DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.9812#0055
I
O RIEN T ALIS. 43
Quidamveromurmurantes dicebant, curautem Deus nobiscum
non itaagit?curnonsimiliter& nobis omniareuelat & largitur,curnon
linteumpannumque &ferrum,vasaitemamea &mercesalias nobisas-
que suppeditat?quibusa Batauis responsumest, provenire ea quidem
omnia &nobis communicari a Deo,sedDeumtamenintereaipsorum
quoque minimeoblitum esie, quiquamvis verum Deumiginorarent,
multa tamenab eobeneficia&c commodaaccepissent,sicenim auro eos
pras ca^terisa Deo donatos esse,sicvinumdepalma arboreipsis divini-
tus suppeditari,sic variosfru&us &frumenta, gallinasitem, boves, &:
capras, multaque alia ad vitx huius sustentationem pertinentia, a divi-
na liberalitate&bonitatc ipliscommUnicaru Vemm hoc ipsispersua-
deri nonpotuit,nulloenimmodo hascaDeoproficisci credebant, Au- ctctminnlut
rum,dicebant,non Deus,(edterranobis suppeditat,ex quailluderui- <w***>
tur: Milium5 Oryzam &frumenta alia,terrasimiliter profert &multi-
plicat, si eiiustotempore committantur, quod quidemsine labore c.t+
iam nostro perfici nonpotest. Frudus porrovario* ab arboribus pro-
venire affirmabant,quas a Lusitanis adceptas,ipsiplantarint,sic hasdos
a capris,agrtos abovibus, procreari, Mare pisccssuppeditare, Adhax
vero omnialabdrem &industriam suarri requin, sine qua nihil habe-
rent, sed vel fame sibi moritndum esser, convincere scilicet hoc modo
volentes i Dedha*c minime proficisci,necDeumesse , ex cuiuslibera»
litate ista acciperent*
Qupdad piuviamattinet, illam a Deo quidem essenegare non po- Piuvi)l jc
teranr, quemadmodum hoc quoque fatebantur multorum sese iam bo~ Dei,
norum qua^aChristianorum Deoprovenissentfieri participes, & plu-
viam nonsdlumarbores fcecundas reddere, sed vtaurum etiammaio-*
ri copiairivenirent efticere, veruntamen Iongeha:cminoraesse,quam
quas. Batauis diuinitus obtingerertt dicebant*merces enim quas Bataui
adveherent,vtpotelinteum &Vasa omnisgeneris alia, iamparatasipsis
a Deoobvertire putabant, itavtvelin agro eas colligere magna copia
possent,cum ipsi contranihil sine Jabore suo haberent, Itaque longe
Ghristianorum conditionem suas pra^ferendam eonciudebant.
i Accidit autem haud raro, Vt Batavis velinforo vel indomiciliis ipsi>
rum existentibus,&cumeis Contrahentibus/ubitacoortatempestate,
tonare& fulgurare ca:perit,frementibus vndique ventis 8c subversio-r^A^^
nemintefitumq; quasi mortalibus prassentisiimumminirantibus,cumtimetUHnt' ~
igitur ipsimetu quasi exanimati vidcrcnt^Hollandos nullomodo per-
terrefa<5fcos,iri plateissinemetu ambulare &rerumsuarumsatagere,mi-
ratiadmodumeorumsuntaudaciam, nequeeiiim quenquamolim pu-
tarunt sineextremovita? periculd sa^vientibus ptocellis, per plateasire
& tempestate confli&ari posie, itaque studiose admodum, exorta ali-
qua tempestate,domi sesecontinent,idqueeoriiagis,quod aliquando
quosdam tempestatum pericula aspernantes,periiiseprorsus, &aDia-
bolo,Deo vtloquuntur suojabreptos^nunquamrediilsejmeminerint,
Kemo igitur ex illis est, qui tempestatcs sustinere autVelit aut possit,sed
omnes ventorumpluviarumque maxime seformidantespericulum, si
tonitrua fbrte exaudiant 5 latebras quibus se abscondant abditissimas
quxrunt,Quidam verocumtonare &fulgurareincipit,ca2lum intuen-
tur,vbiChristianorumDeumhabitare&residerenorunt,vocanteseum
lum Goemain*
V a Se4
O RIEN T ALIS. 43
Quidamveromurmurantes dicebant, curautem Deus nobiscum
non itaagit?curnonsimiliter& nobis omniareuelat & largitur,curnon
linteumpannumque &ferrum,vasaitemamea &mercesalias nobisas-
que suppeditat?quibusa Batauis responsumest, provenire ea quidem
omnia &nobis communicari a Deo,sedDeumtamenintereaipsorum
quoque minimeoblitum esie, quiquamvis verum Deumiginorarent,
multa tamenab eobeneficia&c commodaaccepissent,sicenim auro eos
pras ca^terisa Deo donatos esse,sicvinumdepalma arboreipsis divini-
tus suppeditari,sic variosfru&us &frumenta, gallinasitem, boves, &:
capras, multaque alia ad vitx huius sustentationem pertinentia, a divi-
na liberalitate&bonitatc ipliscommUnicaru Vemm hoc ipsispersua-
deri nonpotuit,nulloenimmodo hascaDeoproficisci credebant, Au- ctctminnlut
rum,dicebant,non Deus,(edterranobis suppeditat,ex quailluderui- <w***>
tur: Milium5 Oryzam &frumenta alia,terrasimiliter profert &multi-
plicat, si eiiustotempore committantur, quod quidemsine labore c.t+
iam nostro perfici nonpotest. Frudus porrovario* ab arboribus pro-
venire affirmabant,quas a Lusitanis adceptas,ipsiplantarint,sic hasdos
a capris,agrtos abovibus, procreari, Mare pisccssuppeditare, Adhax
vero omnialabdrem &industriam suarri requin, sine qua nihil habe-
rent, sed vel fame sibi moritndum esser, convincere scilicet hoc modo
volentes i Dedha*c minime proficisci,necDeumesse , ex cuiuslibera»
litate ista acciperent*
Qupdad piuviamattinet, illam a Deo quidem essenegare non po- Piuvi)l jc
teranr, quemadmodum hoc quoque fatebantur multorum sese iam bo~ Dei,
norum qua^aChristianorum Deoprovenissentfieri participes, & plu-
viam nonsdlumarbores fcecundas reddere, sed vtaurum etiammaio-*
ri copiairivenirent efticere, veruntamen Iongeha:cminoraesse,quam
quas. Batauis diuinitus obtingerertt dicebant*merces enim quas Bataui
adveherent,vtpotelinteum &Vasa omnisgeneris alia, iamparatasipsis
a Deoobvertire putabant, itavtvelin agro eas colligere magna copia
possent,cum ipsi contranihil sine Jabore suo haberent, Itaque longe
Ghristianorum conditionem suas pra^ferendam eonciudebant.
i Accidit autem haud raro, Vt Batavis velinforo vel indomiciliis ipsi>
rum existentibus,&cumeis Contrahentibus/ubitacoortatempestate,
tonare& fulgurare ca:perit,frementibus vndique ventis 8c subversio-r^A^^
nemintefitumq; quasi mortalibus prassentisiimumminirantibus,cumtimetUHnt' ~
igitur ipsimetu quasi exanimati vidcrcnt^Hollandos nullomodo per-
terrefa<5fcos,iri plateissinemetu ambulare &rerumsuarumsatagere,mi-
ratiadmodumeorumsuntaudaciam, nequeeiiim quenquamolim pu-
tarunt sineextremovita? periculd sa^vientibus ptocellis, per plateasire
& tempestate confli&ari posie, itaque studiose admodum, exorta ali-
qua tempestate,domi sesecontinent,idqueeoriiagis,quod aliquando
quosdam tempestatum pericula aspernantes,periiiseprorsus, &aDia-
bolo,Deo vtloquuntur suojabreptos^nunquamrediilsejmeminerint,
Kemo igitur ex illis est, qui tempestatcs sustinere autVelit aut possit,sed
omnes ventorumpluviarumque maxime seformidantespericulum, si
tonitrua fbrte exaudiant 5 latebras quibus se abscondant abditissimas
quxrunt,Quidam verocumtonare &fulgurareincipit,ca2lum intuen-
tur,vbiChristianorumDeumhabitare&residerenorunt,vocanteseum
lum Goemain*
V a Se4