndijsalit,& naui,recentius oppidum,genushominumincolit pecuniatftu-
e fuis tantufubditis,in pra:lium,cum opuseft,duo milliaequi- diofius.Quocirca in reiuotifsimis etiam terris,negotiantur,ha
tumeducit. Vrbi verb huicmoderatorem,cuiusvirtuti mul- bentque totofcreanno.externum,domifua?,mercatorem.pra;-
tumconfidit,pra:ponere folet.Harc Oforius libr.IX.de rebus ftathoc illis commoditas portus.Sunt aliaquardam non poeni-
ab EmanueleLufitanieRege,geftis.PaulusVenetusautcm,hunc tenda Hollandiar oppida,Goricum, Gouda,Alcmaria,Rotero-
in modum dehac vrbe, eiufq; prouincia,fcribit. Aden,inquit, damum,eximijillius viri Erafmi Roterodami,vrbs nutricula.
optimoportuexcellit,adquemex Indiaplurima? appellut na- 46. ANCONA, Hadriaticum mare, venuftifsimo,in Piccno fi-
ues,aromatadefcrentes. Et ncgotiatoresquidem Alexandrini, tu,fupeibiisimoquc portu nobilitat. Agrum habet bonitate,
illicementes aromata, ponunteain nauesparuas, atq;feptcm fertilitate,acvbertatemuItorum nobilium fruchmm, & fru-
diebus per flumen quoddam ducentes,poftea humeris camelo- menti,pra:ftanrcm,maxime vero celebrem, generofitate vini,a
rumimponunt,&trigintadierum"itincre,pcr tcrram vfquead Strabone Plinioque,laudati,li. 14.cap.fi. Quod hodie nomina-
fluuium AEgypti deportant,&rurfusin naues exonerates,tan- tifsimum Siroli pfleputo.
demvfqjad Alexandriam pcrducunt: Ncc potert compcndio- 57. A N F A,cclebrequondam Africaf,multifquea:dificijs no-
fior haberi viaaborientispartibus vfq; Alexandriam : Nego- bileoppidum,nunc habitatoi ibus vacuum, cuius ruinas,& de-
tiatores verb illi ducuntfccum plurimosequos, quando nun- folatos,ab omni cultore,horto* , cuth Ioanncs Leonis Africa-
dinandi gratia,in Indiamconcedunt.Exigit autem Rcx Aden nus confpexiflet:V*ix,inquit,lachrymastcnerepotui, vbiquo-
ab illis mercatoribus, qui per regionem fuam aromata & alias rundam a:dific'iorum atquetcmplorum(quorumadhuc quida
mercesdeferunt, vecligal maximum, vndeplurimum ditefcit. cxftabant monumenra) miferandam ruinamferio contcmpla-
Quum SultanusBabylonie obfidcretciuitatem Aconenfem,& tusfuiflem.Horti,erfi nonihil adhucfruftuuffl producunt,fyl-
eatn expugnaret,Anno fcilicct M.D.CC. mifit Sultanus Aden uastamen magisdicas, quam hortos. Nunc autem Feflanorum
in auxiliumeiustriginta millia equitu, & quadraginta millia ijiiuria,ad tatam redadlaeft ea vrbs calamiratem,vcnullapror-
camelorum,non,quod vfqueadeb illiuscuperet augerefelici- fusipes fit,nouos,in pofterttm co!onos,recipiendi.
tatcm,fed qubd omnes maluit extindtos Chriftianos . A portu 17- A N VE R P I A,longe cekberrimuminBrabantia Empo-
Aden,eundo verfus Septentrione,fita eft ciuitas Efcier,quadra- rium,dextra rh Scaldis ripam, longo traftu moenibus & turri-
gintadiftansmilliaribusabillo portu,&habetfiib fcmultasa- buscoronans,ab Oceano fecundum flumen quindccim circiter
liasciuitates& caftra,fedqua:omniafunt dc dominio regis A- milliaribtisBrabanticis diftat,qnorum fingulainterra tantum
den.Eftquoq; iuxtahancciuitatemoptimusportus,aquo innu fpaci; compIeciuntur,quantum fi expeditus pedes,ftato & or-
nieri cqui ducuntur in Indiam. Abundat harc Regio thurealbo dinario gradu,inrra horam vnam, abfoluat, &laboris fatis fit
atqueoptimo,quod de paruis arboribus,abietibus tamen fimi- habiturus,& non nimiu difficuhatis.De huius vrbis fitu,fplen-
libusjftillat.lncola: crebris incifionibus perforant haru3rbo- dorcardificiorum, populi induftria atque diuitijs.quorundam
rum cortices,vt thusextrahant,tametficalor quoq;,qui ibi ma- cxtant fcripti libelli. Efthoc nobileoppidum partim mariti-
ximus eft,plurimumeliciat liquoris.Habet quoque Regio ipfa miim,Gal]is,Gern)anis,Hifpanis,Britannis, Italis, frequenta-
palmascum dadtylis, fed, prxter modicum rifum nullum pro- tum . Hodic diuino munere, & Senatus prouidentia, fic florct
ducitfrumentum, vcrumaliundeimportandum eft.Abundant mtrcinonijs,vtnec'Londinoin Anglia , nec apud Germanos
aute pifcibusoptimis,pra:fertirh tunnis,quiibi optimihaben- Francofordia",nec in Gallijs Parifio ccderddebeat: priuatahic
tur. Vinumnon habet,fedex dadtylis,rifo,& faccaro,optimum domus affabreconftruifta. Certameeftin vrbe, quis elegantius
faciuntpotum. Verueces, qui in hacregioneinueniuntur,funt a?dificct.Grandia funt templa,vnumDeiparevirginisauguftif-
ftaturaparui, auribusomnino carentes,fedlocoearum,cornua fimum,cum turri altiffima.excandido lapide.Gcntismirum in
pifi-
c